Amicitia

Oprichting en doelstelling

Bij het begin van het academiejaar 1911-1912 werd aan de Leuvense universiteit de studentenvereniging Amicitia opgericht (zie Studentenbeweging Studentenbeweging
Lees meer ). Het was de bedoeling om met dit initiatief ‘het Vlaamsch Vlaanderen dichter bij Christus te brengen’ via ‘deftig jongelingsvermaak’, met name voordrachten van prominente katholieke Vlamingen, muziek- en toneelavonden en feestvieringen in dezelfde sfeer. De leden werden geacht zogeheten slecht befaamde herbergen te mijden, ‘een ridderlijken eerbied voor de vrouw’ aan de dag te leggen, ‘geen slechte geschriften te lezen’, zich te onthouden van ‘lichtzinnigen klap’, weg te blijven van ‘gevaarlijke danspartijen, slechte en lichtzinnige tooneelopvoeringen, cinemavertooningen en maskeraden’. Zij mochten bovendien ‘nooit de christelijke matigheid te buiten gaan en meedoen aan slemppartijen’. Amicitianen werden verondersteld in hun vakdiscipline de Nederlandstalige colleges te volgen die de Leuvense universiteit vanaf oktober 1911 – zij het in heel beperkte mate – inrichtte. Amicita beheerde ook een bibliotheek, waar boeken en tijdschriften konden worden geconsulteerd (zie Hoger onderwijs: Leuven Hoger onderwijs in Leuven
De Franstalige Katholieke Universiteit Leuven werd vanaf 1910 geleidelijk vernederlandst. De strijd voor ‘Leuven Vlaams’ leidde in 1968 tot een splitsing, het ontstaan van twee autonome L... Lees meer ).

Achtergrond

De oprichting van deze tegelijk zeer christelijke en flamingantische studentenvereniging kan worden gesitueerd in de nieuwe stroming in de Leuvense studentenbeweging, die zich vanaf 1908-1909 afzette tegen het romantische, vooral door het Duitse studentenleven geïnspireerde studentikoze ‘bierflamingantisme’ van de toenmalige regionale studentenclubs en provinciale gouwgilden. Universiteitsstudenten behoorden zich volgens Amicitia door intellectuele, religieuze en morele vorming voor te bereiden op hun latere voortrekkersrol in de materiële, geestelijke en sociale emancipatie van Vlaanderen en de Vlamingen.

Amicitia bouwde verder op de geestesgesteldheid en de inspiratie van de enkele jaren voordien opgerichte studentenverenigingen Derde Orde van Sint-Franciscus, de Geheelonthoudersbond van de Sociale Studiekring en Sprekersbond en het Sint-Thomasgenootschap Sint-Thomasgenootschap
Het Sint-Thomasgenootschap was in 1897-1975 een godsdienstig genootschap in de Vlaamse universiteitssteden. De dominicaan Jules Callewaert voerde er de strijd aan voor de vernederlandsing... Lees meer , die gelijkaardige doelstellingen vooropstelden. De leden van Amicitia werden aangespoord om deel te blijven uitmaken van de regionale clubs en de provinciale gouwgilden, evenals van het overkoepelende Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer (KVHV), met de bedoeling die van binnenuit in ‘amicitiaanse’ zin te hervormen. Dat de amicitianen hun alcoholconsumptie sterk beperkten of er zelfs helemaal van afzagen, leverde de vereniging de spotnaam 'het waterkasteel' op. Voor de leden in militaire dienst, die werd beschouwd als bijzonder bedreigend voor de katholieke moraliteit, werd de onderafdeling Militia in het leven geroepen, die zowel in de zogeheten universitaire compagnie als in andere legeronderdelen bedrijvig was.

