Catry, Berten

Jeugd en oorlogsjaren

Albert Catry liep school aan het Sint-Amandscollege van Kortrijk, waar hij les kreeg van onder meer Emiel Van Cappel en Caesar Gezelle Gezelle, Caesar
Caesar Gezelle (1875-1939) was een Vlaamse Rooms-katholieke priester, dichter en leraar. Hij behoorde tot de blauwvoeterijbeweging en was de beheerder van het archief van zijn oom Guido G... Lees meer . Hij vluchtte bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer naar Engeland en meldde zich aan als oorlogsvrijwilliger in 1915. In 1916 trok Catry naar het front, waar hij actief was in studiekringen, bij het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten
Het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten (SKVH) was een initiatief aan het IJzerfront tot bestrijding van de immoraliteit bij de soldaten. Het SKVH kwam tot stand onder imp... Lees meer en bij activiteiten van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer .

Studentenleider

Na de wapenstilstand vatte Catry de studies geneeskunde in Leuven aan. Samen met zijn Kortrijkse collegevrienden engageerde hij er zich volop in het Vlaamse studentenleven. Catry was (bestuurs)lid van Amicitia Amicitia
Amicitia was een katholieke en Vlaamsgezinde studentenvereniging die in 1911 werd opgericht aan de Leuvense universiteit. Lees meer , de Kortrijkse en de West-Vlaamse studentenbond en van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer (KVHV). In 1921 werd hij algemeen voorzitter van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS). Tijdens zijn eerste academiejaar als voorzitter nam hij ook de redactie van De Blauwvoet (1920-1941) De Blauwvoet (1920-1941)
De Blauwvoet (1920-1941) was het orgaan van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (AKVS), en van zijn opvolgers het Algemeen Katholiek Dietsch Studentenverbond (AKDS) en het Di... Lees meer voor zijn rekening. Het AKVS stuurde hij op organisatorisch en ideologisch vlak op nieuwe wegen. De banden met de plaatselijke bonden werden aangehaald en het gezag van het Leuvense hoofdbestuur werd verstevigd. Samen met Tony Herbert Herbert, Tony
Tony Herbert (1902-1959) was een aanvankelijk radicaal Vlaams-nationalistische en vanaf medio jaren 1930 Belgischgezinde ingenieur en textielindustrieel met autoritaire opvattingen. Hij ... Lees meer stuurde hij het AKVS in de richting van een anti-Belgisch Vlaams-nationalisme. Om dat mogelijk te maken, mochten seminaristen volgens Catry niet langer aan het hoofd van studentenbonden staan. Ook later zou hij proberen hun invloed te weren.

De Vlaamsche Vlagge

Na het voltooien van zijn studies geneeskunde specialiseerde Catry zich verder tot oogarts in Leuven en Parijs. Ook toen hij geen voorzitter meer was, bleef hij een belangrijke invloed op het AKVS uitoefenen. Catry was een veel gevraagd spreker en raadgever, onderhandelde namens het AKVS en werd beheerder van De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)
De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) was een West-Vlaams scholieren- en studententijdschrift onder wisselende redactie van seminaristen, universiteitsstudenten en priester-leraars. Het ademde ... Lees meer . In november 1925 ging hij in op de vraag van Leo Dumoulin Dumoulin, Leo
Leo Dumoulin (1890-1942) was aalmoezenier tijdens de Eerste Wereldoorlog. Als overtuigd antibelgicist en Dietser werkte hij mee aan een aantal Vlaams-radicale bladen en schreef hij ook ee... Lees meer om voor de buitenwereld als verantwoordelijke van dat studententijdschrift op te treden, maar het was pas nadat hij zich in de zomer van 1926 als oogarts in Roeselare had gevestigd, dat hij het effectieve beheer van het blad in handen nam. Samen met de priesters Dumoulin, Willem Depla, Maurits Geerardyn Geerardyn, Maurits
Oorlogsvrijwilliger en priester Maurits Geerardyn (1896-1979) was een aanhanger en medewerker van Cyriel Verschaeve. Tijdens het interbellum en de Tweede Wereldoorlog vertegenwoordigde hi... Lees meer en Jules Faes Faes, Jules
Jules Faes (1882-1945) werkte als student en priester mee aan De Vlaamsche Vlagge. Lees meer vormde hij de redactie van het blad. Geleidelijk aan tekende hij samen met Dumoulin de redactionele lijn van De Vlaamsche Vlagge uit. Beiden keken argwanend naar de lancering van de Katholieke Studentenactie -- Jong-Vlaanderen Katholieke StudentenActie
De Katholieke Studentenactie (KSA) was een (jeugd)beweging rond Katholieke Actie. Ze was gericht op scholieren en beschouwde zichzelf als een erfgenaam van de Katholieke Vlaamse Studenten... Lees meer (KSA). Voor het West-Vlaamse AKVS sloot hij nog wel een akkoord met
Karel Dubois Dubois, Karel
Karel Dubois (1895-1956) werd in 1928 de proost-stichter van de Katholieke Studentenactie in het bisdom Brugge, dat hij in gehoorzaamheid aan zijn bisschop Lamiroy en met diens mandaat wi... Lees meer , maar algauw ging hij de katholieke actie als een poging zien om het AKVS uit het Vlaams-nationalistische vaarwater te halen en in de Belgische haven te loodsen. Catry en Dubois werden elkaars tegenspelers.

