Vlaamse Toeristenbond
VTB-VAB (1922) was een cultureel-toeristische organisatie die bijdroeg aan de ontwikkeling van het toerisme en de mobiliteit in Vlaanderen. Ze was door haar financiële en culturele slagkracht een vooraanstaande speler in de 20ste-eeuwse Vlaamse beweging
Een Vlaams antwoord op een overwegend Franstalig toeristisch speelveld
Op het einde van de 19de eeuw maakte de Belgische toeristische sector dankzij de doorbraak van de stoomboot en de (goedkopere) treinreizen een grote sprong voorwaarts. Net zoals elders in Europa ging het groeiende belang van toerisme in de samenleving gepaard met de opkomst van toeristische verenigingen, zoals de Touring Club Italiano in Italië, de Algemene Nederlandse Wielrijdersbond (ANWB) in Nederland, of de Touring Club de France in Frankrijk. In België nam de in 1895 gestichte Touring Club de Belgique (TCB) een prominente plaats in het snel ontwikkelende Belgische toeristische veld in, maar de vereniging stuitte in het eerste decennium van de 20ste eeuw op groeiend Vlaamsgezind protest, aangezien de TCB (en de Belgische toeristische sector in het algemeen) overwegend Franstalig was.
Initieel werden er pogingen ondernomen om de TCB een meer tweetalige koers te laten varen. De publicatie van een Nederlandstalige versie van het Bulletin van de TCB in 1908 – het Maandschrift van den Belgischen Touring Club – was echter geen lang leven beschoren: na een jaar werd het Maandschrift opgedoekt. Enkele jaren later vatte het Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer daarom het plan op om een Vlaams toeristisch alternatief in het leven te roepen. Onder impuls van Hippoliet Meert Meert, Hippoliet
Hippoliet Meert (1865-1924) was de oprichter van het Algemeen-Nederlands Verbond. Hij ijverde voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit en engageerde zich tijdens de Eerste Were... Lees meer werd in 1914 een eerste poging ondernomen om een Vlaamse Toeristenbond te stichten, maar het initiatief ging niet door vanwege de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer .
Na de oorlog werden de plannen tot de stichting van een Vlaamse toeristenbond weer opgerakeld vanuit twee verschillende hoeken. Enerzijds was er Stan Leurs Leurs, Stan
Lees meer , die het idee vanuit de Leuvense studentenmilieus opnieuw lanceerde. Anderzijds was er het Vlaamsche Front Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer , en in het bijzonder Frits Henderickx, een Antwerpse stadsbediende en partijlid, die aanvankelijk in het zog van deze Vlaams-nationalistische partij Vlaams-nationalistische partijen
Het partijpolitieke Vlaams-nationalisme brak door in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog en streefde een verregaande of volledige staatkundige verzelfstandiging van Vlaanderen na. De b... Lees meer een toeristische dienst wilde oprichten. Dankzij bemiddeling van de voorzitter van de Antwerpse afdeling van het Vlaamsche Front, Herman van Puymbroeck Van Puymbrouck, Herman
Herman van Puymbrouck (1884-1949) was medestichter van de Frontpartij en vervolgens hoofdredacteur van De Schelde, later Volk en Staat. Vanaf de late jaren 1930 steunde hij onverkort het ... Lees meer , sloegen Leurs en Henderickx de handen in elkaar, en lanceerden samen met de Nederlandse uitgever Christiaan de Does op 9 juni 1921 de oproep dat de Vlaamse Toeristenbond (VTB) in de nabije toekomst zou worden gesticht. De officiële oprichting vond uiteindelijk plaats in het Antwerpse café De Gulden Kroon op 29 januari 1922. Initieel telde de vereniging 1118 leden, waaronder prominente figuren uit verschillende flamingantische Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer politieke en culturele milieus, zoals Stijn Streuvels Lateur, Frank
Lees meer , Jozef Goossenaerts Goossenaerts, Jozef
Jozef Goossenaerts (1882-1963) was een Vlaams-nationalistische duivel-doet-al, die gedurende meer dan een halve eeuw betrokken was bij uiteenlopende socioculturele, (partij)politieke en i... Lees meer en Henri Picard Picard, Hendrik
Hendrik Picard (1883-1946) was een advocaat en Vlaams-nationalistisch politicus. Lees meer . De eerste officiële voorzitter was Edward Léonard Léonard, Edward
Edward Léonard (1890-1981) publiceerde over cultuur in enkele activistische periodieken. Na de Eerste Wereldoorlog was hij een van de stichters van de Vlaamse Toeristenbond (VTB), waarvan... Lees meer , maar hij werd al een jaar later opgevolgd door Berten Pil Pil, Berten
De scheikundige Albert ‘Berten’ Pil (1892-1940) was oud-strijder van de Eerste Wereldoorlog en lag mee aan de basis van het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS). Pil was erg actief in ... Lees meer . Stan Leurs zou uiteindelijk in 1928 het voorzitterschap overnemen.
