Met Tijd en Vlijt

In 1836 richtten Leuvense studenten het ‘Taal- en Letterlievend studentengenootschap der katolyke hoogeschool onder de kenspreuk Met Tyd en Vlyt’ op. Ze wilden zich, naar het voorbeeld van gelijkaardige verenigingen die rond dezelfde tijd in andere steden ontstonden, toeleggen op de literaire Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer beoefening van de moeder taal Taal
De ontwikkeling van het Nederlands vormde tot diep in de 20ste eeuw een fundamenteel aandachtspunt in de Vlaamse beweging. De wijze waarop het geschreven en gesproken Nederlands gehanteer... Lees meer . Het genootschap was zo de allereerste studentenvereniging die aan de in 1834 opgerichte katholieke universiteit ontstond, nog voor zijn Franstalige tegenhanger, de Société littéraire. Het droeg van bij aanvang een katholieke stempel, wat zich weerspiegelde in de leuze ‘Moedertaal, Godsdienst en Vaderland’. De stichter, student geneeskunde Emmanuel van Straelen Van Straelen, Emmanuel
Emmanuel van Straelen (1815-1871) was auteur, bibliothecaris en uiteindelijk wijnhandelaar. Hij lag mee aan de basis van de oprichting van Vlaamsgezinde studentengenootschappen en speelde... Lees meer , was een pupil van de Leuvense kanunnik-professor Jan-Baptist David David, Jan-Baptist
Jan-Baptist David (1801-1866) was een katholiek priester, en vanaf 1834 hoogleraar nationale taal, letterkunde en geschiedenis aan de Katholieke Universiteit in Mechelen en Leuven. Hij sp... Lees meer . Studenten die de colleges Vaderlandse letterkunde van David volgden vormden aanvankelijk een dankbare rekruteringsbasis voor de nieuwe vereniging. Werkende leden werden geacht de veertiendaagse bijeenkomsten bij te wonen en twee keer per jaar zelf een tekst te presenteren, bij voorkeur een eigen creatie. De beste voorgedragen stukken werden periodiek gebundeld en uitgegeven onder de titel Lettervruchten van het Tael- en Letterlievend Studentengenootschap der Katholyke Hoogeschool van Leuven onder de zinspreuk: Met Tyd en Vlyt. De eerste bundel dateerde van 1839, de laatste van 1898.

Vanaf 1838 ontving Met Tijd en Vlijt financiële steun van de Leuvense universiteit Hoger onderwijs in Leuven
De Franstalige Katholieke Universiteit Leuven werd vanaf 1910 geleidelijk vernederlandst. De strijd voor ‘Leuven Vlaams’ leidde in 1968 tot een splitsing, het ontstaan van twee autonome L... Lees meer en kon er worden vergaderd in een lokaal dat ter beschikking werd gesteld door deze academische instelling. Vanaf hetzelfde jaar konden ook niet-studenten als lid worden opgenomen. Leuvense hoogleraren namen het voorzitterschap op zich. Achtereenvolgens waren dat Jan-Baptist David (1841-1866), Pieter Willems Willems, Pieter
Lees meer (1866-1898), Pieter Paul Alberdingk Thijm Alberdingk Thijm, Paul
Lees meer (1898-1904), Emiel Vliebergh Vliebergh, Emiel
Emiel Vliebergh (1872-1925) was een centrale figuur in de katholieke Vlaamse beweging. Hij stuurde aan op taalwetgeving, culturele ontwikkeling en eenheid onder de katholieke flaminganten... Lees meer (1904-1914), Pieter-Jozef Sencie Sencie, Pieter-Jozef
Pieter-Jozef Sencie (1865-1941) was als classicus verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij was actief in de katholieke Vlaamse studentenbeweging en was de stichter en eerste v... Lees meer (1918-1922), Arthur Boon Boon, Arthur
Priester en hoogleraar Arthur Boon (1883-1938) leverde een grote bijdrage aan de revitalisering van het Davidsfonds na de Eerste Wereldoorlog. Hij pleitte daarbij vooral voor een apolitie... Lees meer (1922-1934) en Paul Sobry Sobry, Paul
De priester en Leuvense hoogleraar Paul Sobry (1895-1954) was – mede vanuit flamingantische motieven - een pleitbezorger van de universiteit als een instituut dat in de plaats instond voo... Lees meer (1934-1949). Prominente figuren uit doorgaans katholieke literaire en Vlaamsgezinde kringen werden aangesteld of aangenomen als buiten-, corresponderend of erelid. Sinds 1865 raakte deze complexe ledenstructuur in onbruik. Er werd vanaf toen een onderscheid gemaakt tussen (actieve) werkende en (passieve) bijwonende leden. Ongeveer 90% van hen waren studenten, de overige 10% waren professoren of vooraanstaande figuren uit het Leuvense. Tot 1914 werden de ledenlijst en de jaarverslagen gepubliceerd in de Annuaire de l’Université Catholique de Louvain.

