Bulckaert, Michiel

Persoon
Martin Schoups (2023, aanvulling), Petra Gunst (1998, aanvulling)

Michiel Bulckaert (1895-1968) was een VNV-politicus die als West-Vlaamse oorlogsgouverneur collaboreerde met de Duitse bezetter. De advocaat uit Veurne was oorlogsvrijwilliger tijdens Eerste Wereldoorlog, waarna hij actief werd voor de Frontpartij en later het VNV. Hij was West-Vlaams provincieraadslid van 1933 tot 1944, en gemeenteraadslid in Veurne van 1926 tot 1936.

Pseudoniem
Vleterzoon
Geboorte
Oostvleteren, 29 september 1895
Overlijden
Kortrijk, 20 april 1968
Leestijd: 3 minuten

Michiel Bulckaert volgde middelbaar onderwijs aan het college in Veurne en was er actief in de katholieke Vlaamse studentenbeweging als secretaris in 1913 van de kring Hooger Op! Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Bulckaert vrijwilliger aan het IJzerfront. Hij raakte ernstig gewond met een blijvende invaliditeit tot gevolg. Na de oorlog studeerde hij rechten aan de Leuvense universiteit. Hij vestigde zich in 1921 als advocaat in Veurne.

Vlaams-nationalistisch engagement

In het zog van zijn goede vriend en dorpsgenoot Jeroom Leuridan Leuridan, Jeroom
Jeroom Leuridan (1894-1945), leraar en advocaat, was van 1929 tot 1944 parlementslid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), en vanaf 1934 VNV-gouwleider van West-Vlaanderen. Hij was een ... Lees meer
raakte Bulckaert betrokken bij het Vlaams-nationalisme in West-Vlaanderen. In de eerste naoorlogse jaren was hij bijvoorbeeld actief in het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer
(West-Vlaanderen), medeorganisator en secretaris van de eerste IJzerbedevaarten IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
(hij bleef ondervoorzitter tot aan de Tweede Wereldoorlog), spreker op verkiezingsmeetings van de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer
, medewerker (onder het pseudoniem van Vleterzoon) aan het weekblad De Poperinghenaar.

Voor de Frontpartij werd Bulckaert in 1925 gekozen als provinciaal raadslid voor het kanton Veurne. Na 1933 zetelde hij verder als provincieraadslid tot 1944, maar ditmaal voor het VNV Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
. Van 1926 tot 1936 was hij ook gemeenteraadslid in Veurne. Toen de katholieke partij in 1936 haar meerderheid in de West-Vlaamse provincieraad verloor, ontstond een coalitie met het Vlaamsch Nationaal Blok Vlaamsch Nationaal Blok
Vlaamsch Nationaal Blok (VNB) was de benaming waaronder de Vlaams-nationalistische partij het Vlaamsch Nationaal Verbond bij de parlements- en provincieraadsverkiezingen van 1936 en de p... Lees meer
en werd Bulckaert bestendig afgevaardigde. Alhoewel hij in West-Vlaanderen deel uitmaakte van de radicale groep rond gouwleider Leuridan, wordt Bulckaert traditioneel gerekend tot een meer gematigde, ‘realistische’ strekking binnen het Vlaamsch Nationaal Verbond.

Collaboratie

Op 17 augustus 1940 volgde Bulckaert de gouverneur Harry Baels Baels, Henri
Henri Baels (1878-1951) was een jurist, bedrijfsleider en politicus van de katholieke partij die zowel lokaal als nationaal een aantal leidende functies bekleedde. Hij behoorde tot een fl... Lees meer
op, die tijdens de achttiendaagse velddocht werd afgezet wegens postverlating. Samen met Gerard Romsée Romsée, Gerard
Lees meer
in Limburg waren zij de eerste VNV-gouverneurs. Die functie bleef hij gedurende de hele bezetting uitoefenen. Als waarnemend gouverneur speelde hij een sleutelrol in de machtsgreep van het VNV in de West-Vlaamse gemeentebesturen. Voor elke aan- of afstelling van een burgemeester, schepen of gemeentebediende stond Bulckaert in contact met de West-Vlaamse partijleiding. Binnen de grenzen van zijn ambt probeerde hij gehoor te geven aan de directieven van zijn partijgenoten. Het ongeduld van vooral gouwleider Leuridan om zo snel mogelijk VNV'ers leidinggevende posities te bezorgen, leidde af en toe tot botsingen met Bulckaert die ambtelijke procedures te respecteren had.

Bulckaert bleef gouverneur tot het einde van de bezetting en is zo de oorlogsgouverneur met de langste staat van dienst. Hij was voorstander van een autoritaire hervorming waarbij de gouverneurs meer controle over de steden en gemeenten konden uitoefenen. Als gouverneur steunde hij de verplichte tewerkstelling in Duitsland, evenals de repressiepolitiek van de bezetter. Tegelijkertijd keerde hij zich openlijk tegen de chaotische manier waarop het oorlogsbestuur de voedselvoorziening organiseerde, en wierp hij zich op als behartiger van de provinciale belangen. Door zijn bijwijlen pragmatische houding genoot Bulckaert lange tijd de reputatie van een eerder gematigde bestuurder, die niet helemaal spoorde met zijn daadwerkelijk gevoerde beleid.

Na de bezetting werd Bulckaert veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf wegens politieke collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
en verklikking. In oktober 1946 werd zijn straf herleid tot 15 jaar. in 1950 kwam hij voorwaardelijk vrij uit de gevangenis. Daarna werd hij bestuurder van een Kortrijks textielbedrijf. Hij overleed op 20 april 1968.

Literatuur

—  H.-J. Demoen, Jeroom Leuridan. Recht en Trouw, 1963.
— B. de Wever, Greep naar de macht. Vlaams-nationalisme en Nieuwe Orde. Het VNV 1933-1945, 1994.
— N. Wouters, Michiel Bulckaert, belgiumwwII.be, 2017.

Suggestie doorgeven

1973: Erik Vandewalle (pdf)

1998: Petra Gunst (pdf)

2023: Martin Schoups

Databanken

Inhoudstafel