Een snelle start: 1922-1939
De VTB ontwikkelde zich in de periode tussen de twee wereldoorlogen tot een van de meest vooraanstaande culturele verenigingen in de Vlaamse beweging. In 1930 overschreed de vereniging de kaap van 100.000 leden, en had ze meer dan 200 lokale afdelingen in België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer en de buurlanden. Deze snelle doorbraak van de VTB in het toeristische veld is te verklaren aan de hand van twee factoren. Enerzijds kopieerde de vereniging toeristische succesformules die al waren ontwikkeld (en uitgetest) door andere verenigingen zoals de TCB en de ANWB. Anderzijds stelde ze haar Vlaamsgezind uitgangspunt expliciet voorop in zowel het toeristische als het culturele veld, en profileerde ze zich zeer uitdrukkelijk als Vlaamse tegenhanger van de TCB. Het leidde tot de ontplooiing van een waaier aan activiteiten en organisaties in het Belgische toeristische landschap.
Zo organiseerde de VTB in deze periode jaarlijks een landdag, nam de vereniging deel aan internationale toeristische conferenties, organiseerde ze bondsreizen in het binnen- en buitenland, en gaf ze voldoende autonomie aan de lokale afdelingen om eigen populaire toeristische activiteiten zoals wandel- of fietstochten te organiseren. Ze had via haar tijdschrift De Toerist De Toerist
Lees meer (tussen 1926 en 1945 Toerisme) bovendien een breed platform om de activiteiten van de afdelingen en het nationale bestuur te delen. Vanaf 1935 begon de VTB ook wandelpaden aan te leggen in het Vlaamse landschap – met het Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer -pad tussen Halle en Beersel als primeur – en publiceerde ze bijbehorende wandelgidsen, een activiteit waarmee de vereniging al in 1925 was begonnen. De VTB stond daarnaast aan de wieg van verschillende toeristische organisaties, zoals de eerste Vereniging voor Vreemdelingenverkeer (1924), de Vlaamsche Vereeniging voor Watertoerisme Vlaamse Vereniging voor Watersport
De Vlaamse Vereniging voor Watersport ontstond in 1932. Ze wilde het Franstalige karakter van de watersportbeoefening in Vlaanderen doorbreken. Lees meer (1932) en het bijhorende tijdschrift De Badgast, en de Vlaamse Skiclub (Vlaskiska) (1931). Ten slotte was de vereniging in 1939 medestichter van de Werkgroep voor Heemkunde, wat uiteindelijk in 1941 zou resulteren in de stichting van het Verbond voor Heemkunde. In datzelfde jaar stichtte de VTB ook nog een andere vereniging, de Vlaamse Kampeertoeristen (VKT), die zich na enkele moeilijke beginjaren vanaf 1948 duurzaam zou ontwikkelen en verankeren in de toeristische sector.
Op 30 september 1924 werd, mede onder impuls (en financiële steun) van Lieven Gevaert Gevaert, Lieven
Lees meer , de Vlaamse Automobielbond (vanaf 1948 Vlaamse Automobilistenbond) (VAB) gesticht, met aan het hoofd de verkeerskundige Aloïs van Loy. Hoewel strikt gezien onafhankelijk, telde het initieel VAB-bestuur 7 VTB-bestuursleden, wat de verwevenheid tussen de twee verenigingen illustreerde. In de tussenoorlogse periode zou de VAB een tijdje wel, dan weer niet, een aparte afdeling van de VTB worden. Een structurele versmelting tussen de twee organisaties vond uiteindelijk plaats in 1941. In de tweede helft van de 20ste eeuw zou de vereniging dan ook populariteit en naamsbekendheid verwerven als ‘VTB-VAB’.