Centrum van de katholiek-Vlaamse beweging

Het ging de leden van het Leuvense genootschap niet om vrijblijvende taalliefhebberij. Met Tijd en Vlijt werd een belangrijke pijler in de ontluikende Vlaamsstrijdende beweging, vooral in de eerste decennia van zijn bestaan. De vereniging verleende zijn steun aan het petitionnement van 1840 Petitionnement
Lees meer en stuurde in de jaren 1840 ook verscheidene verzoekschriften aan de overheid om aan te dringen op een betere plaats voor het Nederlands in het onderwijs. Ze was de initiatiefnemer en de voornaamste organisator in 1844 tot oprichting van een Vlaemsch Taalverbond Taalverbond
Lees meer als federatie van ‘taalminnende’ verenigingen. Het genootschap liet in de eerste decennia van zijn bestaan zijn Vlaamsgezinde invloed te lande ook gelden via een toenemend aantal ‘werkende buitenleden’ en ‘corresponderende leden’. Onder hen talrijke priesters die als leraar actief waren in colleges of seminaries. Met Tijd en Vlijt was voor hen een centrum en oriëntatiepunt in de katholieke Vlaamse beweging.

In de jaren 1860 werd Met Tijd en Vlijt een belangrijke spil in de radicaal-progressief-flamingantische beweging van de onafhankelijke volkspartij. Naast een taal- en letterkundige leerschool wilde het genootschap ook een oefenterrein worden voor toekomstige redenaars, en zo ingaan op de behoefte in de Vlaamse beweging aan goede sprekers op meetings en landdagen. In 1866 werd het genootschap gesplitst in twee afdelingen: een letterkundige en een redekundige. Tegelijk voltrok zich een sterke stijging van het ledenaantal, in het bijzonder van het aandeel van de studenten onder hen. Met Tijd en Vlijt kreeg daardoor een veel sterkere impact op de studentenbevolking. In deze jaren werden de banden aangehaald met Vlaamsgezinde studenten van andere Belgische universiteiten, in het bijzonder de in 1852 ontstane Gentse vrijzinnig-Vlaamsgezinde studentenvereniging ’ t Zal Wel Gaan 't Zal Wel Gaan
Lees meer . 

Die samenwerking liep evenwel spaak door de ideologische polarisering die zich na 1870 in het Belgische maartschappelijke leven en in de Vlaamse beweging voltrok. Met Tijd en Vlijt onderging een ultramontaans-antiliberale koerswending. Als reactie tegen de evolutie van het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer in de richting van een militante vrijzinnigheid Vrijzinnigheid
Dit artikel belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en de vrijdenkersbeweging van de 19de eeuw tot nu. Lees meer nam de Leuvense studentenvereniging in 1875 het initiatief tot de oprichting van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer . Dat nam vrijwel onmiddellijk de rol van het studentengenootschap over als zenuwcentrum van de katholiek-Vlaamse beweging. Ook binnen de universiteit kwam haar unieke plaats onder druk te staan. Met Tijd en Vlijt bleef weliswaar nog een tijdlang een dominerende positie behouden en onthulde op 18 februari 1876 plechtig zijn vaandel naar het ontwerp van de neogotische architect Jean Baptiste Bethune de Bethune, Jean-Baptiste
Baron Jean-Baptiste Emmanuel de Bethune (1853-1907) was een politicus en gouverneur van West-Vlaanderen die door Guido Gezelle werd gestimuleerd om in het Nederlands te publiceren, bijvoo... Lees meer . Zijn betekenis en aantrekkingskracht verminderde echter naargelang de Vlaamse studentenbeweging aan de Leuvense universiteit verder tot ontplooiing kwam.

