Collin, Fernand

Persoon
Nico Van Campenhout (2023, herwerking), Mark Van den Wijngaert (1998)

Jurist Fernand Collin (1897-1990) was hoogleraar aan en bestuurder van de Leuvense universiteit en van 1938 tot 1963 voorzitter van de Kredietbank.

Volledige voornaam
Fernand Joseph Marie Fanny
Geboorte
Antwerpen, 18 december 1897
Overlijden
Antwerpen, 11 december 1990
Leestijd: 5 minuten

Fernand Collin was de tweede van de vijf kinderen uit het gezin van een Antwerpse producent van en groothandelaar in pudding. Later volgde hij zijn vader op als voorzitter van dat bedrijf, dat inmiddels Imperial Products Company was gaan heten en daarna Continental Foods.

Studies

Collin doorliep de middelbare school aan het Sint-Jan Berchmanscollege in zijn geboortestad Antwerpen. Aan de Leuvense universiteit behaalde hij de diploma's van doctor in de rechten, licentiaat in de thomistische wijsbegeerte en doctor in de strafrechtelijke wetenschappen, een studierichting die in de jaren 1920 gedurende enkele academiejaren bestond. Hij was ook lid van Amicitia Amicitia
Amicitia was een katholieke en Vlaamsgezinde studentenvereniging die in 1911 werd opgericht aan de Leuvense universiteit. Lees meer
en ondervoorzitter van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer
(KVHV).

Collin zette zijn studies verder aan universiteiten in Londen, Parijs, Rome en Wenen en observeerde tijdens een studieverblijf in de Verenigde Staten van Amerika het gevangeniswezen vanuit wetenschappelijk perspectief. Dat hij in 1928 een huwelijksreis maakte naar Egypte, wat destijds volstrekt ongebruikelijk was, illustreert de financiële en maatschappelijke status die Collin vanuit zijn familiale achtergrond van jongs af genoot.

Hoogleraar en advocaat

Van 1923 tot 1938 stond hij als advocaat ingeschreven aan de balie in Antwerpen, waar hij een actief lid was van de Vlaamse Conferentie der Balie Vlaamse Conferentie der Balie
Lees meer
. In 1925 begon hij aan een loopbaan als hoogleraar aan zijn Leuvense alma mater, waar hij strafrecht, strafrechtspleging, penitentiaire wetenschappen en zeerecht doceerde. In het voetspoor van zijn elf jaar oudere Leuvense collega en goede bekende Emiel van Dievoet Van Dievoet, Emiel
Lees meer
, via wie hij deze lesopdracht had bekomen, droeg hij door zijn colleges en publicaties bij tot de erkenning van het Nederlands als volwaardige rechtstaal.

Van 1945 tot 1948 was Collin decaan van de Leuvense rechtsfaculteit en daarnaast speelde hij een belangrijke rol in het beheer en het bestuur van de KU Leuven, ook na zijn emeritaat. De splitsing van de Leuvense universiteit, die tijdens de late jaren 1960 werd doorgevoerd, achtte hij onnodig en niet opportuun en beschouwde hij als een achteruitgang voor de internationale uitstraling van deze academische instelling.

Aan het begin van de jaren 1930 was Collin betrokken bij de Vlaamse Toeristenbond Vlaamse Toeristenbond
VTB-VAB (1922) was een cultureel-toeristische organisatie die bijdroeg aan de ontwikkeling van het toerisme en de mobiliteit in Vlaanderen. Ze was door haar financiële en culturele slagkr... Lees meer
(VTB), het Algemeen Christelijk Verbond van Werkgevers (ACVW) en de Antwerpse katholieke partij.

Bankier

Collin werd in 1935 via de katholieke politicus Edmond Rubbens Rubbens, Edmond
Edmond Rubbens (1894-1938) was onder meer advocaat, volksvertegenwoordiger, lesgever, ACW-voorzitter en minister. In de loop van zijn leven verdedigde hij verschillende Vlaamsgezinde stan... Lees meer
betrokken bij de oprichting van de Kredietbank Kredietbank
Lees meer
en was van bij de aanvang lid van de raad van bestuur. Van 1938 tot 1963 was hij voorzitter van de bank en nadien nog tien jaar voorzitter van de raad van bestuur. Hij bevorderde mee het Vlaamse profiel van de Kredietbank Kredietbank
Lees meer
en de acceptatie van het Nederlands in de lange tijd door de Brusselse haute finance gedomineerde Belgische financiële wereld. Van 1964 tot 1967 was hij voorzitter van de Belgische Vereniging van Banken, waar hij eveneens het gebruik van het Nederlands bevorderde. Op 28 oktober 1936 werd Collin benoemd tot Koninklijk Commissaris voor den Ambachts- en Handeldrijvenden Middenstand, wat resulteerde in een rapport met maatregelen om de werkomstandigheden en de maatschappelijke positie van de middenstanders te verbeteren.