Door haar populaire toeristische activiteiten was de VTB in staat een prominente plaats te verwerven in de bredere Vlaamse beweging. Via financiële steun, invloed en aanwezigheid van bekende VTB’ers, en de koppeling tussen culturele en toeristische activiteiten, speelde de VTB een belangrijke rol in de ontwikkeling van verschillende Vlaamsgezinde organisaties en activiteiten in deze periode. Voor de jaarlijkse IJzerbedevaarten IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer en Vlaams Nationale Zangfeesten Vlaams Nationale Zangfeesten
Het Vlaams Nationaal Zangfeest is een Vlaams-nationalistische bijeenkomst die sinds 1933 jaarlijks wordt georganiseerd door het Vlaams Nationaal Zangverbond, later Algemeen Nederlands Zan... Lees meer organiseerde de VTB – samen met haar lokale afdelingen – toeristische activiteiten in tandem met het evenement, en maakte ze uitvoerig reclame in het bondsblad. Het resultaat was dat aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog de VTB was uitgegroeid tot een belangrijke toeristische speler – hoewel de TCB steeds een groter ledenaantal had – én een vooraanstaande vereniging in de culturele Vlaamse beweging.
In het VTB-bondsblad Toerisme van 1 augustus 1934 werden de leden opgeroepen om massaal deel te nemen aan de IJzerbedevaart. (ADVN, VY90)
Tweede Wereldoorlog en nasleep (1939-1948)
De Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer bracht logischerwijs een fundamentele verandering teweeg in het toeristische aanbod van de VTB. Door de oorlogsomstandigheden verdween het aandeel van buitenlandse reizen zo goed als volledig uit de catalogus. De aandacht verschoof naar het binnenlandse toerisme, en naar de verdere ontplooiing van culturele en heemkundige activiteiten. Natuurwandelingen in de eigen omgeving, heemkundige lezingen, en filmavonden gingen zowel in de lokale afdelingen als het nationale bestuur tot de meest populaire activiteiten tijdens de oorlog behoren (zie Natuur, milieu en landschap Natuur, milieu en landschap
Tot de Tweede Wereldoorlog bestond er een band tussen de Vlaamse beweging en de natuurverenigingen in Vlaanderen. Een gevoeligheid en zorgzaamheid voor het landschap en de schoonheid van... Lees meer ). Het zorgde ervoor dat zelfs in de oorlogsomstandigheden de VTB haar werking verder bleef uitbouwen.
De VTB zou daarnaast tijdens de oorlog op verscheidene manier proberen om voordeel te halen uit haar gunstige positie. Ondervoorzitter Jozef van Overstraeten Van Overstraeten, Jozef
Lees meer ondertekende samen met voorzitter Stan Leurs en VTB-propagandaleider Gaston Mauquoi (in zijn functie als ondervoorzitter van het Vlaams Nationaal Zangverbond Vlaamsch Nationaal Zangverbond
Lees meer ) in augustus 1940 de oproep van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV) (waar Van Overstraeten en Mauqoi tevens lid van waren) voor de oprichting van een ‘Volksbeweging’. Van Overstraeten zelf ambieerde in de eerste maanden van de bezetting om een algemeen ‘Verbond van Vlaamse Verenigingen’ te stichten, maar moest uiteindelijk de plannen opbergen toen de Duitse bezetter de voorkeur gaf aan een concurrerend initiatief, Volk en Kunst Volk en Kunst
Volk en Kunst (1940-1944) was een organisatie die tijdens de Tweede Wereldoorlog probeerde om de cultuurverspreidende organismen in Vlaanderen te coördineren. Lees meer . De VTB zou in de volgende jaren officieel een apolitieke koers varen, maar via haar propagandaleider Mauquoi – die ook oorlogsburgemeester Oorlogsburgemeesters
De term ‘oorlogsburgemeesters’ verwijst naar de collaborerende burgemeesters die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden benoemd en de hoeksteen vormden van de machtsgreep van het Vlaamsch ... Lees meer was in Edegem – onderhield de vereniging nauwe contacten met het VNV. Op lokaal niveau resulteerde dit in een complex spectrum, met aan het ene uiteinde afdelingen die een apolitieke koers bleven varen, en aan het andere einde afdelingen die onomwonden samenwerkten met de Duitse bezetter en pleitten voor een prominentere rol voor de VTB in de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer .
