Universitas

Universitas werd in 1933 samen met het Hoogstudentenverbond voor Katholieke Actie (HVKA) Hoogstudentenverbond voor Katholieke Actie
Het Hoogstudentenverbond voor Katholieke Actie (HVKA) (1933 - circa 1965) was een studentenvereniging voor universitaire Katholieke Actie (KA) met als tijdschrift Universitas. Lees meer opgericht aan de Katholieke Universiteit Leuven op initiatief van Karel Devriendt, met medewerking van Paul Sobry Sobry, Paul
De priester en Leuvense hoogleraar Paul Sobry (1895-1954) was – mede vanuit flamingantische motieven - een pleitbezorger van de universiteit als een instituut dat in de plaats instond voo... Lees meer en onder de bezieling en stuwende kracht van professor Albert Dondeyne Dondeyne, Albert
Albert Dondeyne (1901-1985) was hoogleraar filosofie aan de KU Leuven en de mentor van Universitas. Hij was tegenstander van de splitsing van de Leuvense universiteit. Lees meer . De naam Universitas werd al snel gebezigd voor de hele beweging.

Ontstaan vanuit een bezinning op de toenmalige cultuurcrisis en de Katholieke Aktie van paus Pius XI, breidde Universitas in de jaren 1940-1950 haar engagement uit tot andere terreinen en werd zij na het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer de belangrijkste studentenorganisatie (zie Studentenbeweging Studentenbeweging
Lees meer ).

Vanuit een christelijke bewogenheid werd actief meegewerkt aan de democratisering van de universiteit met onder andere de oprichting van de cursusdienst ACCO en het Studentenparlement. Op cultureel maatschappelijk vlak werd het tijdschrift wijd bekend. Zo verschenen vanaf 1950 een aantal thematische schriften, onder meer over de Vlaamse Kwestie (1953), die in heel Vlaanderen verspreid werden. De belangrijkste bekommernis van Universitas bleef echter de spirituele dimensie. Vooral de doorbraak van de rol van de leek in de toen nog sterk hiërarchisch gestructureerde Kerk kreeg veel aandacht.

Met name in het interbellum en tot in de jaren 1950 droeg Universitas bij tot de vorming van een kritisch-gelovige, Vlaamse elite die nadien tal van belangrijke maatschappelijke functies bezette (professoren, journalisten, industriëlen, politici ...). Zo speelden vele oud-Universitassers als Albert de Clerc De Clerck, Albert
Albert de Clerck (1914-1974) behoorde tot de eerste lichting CVP-parlementairen. Als bevoegde minister zette hij zich in het bijzonder in voor de middenstand. Verder was De Clerck een van... Lees meer k, Theo Lefèvre Lefèvre, Theo
Theo Lefèvre (1914-1973) was een advocaat en politicus voor de Christelijke Volkspartij. Hij zetelde in de Kamer en was minister en premier in een periode van belangrijke wetgevende initi... Lees meer , Renaat van Elslande Van Elslande, Renaat
Renaat van Elslande (1916-2000) was een redacteur en katholiek politicus. Hij zetelde 32 jaar in de Kamer en vervulde meerdere ministerfuncties. Lees meer en Robert Vandekerckhove Vandekerckhove, Robert
Robert Vandekerckhove (1917-1980) was een notaris en CVP-gemeenteraadslid in Mechelen, partijvoorzitter (1969-1971), de eerste voorzitter van de Nederlandse Cultuurraad (1971-1974), minis... Lees meer een belangrijke rol bij de oprichting van de Christelijke Volkspartij in 1945. Het christelijk personalisme in het Kerstprogramma van de CVP was duidelijk geïnspireerd door het gedachtegoed van Dondeyne.

Vanaf 1960, met de omvorming van het HVKA tot de Universitaire Parochie, trad het tijdschrift hoe langer hoe meer zelfstandig op en voltrok zich de scheiding tussen beweging en tijdschrift. Daarnaast voltrok zich – met name na het ‘bisschoppelijk mandement’ van mei 1966 – een toenemende ‘scheiding der geesten’ tussen kerkelijke hiërarchie en studentenbeweging. Die ging ook aan het weekblad Universitas niet voorbij. Toen de redactie – in navolging van het KVHV-blad Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer , dat zoiets reeds in 1967 deed, en in samenwerking met het faculteitsblad Rerum – een zogenaamd ‘sexnummer’ publiceerde was voor de Raad van Bestuur de maat vol. In maart 1970 kreeg de redactie een verbod om het blad nog onder de naam ‘Universitas’ uit te geven. De redactie repliceerde dat zij bereid was de ‘konsekwensies’ van haar autonome opstelling te dragen. Op 25 april verscheen het laatste nummer van Universitas; vanaf september 1970 zette de redactie het nu volstrekt onafhankelijke blad voort onder de titel Omtrend. Dat zou bestaan tot in 1975.