Lokale activiteiten en Jong Dietschland

Vanaf de zomer van 1926 werd Catry ook een spilfiguur in het politieke en culturele leven. In Roeselare werd hij bestuurslid van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer (VOS), de letterkundige vereniging De Vriendschap De Vriendschap
De Vriendschap (1844-1944) was een flamingantische letterkundige vereniging in Roeselare, die zich bekommerde om het gebruik en de ontwikkeling van de ‘Vlaamse moedertaal’. Lees meer , het Actiecomiteit voor Volksontwikkeling, de toneelgroep De Moedertaal en de beheersvennootschap van het Vlaams Huis. Daarnaast was Catry ook bestuurslid van West-Vlaamse Oud-Hoogstudentenbond en van Het Nieuwe Volkstoneel.

In het najaar van 1926 speelde Catry een actieve rol bij de oprichting van het blad Jong Dietschland (1927-1933) Jong Dietschland (1926-1933)
Jong Dietschland (1926-1933) was een radicaal Vlaamsgezind en Groot-Nederlands weekblad met veel interesse voor kunst en literatuur en met aandacht voor de Nieuwe Orde-stromingen. Het bla... Lees meer , waarvan hij de beheerder werd. Als beheerder ontfermde hij zich over de financiën en de abonnementen. Catry schreef er ook artikelen voor, voornamelijk over de studentenbeweging, en zorgde ervoor dat zijn medestanders met Jong Dietschland een forum hadden.

Politieke bedrijvigheid

Vanaf 1927 begon Catry ook steeds meer op de politieke voorgrond te treden. Als student was hij al aanwezig op politieke vergaderingen en hij ondertekende ook de beginselverklaring van de Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereniging Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging
De Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging (1924-1925) was een kortstondige formatie onder impuls van Lodewijk Dosfel, die het katholieke nationalisme in Vlaanderen ideologisch ... Lees meer (RKVNV). Catry sloot zich aan bij het Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond (1925-1933) was een Vlaams-nationalistische partij in West-Vlaanderen. Lees meer (KVNV): hij was lid van de politieke commissie en ‘onderhoofdman’ van de Roeselaarse afdeling. Catry volgde de evolutie in Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer en solidaristische richting en kantte zich fel tegen het federaal statuut (zie Herman Vos Vos, Herman
Herman Vos (1889-1952) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in het activisme. Vanaf 1925 was hij parlementslid voor de Frontpartij. Toen het Vlaams-nationalisme zich in de jaren... Lees meer ). Aanvankelijk volgde hij Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer in zijn evolutie. Catry werd in september 1931 genoemd als financieel beheerder van het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer (Verdinaso) en werd in oktober 1931 de eerste voorzitter van de Roeselaarse Verdinaso-afdeling, maar al begin 1932 verliet hij het Verdinaso, grotendeels uit ontevredenheid over de figuur Van Severen en het militarisme, maar ook omdat hij samen met Kamiel de Vleeschauwer De Vleeschauwer, Kamiel
Kamiel de Vleeschauwer (1873-1975) was een schoolinspecteur voor het lager onderwijs, die zich in de jaren 1920 en 1930 engageerde in het partijpolitieke Vlaams-nationalisme en betrokken ... Lees meer nog een poging ondernam om een verzoening in het Vlaams-nationalistische kamp in West-Vlaanderen tot stand te brengen. Die onderhandelingen werden ten huize Catry gevoerd, maar kenden geen positief resultaat. In maart 1932 was de breuk tussen beide kampen definitief.

Na het falen van deze verzoeningspoging verdween Catry van de politieke voorgrond. Hij richtte zich vol op het in stand houden van de Vlaamsche Vlagge, Jong Dietschland en het AKVS, maar zou hier telkens niet in slagen. Catry bleef de zelfstandigheid van de Vlaamse studentenbeweging verdedigen en ijverde ervoor om het AKVS uit de greep van het Verdinaso te houden. Enerzijds hield Catry vast aan de Rodenbachtraditie (zie Blauwvoeterij Blauwvoeterij
Blauwvoeterij is de benaming voor de eerste fase van de katholieke Vlaamse studentenbeweging, vanaf de ‘Groote Stooringe’ in 1875 in het Klein Seminarie van Roeselare tot omstreeks 1880, ... Lees meer ) en de kernwerking, anderzijds verweet hij het Verdinaso de eenheid binnen het Vlaams-nationalisme te verstoren. Die eenheid was voor Catry een absolute voorwaarde voor Vlaamse actie. Na de ‘Nieuwe Marsrichting’ (1934), die de aanvaarding van België inhield, nam hij ook ideologisch afstand van het Verdinaso. Tijdens de tweede helft van de jaren dertig stonden zijn oogartsenpraktijk en zijn gezin meer centraal. Wel legde hij zich nog toe op de provinciale uitbouw van Vlaamsche Kinderzegen Vlaamsche Kinderzegen
Vlaamsche Kinderzegen was een katholieke en Vlaams-nationalistische vereniging voor grote gezinnen, die bestond van 1937 tot omstreeks 1970. Lees meer en op de Vlaamse doktersvereniging die hij in Roeselare opstartte. In augustus 1940 ondertekende hij de oproep voor de Volksbeweging, de verruimingsoperatie van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV) waarmee deze partij zich als collaboratiepartner van het bezettingsbestuur wilde manifesteren.