Aankondiging van de 19de VTB-landdag en een begeleidend interview met Stan Leurs in Volk en Staat, de spreekbuis van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV), juni 1941. (ADVN, VY900310)
Daarnaast zou de VTB tijdens de oorlog gebruik maken van de goede contacten met de Duitse toeristische diensten in zijn pogingen om de eigen positie in het toeristische veld te verstevigen en die van de TCB te verzwakken. De vereniging teerde daarbij op de vertrouwensrelatie die ze al voor de oorlog had opgebouwd met de Duitse Reichsbahnzentrale für den Deutsche Reiseverkehr (RDV). De RDV had in de toeristische politiek van Nazi-Duitsland de opdracht om Duitsland in het buitenland toeristisch (en politiek) aantrekkelijk te maken, en de VTB liet zich tijdens de oorlog voor deze doeleinden inschakelen door RDV-goedgekeurde artikels en annonces te publiceren. Het zorgde ervoor dat de ‘toeristische blik’ van de VTB volledig op Duitsland gericht was. De VTB kon zo een voorkeurspositie genieten bij de Duitse bezetter ten opzichte van de TCB. Terwijl het Bulletin van de TCB een sterk verminderde oplage kende, werd de druk van het VTB-tijdschrift tot de bevrijding van België zonder al te veel problemen voortgezet. De houding van de VTB tijdens de bezetting kan daarom als een vorm van ‘toeristische collaboratie’ worden beschouwd.
De nasleep van de oorlog en de repressie Repressie
Lees meer hadden zware gevolgen voor de VTB. Zowel Leurs als Van Overstraeten traden in januari 1945 af, en werden opgevolgd door een nieuw bestuur onder leiding van de onderwijsinspecteur Leo de Wachter De Wachter, Leo
Lees meer . Het aantal lokale afdelingen was bovendien sterk teruggevallen, en was in 1945 herleid tot minder dan 100. Onder het bestuur van De Wachter werden er plannen opgesteld om een meer Belgischgezinde koers te varen, maar deze werden gekortwiekt in 1946, toen na een interne motie van wantrouwen De Wachter en het nieuwe bestuur moesten aftreden. Het betekende uiteindelijk het bijna volledige herstel van het oude bestuur. Zo kwam Van Overstraeten in 1948 terug in het nationale bestuur: eerst nog als algemene secretaris, en vanaf 1952 als voorzitter.
Een tijd van voorspoed: 1949-1979
De eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog waren een bloeiperiode voor het Europese toerisme. Het aantal reizigers steeg aanzienlijk dankzij de gunstige sociaal-economische toestand en uitgebreide wetgeving op betaald verlof, en door de groeiende dominantie van de auto en het vliegtuig in de toeristische sector brak vanaf de jaren 1950-1960 de periode van het massatoerisme aan. Ook de VTB-VAB kon van deze nieuwe context profiteren: het aanbod van groeps- en privéreizen kende een significante toename, en de meest populaire reisbestemmingen begonnen steeds verder in Europa (met name rond de Middellandse Zee) en daarbuiten te liggen. Het gevolg was dat de vereniging niet alleen structureel een enorme groei kende (met op haar hoogtepunt een personeelsbestand van meer dan 500 werknemers), maar ook financieel een grotere slagkracht ontwikkelde.
De belangrijkste maatschappelijke factor voor de hernieuwing van de VTB-VAB was echter het toenemende belang van de auto in de samenleving. Tussen 1950 en 1970 evolueerde het Belgische wagenpark van 273.599 auto’s naar meer dan 3 miljoen. De vereniging zou haar voordeel doen met deze veranderende context: initieel bood ze de vrijwillige pechverhelpingsdienst ‘Vrijwillige Hulp op de Weg’ aan, maar in 1969 – in navolging van de TCB (of vanaf toen kortweg ‘Touring’), die dat al in 1948 had gedaan – professionaliseerde deze werking, en werd ‘Wacht op de Weg’ gelanceerd. De dienst was een schot in de roos voor VTB-VAB: het ledenaantal – dat in de jaren 1960 was geslonken – schoot opnieuw de hoogte in, en overschreed in het midden van de jaren 1970 de kaap van 200.000.