De Tweede Wereldoorlog en daarna

Tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
maakte Collin deel uit van het officieuze comité van financiers en industriëlen dat onder de leiding van Alexandre Galopin (1879-1944), de gouverneur van de Société Générale, de economie in het door de Duitsers bezette België deed blijven produceren en de bevoorrading van voedsel en andere levensnoodzakelijkheden probeerde te verzekeren. Hoe ver de contacten en de samenwerking met het nationaalsocialistische bezettingsregime en het leveren aan Duitsland Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer
daarbij konden gaan en of dat al dan niet diende te worden gekwalificeerd als economische collaboratie, vormde onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog justitieel en later in de historiografie een punt van controverse. Na de bevrijding in 1944 werd Collin omwille van zijn betrokkenheid bij dat beleid kortstondig verontrust door het Belgische gerecht. In zijn apologie De politiek van tewerkstelling tijdens de bezetting uit 1977 evalueerde hij het optreden van het comité-Galopin als ‘het minste kwaad’: enerzijds zou de verplichte tewerkstelling van Belgische arbeiders in Duitsland er voor een stuk door zijn verhinderd en anderzijds zou de industriële infrastructuur en structuur in België erdoor relatief intact de oorlogsperiode hebben doorstaan. ‘Het is dan ook zeer onrechtvaardig vele economische activiteiten tijdens de tweede wereldoorlog als “economische collaboratie” te brandmerken. […] Deze gedragingen waren meermaals geïnspireerd door de bezorgdheid om het land en zijn bevolking voor groter onheil te behoeden’, aldus Collin.

Na 1944 klom Collin op tot een van de topfiguren van het Belgische economische en financiële establishment, met – naast de leiding van de Kredietbank Kredietbank
Lees meer
- beheers- en bestuursmandaten in tal van bedrijven en parastatalen. Hij promootte ook sterk de samenwerking tussen België en Nederland in het kader van de Benelux Benelux
Het begrip Benelux verwijst naar de intergouvernementele samenwerking tussen België, Nederland en Luxemburg na de Tweede Wereldoorlog. Het concept kon op verschillende tijdstippen op bijz... Lees meer
.

In 1972 werd hem de Joost van den Vondelprijs toegekend; en in 1988 de prijs van de Vlaamse regering en de erepenning van de Marnixring Marnixring
De Marnixring is een Vlaamse serviceclub. Vlaamsgezindheid is een essentieel onderdeel van de club, maar ook dienstvaardigheid, vriendschap en dienstbetoon staan centraal. Lees meer
.

Collin, die tot op hoge leeftijd paard reed en tenniste, was in zijn jongere jaren voetbalscheidsrechter en van 1934 tot 1968 voorzitter van voetbalclub FC Antwerp, die in 1887 mee door zijn vader was opgericht. Collin was ook breed cultureel geïnteresseerd en een meer dan behoorlijke klassieke pianist.

Literatuur

Hulde aan professor F. Collin bij gelegenheid van zijn zestigste verjaardag: academische zitting gehouden te Leuven op 8 december 1957, 1957.
Liber amicorum Fernand Collin, 1972.
Verleihung des Joost-Van-den-Vondel-Preis 1971 an Professor Fernand Jozef Maria Collin durch die Westfälische Wilhelms-Universität Münster am 21. Januar 1972, 1972.
– D., Bij Fernand Collin, rechtsgeleerde en bankier, die vijfenzeventig wordt. De man die een Vlaams establishment creëerde, in: Gazet van Antwerpen, 16 december 1972.
– R. Kuipers, Bankier en professor Fernand Collin (83): ‘Speciale gratie om je met ouder worden te verzoenen’, in: Het Nieuwsblad, 25 april 1981.
– W. François, Portret Fernand Collin, in: Het Nieuwsblad, 19 september 1983.
– H. van der Wee en M. Verbreyt, Mensen maken geschiedenis. De Kredietbank en de economische opgang van Vlaanderen, 1935-1985, 1985.
– R. Vandeputte, Fernand Collin en zijn tijd, 1985;
– M. van den Wijngaert, Nood breekt wet. Economische collaboratie of accommodatie. Het beleid van Alexandre Galopin, gouverneur van de Société Générale tijdens de Duitse bezetting (1940-1944), 1990.
– J. Bohets, Vlaanderens topfinancier Fernand Collin overleden, in: De Standaard, 12 december 1990.
– D. Luyten, Burgers boven elke verdenking? Vervolging van economische collaboratie in België na de Tweede Wereldoorlog, 1996.
– P. Nefors, Industriële ‘collaboratie’ in België. De Galopindoctrine, de Emissiebank en de Belgische industrie, 2000.
– D. Luyten, Bedrijven; Economische collaboratie en Galopin-doctrine, op: www.belgiumwwii.be.

Suggestie doorgeven

1973: Frans Wildiers (pdf)

1998: Mark Van den Wijngaert (pdf)

2023: Nico Van Campenhout

Databanken

Inhoudstafel