Leden, werking en evolutie

Op de eerste vergadering van Amicitia werd rechtenstudent Prosper Thuysbaert Thuysbaert, Prosper
Jonkheer Prosper Paul Thuysbaert (1889 - 1965) was notaris in en burgemeester van zijn geboortestad Lokeren en hoogleraar aan de Leuvense universiteit. Wat de Vlaamse kwestie betreft spee... Lees meer tot voorzitter verkozen door de bestuursleden-stichters, van wie Firmin Deprez Deprez, Firmin
Firmin Deprez 1890-1916) speelde vóór de Eerste Wereldoorlog een belangrijke rol in de katholieke Vlaamsgezinde scholieren- en studentenbeweging. Hij sneuvelde in 1916 aan het IJzerfront ... Lees meer , Hilaire Gravez Gravez, Hilaire
Hilaire Gravez (1889-1974) was een Vlaams-nationalistische politicus en arts, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol speelde in de Frontbeweging. Tijdens de jaren 1930 koos... Lees meer , Bert d'Haese D'Haese, Bert
Bert D’Haese (1889-1982) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme en engageerde zich tijdens het interbellum in het Vlaams-nationalisme. Na de Tweede Wereldoorlog wa... Lees meer en Alfred Raport Raport, Alfred
Alfred Raport (1892-1965) was tot aan zijn dood advocaat aan de Leuvense balie. Hij vervulde verschillende functies in het Leuvense stadsbestuur en werd ook senator. Reeds als student was... Lees meer later op de een of andere manier een rol zouden spelen in de Vlaamse beweging. Emiel Vliebergh Vliebergh, Emiel
Emiel Vliebergh (1872-1925) was een centrale figuur in de katholieke Vlaamse beweging. Hij stuurde aan op taalwetgeving, culturele ontwikkeling en eenheid onder de katholieke flaminganten... Lees meer – op dat moment onder meer hoogleraar aan de rechtenfaculteit, juridisch adviseur van de Boerenbond Belgische Boerenbond
De Boerenbond is een beroepsorganisatie van en voor landbouwers die tot ver in de 20ste eeuw sterke banden had met de Kerk en de katholieke partij, zich van meet af sterk engageerde in de... Lees meer en voorzitter van Met Tijd en Vlijt Met Tijd en Vlijt
Met Tijd en Vlijt was een Vlaamsgezind Studentengenootschap dat in 1836 aan de Leuvense universiteit werd opgericht en bleef bestaan tot na de Tweede Wereldoorlog. Het speelde tot 1875 e... Lees meer en het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer – patroneerde Amicitia als erevoorzitter. De latere Gentse bisschop Honoré Coppieters Coppieters, Honoré
Honoré Coppieters (1874-1947) was vanaf 1927 bisschop van Gent. Hij verzette zich tegen het activisme en 'buitensporigheden van het Vlaams-nationalisme', maar steunde de Vlaamse taaleisen... Lees meer , toen hoogleraar Bijbelexegese en Hebreeuws, nam de functie van proost en geestelijk leider op zich. Amicitia telde een Oost-Vlaamse en een West-Vlaamse onderafdeling en één voor Antwerpen-Brabant-Limburg, die soms aparte activiteiten inrichtten. In het academiejaar 1913-1914 waren ongeveer 150 studenten lid. Van bij de oprichting gaf Amicitia jaarboekjes uit, met zowel ledenlijsten als korte inhoudelijke stukken, teksten van toespraken en telkens ook de statuten en eventueel de aanvullingen erbij.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren diverse leden van Amicitia militair aan het IJzerfront en werden op voorstel van medestichter Gravez gebedenbonden voor soldaten opgericht. Deprez, die was aangesteld om vanaf het academiejaar 1914-1915 het voorzitterschap van Amicitia op te nemen, sneuvelde in 1916.

Vanaf het academiejaar 1920-1921 zette Amicitia ook aan de Gentse universiteit een werking op, die al vóór de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer was aangekondigd. Op 28 oktober 1921 werd in Leuven, tijdens een bijeenkomst waarop medestichter en eerste voorzitter Thuysbaert en de Vlaamsgezinde literatuurcriticus en -historicus Jules Persyn Persyn, Jules
Lees meer het woord voerden, een vereniging van oud-leden opgericht.

Het laatst teruggevonden jaarboekje van Amicitia betreft het academiejaar 1922-1923. Tijdens het interbellum zou de vereniging geleidelijk van het toneel verdwijnen, maar er bleef wel zoiets bestaan als een informeel netwerk van oud-Amicitianen.

