Sobry, Paul

Paul Sobry stamde uit een welstellende burgerlijke familie en doorliep de klassieke humaniora aan het bisschoppelijk Sint-Vincentiuscollege van Ieper, de stad waar zijn vader advocaat was en van 1927 tot 1932 burgemeester. Vervolgens studeerde hij filosofie aan het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer , waar hij zich de geestelijke traditie van Guido Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer , Hugo Verriest Verriest, Hugo
De Vlaamsgezinde en progressieve priester en letterkundige Hugo Verriest (1840-1922) was een van de belangrijkste intellectuele inspirators van de katholieke flamingantische scholieren- e... Lees meer en Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer eigen maakte.

De Eerste Wereldoorlog

Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer verbleef Sobry tot januari 1915 in Londen en daarna in het Ierse Limerick, waar hij zijn priesterstudies voortzette aan Murgret College. Hij leerde er de geschriften kennen van de katholieke priester, theoloog en filosoof John Henry Newman (1801-1890), aan wie hij later zijn doctoraat zou wijden en die hem tot het eind van zijn leven zou inspireren.

Begin 1916 werd Sobry als brancardier-aalmoezenier naar het IJzerfront gestuurd, waar hij werd onderscheiden voor de persoonlijke moed en inzet die hij er toonde. Hij kwam er ook in contact met Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer en diens medewerker, priesterstudent Maurits Geerardyn Geerardyn, Maurits
Oorlogsvrijwilliger en priester Maurits Geerardyn (1896-1979) was een aanhanger en medewerker van Cyriel Verschaeve. Tijdens het interbellum en de Tweede Wereldoorlog vertegenwoordigde hi... Lees meer , die onder diens invloed radicaliseerde als flamingant. Na 1918 getuigde Sobry à décharge op het proces tegen Geerardyn, wiens optreden aan het front door de Belgische overheid als onpatriottisch werd gecatalogeerd en die samen met een aantal andere flamingantische soldaten - de zogeheten Houthakkers van de Orne Houthakkers van de Orne
‘Houthakkers’ is een bijnaam die verwijst naar tien frontsoldaten die omwille van hun Vlaamsgezindheid van het front verwijderd werden. De legerleiding stuurde hen naar het houthakkerspel... Lees meer - naar een strafkamp in Frankrijk was gestuurd. Over zijn frontervaring tijdens de Eerste Wereldoorlog hield Sobry dagboeknotities bij, die worden bewaard in het KADOC (Leuven).

Leraarschap en academische carrière

In 1919 rondde Sobry eerst zijn studie filosofie af aan het Klein Seminarie van Roeselare. Daarna studeerde hij theologie aan het Grootseminarie in Brugge en op 22 december 1922 werd hij tot priester gewijd. Van 1922 tot 1924 volgde hij de kandidaturen klassieke filologie aan de Leuvense universiteit, waar hij actief was in het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS) en Met Tijd en Vlijt Met Tijd en Vlijt
Met Tijd en Vlijt was een Vlaamsgezind Studentengenootschap dat in 1836 aan de Leuvense universiteit werd opgericht en bleef bestaan tot na de Tweede Wereldoorlog. Het speelde tot 1875 e... Lees meer en proost was van Amicitia Amicitia
Amicitia was een katholieke en Vlaamsgezinde studentenvereniging die in 1911 werd opgericht aan de Leuvense universiteit. Lees meer . Van 1924 tot 1931 was Sobry retoricaleraar aan het Klein Seminarie van Roeselare, waar hij ook voorzitter was van de Lettergilde. Hij fungeerde er bovendien als proost van de plaatselijke Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer afdeling.

Bij de ontdubbeling van een reeks colleges in Frans- en Nederlandstalige cursussen aan de Leuvense universiteit, die werd gestimuleerd door de integrale vernederlandsing van de Gentse universiteit in 1930, werd Sobry in 1931 belast met het doceren van een algemene inleiding tot de West-Europese literatuurgeschiedenis. Tegelijk werd hij in de gelegenheid gesteld om leergangen te volgen aan de universiteiten van Nijmegen, Münster, Oxford, Cambridge, Birmingham, Heidelberg en Straatsburg. In 1934 resulteerden die studieverblijven in een doctoraatsthesis over Newman en zijn Idea of a University en werd hij aan de Leuvense universiteit benoemd tot gewoon hoogleraar vergelijkende literatuurgeschiedenis, moderne Nederlandse letterkunde en literaire esthetica. Een jaar later werd hij ook aangesteld tot docent aan de Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen in Antwerpen, waarvan hij van 1945 tot 1949 rector was. Vanaf 1933 was Sobry waarnemend en vanaf 1938 effectief voorzitter van Met Tijd en Vlijt, waarvan hij in 1937 de viering van het eeuwfeest coördineerde.