Door zijn gunstige toeristische positie kon de VTB-VAB zowel zijn binnenlandse toeristische aanwezigheid verstevigen als zijn Vlaamsgezinde (culturele) ambities sterker in de verf zetten. Zo organiseerde de vereniging vanaf 1952 een Vlaams Salon voor de Humor, stichtte ze drie kunstgalerijen in Brussel (Rik Wouters-Studio), Antwerpen (Hendrik de Braekeleer-galerij) en Gent (Jan Van Eyck-galerij), publiceerde ze vanaf 1962 de maandelijkse serie Vlaamse Toeristische Bibliotheek, en plaatste ze in het hele Vlaamse landschap toeristische infrastructuur, gaande van rustbanken tot uitkijktorens. Daarnaast publiceerde ze in 1959 de Gids voor Vlaanderen, die nadien de eerste ‘toeristische encyclopedie’ van Vlaanderen werd genoemd. Ten slotte stond ze ook mee aan de wieg van verschillende nieuwe toeristische organisaties, zoals de Vlaamse Wandelaarsbond (1970), de Vlaamse Speleologenvereniging (1971) en de Simon Stevin stichting (1964), die zich inzette voor het behoud van de fortengordel rondom Antwerpen.
De VTB-VAB zou zijn vooraanstaande positie in de Vlaamse beweging, net zoals voor de Tweede Wereldoorlog, opnieuw bevestigen via (zijn betrokkenheid bij) uiteenlopende initiatieven. Zo was de vereniging medeorganisator van de Vlaamse Marsen op Brussel Marsen op Brussel
De Mars(en) op Brussel waren twee flamingantische massabetogingen die in Brussel op 22 oktober 1961 en 14 oktober 1962 werden georganiseerd. Lees meer die door het Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens Vlaams Aktiekomitee Brussel en Taalgrens
Lees meer werden aangestuurd, gaf ze een grote financiële impuls aan de wederopbouw van de IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer , en was ze opnieuw een sterke promotor van de jaarlijkse IJzerbedevaarten en Zangfeesten. De VTB-VAB kon zichzelf in deze periode ook steeds uitdrukkelijk profileren dankzij haar voorzitter Van Overstraeten. Niet alleen vond zijn column ‘Zon en Schaduw in Vlaanderen’ in het bondsblad enige weerklank, zijn aanwezigheid op verscheidene Vlaamsgezinde initiatieven, en zijn hevige kritiek op het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer , zorgden ervoor dat Van Overstraeten in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog het uithangbord en in zekere zin zelfs de verpersoonlijking van de vereniging werd.
Economische en bestuurlijke moeilijkheden (1980-1999)
De vereenzelviging van Van Overstraeten met de vereniging zou VTB-VAB op het einde van de 20ste eeuw echter zuur opbreken. Met het pensioen van de voorzitter in 1980 kwamen enkele nefaste evoluties in een stroomversnelling terecht. Ten eerste was het toeristische veld op het einde van de 20ste eeuw grondig veranderd: het klassieke aanbod van groepsreizen met een reisleider – jarenlang de toeristische succesformule van de vereniging – ruimde gaandeweg plaats voor individuele reizen. Reizigers en toeristen vertrouwden daarnaast steeds meer op touroperators in plaats van een toeristische vereniging om reizen te boeken. Het plan om VTB-VAB om te vormen tot een touroperator lag in de jaren 1970 al wel op tafel, maar werd toen nog afgehouden omdat, aldus de voorzitter, de vereniging een balans moest bewaren tussen commercialisering en haar culturele-Vlaamsgezinde activiteiten. Het gevolg was dat de vereniging in het midden van de jaren 1980 haar gunstige marktpositie was kwijtgespeeld aan nieuwe toeristische spelers, voornamelijk buitenlandse touroperators.
Ten tweede had de lancering van ‘Wacht op de Weg’ voor een verandering in de organisatie gezorgd, waarbij het niet langer de VTB, maar de VAB was die er het zwaartepunt van vormde. Het pensioen van Van Overstraeten, die ook als brugfiguur tussen de twee verenigingen had gefungeerd, zorgde voor een toenemende divergentie tussen VTB en VAB. Het werd in de laatste twee decennia van de 20ste eeuw immers duidelijk dat de prioriteiten van beide verenigingen – VAB op mobiliteit, VTB op cultureel-toeristische activiteiten – steeds meer uit elkaar groeiden. De noodzaak om beide verenigingen samen te houden in een organisatie viel dan ook steeds moeilijker te verdedigen.