Naast de al genoemden engageerden volgende leden van Amicitia zich na hun Leuvense studietijd elk op hun manier in de Vlaamse beweging: Hendrik Ballet Ballet, Hendrik
Hendrik Ballet (1901-1974) was een Vlaams-nationalistische politicus in Limburg (interbellum) en Antwerpen (jaren 1960-1970). Ballet trad tijdens de oorlog op als gouwleider van het VNV v... Lees meer , Jozef de Belie De Belie (jr.), Jozef
Jozef de Belie (1903-1957) werkte als arts in Sint-Niklaas en maakte daar deel uit van de Frontpartij. Hij was hoofdredacteur van Ons Leven en lid van het hoofdbestuur van het Vlaamse Kru... Lees meer , Michiel Bulckaert Bulckaert, Michiel
Michiel Bulckaert (1895-1968) was een VNV-politicus die als West-Vlaamse oorlogsgouverneur collaboreerde met de Duitse bezetter. De advocaat uit Veurne was oorlogsvrijwilliger tijdens Eer... Lees meer , Albert Catry Catry, Berten
Berten (Albert) Catry (1896-1941) was een Vlaams-nationalistische studentenleider tijdens het interbellum en fungeerde als beheerder van De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) en van Jong Diets... Lees meer , Fernand Collin Collin, Fernand
Jurist Fernand Collin (1897-1990) was hoogleraar aan en bestuurder van de Leuvense universiteit en van 1938 tot 1963 voorzitter van de Kredietbank. Lees meer , Octaaf Engels Engels, Octaaf
Octaaf Engels (1892-1990) was stichter en voorzitter van het Vlaams Economisch Verbond. Hij streefde naar de vernederlandsing van het bedrijfsleven. Lees meer , Karel van der Espt Van der Espt, Karel
Karel van der Espt (1891-1938) was priester en docent aan het Amerikaans college in Leuven. Samen met Berten Pil en Odiel Spruytte werkte hij een katholiek Vlaams-nationalisme uit. ... Lees meer , Bert D’Haese D'Haese, Bert
Bert D’Haese (1889-1982) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme en engageerde zich tijdens het interbellum in het Vlaams-nationalisme. Na de Tweede Wereldoorlog wa... Lees meer , Fernand van Goethem Van Goethem, Fernand
Fernand van Goethem (1895-1974) was een Leuvense hoogleraar, die een belangrijke impuls heeft gegeven aan de beoefening van de sociale en politieke wetenschappen in het Nederlands in Vlaa... Lees meer , Tony Herbert Herbert, Tony
Tony Herbert (1902-1959) was een aanvankelijk radicaal Vlaams-nationalistische en vanaf medio jaren 1930 Belgischgezinde ingenieur en textielindustrieel met autoritaire opvattingen. Hij ... Lees meer , Jeroom Leuridan Leuridan, Jeroom
Jeroom Leuridan (1894-1945), leraar en advocaat, was van 1929 tot 1944 parlementslid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), en vanaf 1934 VNV-gouwleider van West-Vlaanderen. Hij was een ... Lees meer , Louis Kiebooms Kiebooms, Louis
Louis Kiebooms (1903-1992) was een journalist en politicus. Hij was hoofdredacteur van de Gazet van Antwerpen, kamerlid voor de Christelijke Volkspartij en burgemeester van Wilrijk. Hij w... Lees meer , Paul Sobry Sobry, Paul
De priester en Leuvense hoogleraar Paul Sobry (1895-1954) was – mede vanuit flamingantische motieven - een pleitbezorger van de universiteit als een instituut dat in de plaats instond voo... Lees meer , Roger Soenen Soenen, Roger
Arts Roger Soenen (1902-1977) was hoogleraar aan de Universiteit Gent. Tijdens de Tweede Wereldoorlogs was hij betrokken bij de Germaansche Werkgemeenschap Vlaanderen en de DeVlag. ... Lees meer , Remi Maddens Maddens, Remi
De Vlaams-nationalistische geneesheer Remi Maddens (1900-1969) was vanaf 1932 tot zijn overlijden actief in de gemeentepolitiek in zijn geboortedorp Geluwe. Lees meer , Odilon Frans Mariman Mariman, Odilon
Ingenieur Odilon Mariman (1892-1979) studeerde tijdens WOI aan de Vlaemsche Hogeschool. Later was hij medeoprichter en drijvende kracht van de Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging.... Lees meer , Paul de Mont De Mont, Paul
Paul de Mont (1895-1950) was toneelschrijver, journalist en hoofdredacteur van verschillende kranten. Als leidende figuur van Rex-Vlaanderen zette hij zich voor in voor de samenwerking va... Lees meer , Arthur Mulier Mulier, Arthur
Arthur Mulier (1892-1979) engageerde zich als student in het activisme. Na de oorlog was hij eerst actief in de katholieke partij en daarna in het bedrijfsleven, waar hij pleitte voor ee... Lees meer , Albert Pil Pil, Berten
De scheikundige Albert ‘Berten’ Pil (1892-1940) was oud-strijder van de Eerste Wereldoorlog en lag mee aan de basis van het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS). Pil was erg actief in ... Lees meer , Gerard Romsée Romsée, Gerard
Lees meer , Edmond Rubbens Rubbens, Edmond
Edmond Rubbens (1894-1938) was onder meer advocaat, volksvertegenwoordiger, lesgever, ACW-voorzitter en minister. In de loop van zijn leven verdedigde hij verschillende Vlaamsgezinde stan... Lees meer , Leo Scheere Scheere, Leo
Leo Scheere (1895-1963) was advocaat en katholiek politicus voor achtereenvolgens de KCVV / KVV, het Vlaamsche Front en de CVP. Daarnaast was hij van 1936 tot 1959 actief in de Bond der K... Lees meer , Odiel Spruytte Spruytte, Odiel
Odiel Spruytte (1891-1940) was een ‘petit vicaire’ en een dwarsdenker in het bisdom Brugge. Als Vlaams-nationalist behoorde hij tot de kernredactie van het weekblad Jong Dietschland, en w... Lees meer , Renaat van Thillo Van Thillo, Renaat
Renaat van Thillo (1901-1981) was tijdens de Tweede Wereldoorlog de leider van de Vrijwillige Arbeidsdienst voor Vlaanderen (VAVV) en van haar opvolger, de Vlaamse Arbeidsdienst (VAD). ... Lees meer , Jan Timmermans Timmermans, Jan
Jan Timmermans (1901-1962) was VNV-kamerlid (1939-1940) en oorlogsschepen (1941-1944) en -burgemeester (1944) van Antwerpen. Lees meer en Jan Valvekens Valvekens, Jan
Jan Valvekens (1894-1951) was een Vlaamsgezinde Antwerpse advocaat en katholiek politicus in de lijn van Frans van Cauwelaert, die onder andere secretaris was van de Katholieke Vlaamsche ... Lees meer .