Het eredoctoraat van Verschaeve

Sobry was de voornaamste architect achter het verlenen - naar aanleiding van dat eeuwfeest  - van een eredoctoraat aan de Vlamingen Marie Elisabeth Belpaire Belpaire, Marie-Elisabeth
Marie-Elisabeth Belpaire (1853-1948) was een welgestelde Vlaamsgezinde auteur die verschillende projecten realiseerde ter promotie van de literatuur (zoals het tijdschrift Dietsche Warand... Lees meer , Stijn Streuvels Lateur, Frank
Lees meer en Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer en de Nederlanders Gerard Brom (1882-1959) en Anton van Duinkerken Asselbergs, Willem
Willem Asselberghs (1903-1968), ook bekend onder zijn pseudoniem Anton van Duinkerken, was hoogleraar taalkunde in Nijmegen. Hij ijverde voor de Vlaams-Nederlandse culturele integratie.... Lees meer , die alle vijf op de een of andere manier bedrijvig waren in het literaire veld. Met een doctoraat honoris causa  voor Verschaeve, een goede bekende van hem,  streefde Sobry – en dus de Leuvense universiteit – een expliciet oogmerk na. Met name wilde de academische overheid de hand reiken aan de Vlaamsgezinde studenten, die zich steeds meer afkeerden van de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer en overhelden naar het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV) en het Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer , door de in dat milieu populaire en gerespecteerde Verschaeve te huldigen. De bredere intentie was dat men de op politiek vlak mislukte Concentratie Vlaamsche Concentratie
Vlaamsche Concentratie (1935-±1940) was de naam voor de idee en de beweging die streefde naar de hergroepering van alle katholieke Vlamingen. Lees meer van rechtse en katholieke krachten in Vlaanderen van de jaren voordien op een andere manier wilde voortzetten, in het bijzonder door die te transformeren tot een cultuurpolitiek katholiek offensief. In een redevoering  op het zesde katholiek congres van Mechelen in september 1936 verwoordde Sobry het als volgt: ‘Wij willen medewerken aan de opbouw van een volkskultuur van groot formaat, met eigen katholieken Vlaamschen levensstijl’. De toespraak van vice-rector Honoré van Waeyenbergh Van Waeyenbergh, Honoré
Honoré van Waeyenbergh (1891-1971) was vice-rector (1936-1940) en rector (1940-1962) van de Katholieke Universiteit Leuven. Hij droeg bij aan de vernederlandsing van de universiteit. ... Lees meer bij de uitreiking van het eredoctoraat aan Verschaeve op 7 november 1937, die hem vermoedelijk was aangereikt door Sobry, sloot daar bij aan en bevatte instemmende parafraseringen van woorden van de kapelaan van Alveringem.

Sobry, de Revolution von Rechts en de Vlaame beweging

Vanuit een christelijk-humanistisch mens- en wereldbeeld, dat ook de ondertoon vormde van zijn proefschrift, was Sobry  als cultuurflamingant en geëngageerde intellectueel een adept van het klassieke Bildungs-ideaal.  De prioritaire taak van de universiteit bestond er voor hem in om studenten een brede intellectuele, menselijke en culturele vorming bij te brengen, in Leuven uiteraard in een expliciet katholieke atmosfeer. Het zette hem  ertoe aan om leidende functies op te nemen in het Hoogstudentenverbond voor Katholieke Actie Hoogstudentenverbond voor Katholieke Actie
Het Hoogstudentenverbond voor Katholieke Actie (HVKA) (1933 - circa 1965) was een studentenvereniging voor universitaire Katholieke Actie (KA) met als tijdschrift Universitas. Lees meer (HKA) en in de groep rond het Leuvense blad Universitas Universitas
Universitas was een Vlaams studententijdschrift en spreekbuis van het Hoogstudentenverbond voor Katholieke Actie (HVKA). Lees meer , die alle twee werden opgericht in 1933. Beide propageerden een katholiek intellectueel en maatschappelijk renouveau, een ‘zuiveringsproces van onze kultuur’, zoals Sobry het omschreef in een bijdrage in het maandblad Streven van november-december 1936. Zijn antiliberaal discours over ‘een nieuwe formule voor de vorming van een nieuwe mens in een nieuwe tijd’ in het kader van een allesomvattend katholicisme sloot an bij de Revolution von Rechts, die sinds de jaren 1920 in Vlaanderen in diverse varianten heel wat aanhang kende en waarin hij zich in belangrijke mate inschreef. Gelouterd door de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer publiceerde Sobry in 1945 met Vota Academica, een vademecum voor Leuvense universitairen een synthese van zijn denkbeelden over een katholieke universiteit als studie-, vormings- en leefgemeenschap. Sobry, een gevierd causeur en een uitstekende docent, werkte mee aan diverse tijdschriften, zoals Dietsche Warande en Belfort, Nieuw Vlaanderen, Universitas, Ons Leven, Streven en Boekengids. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd hij gemobiliseerd als aalmoezenier en maakte hij de exodus naar Frankrijk mee. In 1942 werd hij benoemd tot erekanunnik van het bisdom Brugge.

Illustratief voor Sobry’s toenemende academische prestige was dat hij in 1947 werd opgenomen in de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde en in de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden en dat hij enkele jaren later een gasthoogleraarschap opnam aan de Catholic University of America in Washington D.C. Met ingang van het academiejaar 1953-1954 werd aan de Leuvense universiteit het Instituut voor Literatuurwetenschap opgericht, waarvoor hij jarenlang had geijverd.