Crisis

Omstreeks 1875 arriveerden in Leuven immers meer militante studentengeneraties met de ‘blauwvoeter’ Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer als boegbeeld. Zij wilden een nieuwe impuls geven aan de Vlaamsgezinde beweging onder de universiteitsstudenten en tegelijk van de Leuvense universiteit de spil maken van een algemene studentenbond voor heel Vlaanderen. Rodenbach werd een actief lid van Met Tijd en Vlijt maar richtte daarnaast aan de universiteit een Studentenafdeling van het Davidsfonds op om deze doelstelling te realiseren. Met Tijd en Vlijt, dat een te gezapige werking werd toegeschreven, verloor daardoor zijn monopoliepositie in de Leuvense studentenwereld. De confrontatie tussen beide studentenverenigingen kreeg een grotere draagwijdte door haar verwevenheid met de crisis in het Davidsfonds en de professorenvete tussen voorzitter Pieter Willems en ondervoorzitter Alberdingk Thijm. De West-Vlaming Rodenbach en de Brabander Pol de Mont De Mont, Pol
Pol de Mont (1857-1931) was een dichter, essayist, folklorist, journalist, kunstcriticus en redenaar. In al zijn activiteiten gaf hij de Vlaamse strijd absolute prioriteit. Decennialang w... Lees meer werden de protagonisten van een conflict dat in de late jaren 1870 niet enkel Met Tijd en Vlijt maar de hele Leuvense studentenbeweging Studentenbeweging
Lees meer verscheurde.

Gewaardeerde medespeler in de Leuvense studentenbeweging

Vanaf de jaren 1880 ontwikkelde zich aan de Leuvense universiteit een krachtig Vlaams verenigingsleven en kwamen er Vlaamsgezinde tijdschriften en strijdorganisaties tot stand. Met Tijd en Vlijt bleef in dit geheel een respectvolle plaats bekleden, maar het speelde in de Vlaams­strijdende beweging een minder belangrijke rol. In de tweede helft van de jaren 1880 verdween geruisloos de onderscheiden werking van de letterkundige en de redekundige afdeling. Het genootschap plooide zich weer meer terug op taal- en letterkundige activiteiten, al bleef het zich tot aan de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer nog opwerpen als discussieforum over de oriëntering van de Vlaamse beweging. Waar het in de 19de eeuw het merendeel van de Vlaamsvoelende studenten in Leuven had aangetrokken, rekruteerde het zijn leden geleidelijk vooral uit Humane Wetenschappen. Met Tijd en Vlijt telde in 1874-1875 130 leden, dit wil zeggen ruim 20% van de Leuvense studentenpopulatie afkomstig van de Vlaamse provincies en Brabant. In 1912-1913 trok het met 193 leden nog ruim 10% van de studenten uit de deze provincies aan.

Naar het eeuwfeest

Over de werking van het genootschap na de Eerste Wereldoorlog zijn we minder goed ingelicht. De vereniging kon in deze jaren wel meer dan ooit bogen op zijn erestatus als oudste (Vlaamse) studentenvereniging. In 1937 vond de luisterrijke viering plaats van het honderdjarig bestaan van Met Tijd en Vlijt, waar het woord werd gevoerd door onder meer de professoren (ex-)voorzitters Boon en Sobry en vice-rector Honoré van Waeyenbergh Van Waeyenbergh, Honoré
Honoré van Waeyenbergh (1891-1971) was vice-rector (1936-1940) en rector (1940-1962) van de Katholieke Universiteit Leuven. Hij droeg bij aan de vernederlandsing van de universiteit. ... Lees meer . Er werd bij die gelegenheid vanwege de universiteit een eredoctoraat toegekend aan enkele toenmalig grote namen uit de katholieke Nederlandstalige literaire en intellectuele wereld: Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer , Stijn Streuvels Lateur, Frank
Lees meer , Marie-Elisabeth Belpaire Belpaire, Marie-Elisabeth
Marie-Elisabeth Belpaire (1853-1948) was een welgestelde Vlaamsgezinde auteur die verschillende projecten realiseerde ter promotie van de literatuur (zoals het tijdschrift Dietsche Warand... Lees meer , Gerard Brom en Anton van Duinkerken. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer flakkerde de werking van Met Tijd en Vlijt nog even op in het kader van de reorganisatie van de Leuvense studentenbeweging Studentenbeweging in Leuven
De studentenbeweging in Leuven leverde een cruciale bijdrage aan de Vlaamse beweging, zowel via directe actie als door de vorming van toekomstige voormannen. De beweging had een grote aan... Lees meer onder de Nieuwe Orde. Kort na de oorlog verdween het genootschap evenwel van het universitaire toneel. Het laatste archiefstuk dateert van 1949, toen een Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer viering werd georganiseerd een halve eeuw na diens overlijden.