Deze twee spanningsvelden in VTB-VAB zorgden ervoor dat de vereniging in de jaren 1980 een economisch en structureel moeilijke periode doormaakte. Na het pensioen van Van Overstraeten volgde een reeks bestuurlijke en structurele hervormingen om de twee fundamentele problemen het hoofd te bieden, maar deze liep met een sisser af. VTB-VAB bevond zich op het einde van de jaren 1980 dan ook in zware financiële problemen, en kon enkel met een financiële impuls van de landbouwersvereniging Boerenbond Belgische Boerenbond
De Boerenbond is een beroepsorganisatie van en voor landbouwers die tot ver in de 20ste eeuw sterke banden had met de Kerk en de katholieke partij, zich van meet af sterk engageerde in de... Lees meer en foto-producent en -ontwikkelaar AGFA-Gevaert gered worden van het faillissement. In de jaren 1990, onder voorzitterschap van de professor internationaal recht, Eric Suy Suy, Eric
Eric Suy (1933-2020) was hoogleraar aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid in Leuven en adjunct secretaris-generaal bij de Verenigde Naties. Ook was hij cultureel en politiek actief binne... Lees meer , stabiliseerde de situatie zich gaandeweg, waardoor VTB-VAB zijn moeilijke periode aan het begin van de 21ste eeuw achter zich kon laten.
De economische en organisatorische malaise van de jaren 1980 zorgden op lange termijn echter voor duurzame hervormingen en ingrijpende beslissingen. De belangrijkste was de keuze van de VTB om afstand te nemen van zijn toeristische activiteiten, en zich toe te spitsen op zijn culturele werking. In 1999 werd daarom de toeristische werking volledig verkocht aan de buitenlandse touroperator TUI, die tot 2021 (groeps)reizen en toeristische pakketten in België zou blijven aanbieden onder de noemer ‘VTB Reizen’.
Splitsing en vervolg (2000-2023)
Aan het begin van de 21ste eeuw presenteerde de organisatie zich aan de buitenwereld nog steeds als VTB-VAB, maar de kloof tussen de twee verenigingen bleef groeien. In 2008 kwam er uiteindelijk een naamsverandering en ingrijpende koerswijziging, waarbij VTB werd omgedoopt in vtbKultuur, en VAB opnieuw onder haar oude naam haar werking zou voortzetten. vtbKultuur bleef zich verder ontwikkelen in het sociaal-culturele veld, met daarbij een groeiende aandacht voor vrijwilligerswerk en lokale afdelingen die een brede waaier aan culturele activiteiten – gaande van lezingen tot computerlessen – aan de leden aanbood. VAB bleef zijn aanbod op het vlak van mobiliteit verder diversifiëren – met daarbij een groeiende aandacht voor het toenemende belang van (elektrische) fietsen – en profileerde zich in de maatschappij nog steeds als een expert op het vlak van mobiliteit. In 2022, tijdens het eeuwfeest van de VTB, vond er opnieuw een naamsverandering plaats, en werd vtbKultuur herdoopt als Cultuursmakers, een duidelijk teken dat de vereniging haar toeristische verleden had afgesloten, en zich nu volledig toespitste op haar sociaal-culturele werking.
Literatuur
– K.C. Peeters, 50 jaar VTB (ongepubliceerd), VTB-Archief (A1).
– Inhoudstafels en registers 1922-1971 op "De Toerist" en "Toerisme" halfmaandelijks en daarna veertiendaags tijdschrift van de Vlaamse Toeristenbond vzw., Antwerpen, 1974.
– H. Van Beeck & M. Van de Moortel, Toerisme in vlaanderen tijdens het interbellum : een detailstudie van de vlaamse toeristenbond, KU Leuven, ongepubliceerde masterproef, 1981.
– M. Limbourg, Toerisme en politiek: de Vlaamse Toeristenbond (VTB), ongepubliceerde masterproef, Vrije Universiteit Brussel, 1987.
– M. Beyen, Historische grootheid binnen handbereik. De Vlaamse Toeristenbond als schepper van lieux de mémoire, in: F. Seberechts (red.), Duurzamer dan graniet. Over monumenten en Vlaamse Beweging, Tielt, 2003.
– P. Gunst, De Vlaamse Toeristenbond Tussen zuilvorming en cultureel nationalisme, in: ADVN-mededelingen, 2008.
– S. Gyselinck, De Vlaamse Toeristenbond tijdens het Interbellum, in: ADVN-mededelingen, 2014.
– K. Swerts, 100 jaar trippen. De Vlaamse Toeristenbond 1922-2022, Antwerpen, 2022.
– A. Stynen & G. Verhoeven, Bestemming België. Een geschiedenis van toerisme in dertien etappes, Aalter, 2022.
– K. Swerts, En route met roekeloze grachtbaders: over de Vlaamse Toeristenbond en het fietstoerisme tijdens het interbellum, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 81, 2023, , nr. 4, pp. 293-323.