De Vriendschap

De letterkundige kring De Vriendschap werd opgericht op 15 november 1844 door zestien vooraanstaande Roeselarenaars met als doel de Vlaamse taal Taal
De ontwikkeling van het Nederlands vormde tot diep in de 20ste eeuw een fundamenteel aandachtspunt in de Vlaamse beweging. De wijze waarop het geschreven en gesproken Nederlands gehanteer... Lees meer te bevorderen. De wekelijkse vergaderingen vormden de kern van de werking. Op deze bijeenkomsten brachten de leden een lezing. Allerhande onderwerpen kwamen daarin aan bod, maar de grootste aandacht ging in de 19de eeuw toch uit naar het stimuleren van het gebruik en de ontwikkeling van de moedertaal. Niettegenstaande haar doelstelling nam de Franse taal- en letterkunde tot omstreeks 1880 een niet onbelangrijke plaats in. Hoewel godsdienstige verhandelingen verboden waren, kreeg De Vriendschap na verloop van tijd toch een katholiek karakter. Door werken uit te geven en wedstrijden te organiseren, probeerde de vereniging de Vlaamse letterkunde te ondersteunen. In 1853 sloot De Vriendschap zich aan bij het Vlaemsch Midden-Comiteit Vlaemsch Midden-Comiteit
Het Vlaemsch Midden-Comiteit (1849-1857) was een Vlaamsgezind genootschap in Brussel, dat ijverde voor de volledige vernederlandsing van het lager en middelbaar onderwijs in Vlaanderen.... Lees meer en in 1870 bij de West-Vlaamse Bond voor Taal en Volk Westvlaamsche Bond voor Taal en Volk
De Westvlaamsche Bond voor Taal en Volk was een overkoepelende flamingantische organisatie, opgericht in 1869 op initiatief van de Kortrijkse letterkundige vereniging In Vlaanderen Vlaams... Lees meer . De Vriendschap steunde volop hun initiatieven ter vernederlandsing van het onderwijs Onderwijs
Lees meer , het bestuur Bestuur
Het taalgebruik in het bestuur is een centraal aspect van de Belgische taalkwestie. Het omvat het proces van het afdwingen van taalrechten voor Vlamingen evenals de bestuurstaalwetgeving ... Lees meer en het gerecht Gerecht
Lees meer en zette daarvoor ook eigen acties op. In 1871 vormde De Vriendschap samen met de Roeselaarse verenigingen De Moedertaal en Rhetorika een gewestelijke afdeling van de Bond. Na een periode van allerhande moeilijkheden fuseerde De Vriendschap in 1892 met Het Vlaamsche Woord. Geleidelijk aan geraakte de vereniging er weer bovenop en werd ze de motor van het Vlaamse leven in Roeselare. Zo organiseerde De Vriendschap vanaf 1892 de 11 juli-vieringen. Onder impuls van voorzitter Juliaan Delbeke Delbeke, Juliaan
Juliaan Delbeke (1859-1916) was een gevierd spreker, kunstliefhebber en katholiek politicus. Als volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Roeselare en als voorzitter voor de Katholi... Lees meer ging De Vriendschap omstreeks 1900 meer aandacht besteden aan sociale ontwikkeling.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer lag de werking van De Vriendschap stil. Na de wapenstilstand verruimde voorzitter Alfons van Coillie Van Coillie, Alfons
Alfons van Coillie (1884-1949) was stichtend voorzitter van het Katholiek Vlaams Verbond, dat ijverde voor het minimumprogramma. Hij engageerde zich eveneens in de katholieke middenstands... Lees meer de doelstellingen van De Vriendschap: voortaan zouden ook de Vlaamse belangen meer actief worden verdedigd. Zo werd actie gevoerd voor het vernederlandsen van de Gentse universiteit en voor het activisme. In februari 1924 organiseerde De Vriendschap haar eigen amnestiemeeting Amnestie
Lees meer , wat haar in aanvaring bracht met de Katholieke Burgersbond. Dit voorval en de verdere radicalisering binnen De Vriendschap deed de gematigden de vereniging verlaten. Katholiek politicus Van Coillie bleef wel voorzitter, maar andere bestuursfuncties werden door Vlaams-nationalisten bekleed ( Berten Catry Catry, Berten
Berten (Albert) Catry (1896-1941) was een Vlaams-nationalistische studentenleider tijdens het interbellum en fungeerde als beheerder van De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) en van Jong Diets... Lees meer , Jozef de Bruycker De Bruycker, Jos
Lees meer ). In 1929 kwam de werking van De Vriendschap ten gevolge van de groeiende verdeeldheid binnen het Vlaams-nationalisme stil te liggen. Een jaar later besloot de Roeselaarse Davidsfondsafdeling Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer , die van 1922 af door De Vriendschap werd geleid en wiens voortbestaan in het gedrang kwam, zich van de vereniging los te maken.

Pas in oktober 1933 kwam De Vriendschap opnieuw boven water, maar de leden kwamen slechts maandelijks bijeen en er werd teruggekeerd naar de doelstellingen van voor 1914. Acties zoals het organiseren van protestvergaderingen en het aannemen van moties werden niet meer ondernomen. De Vriendschap moest haar leidende rol in de stad dan ook aan de lokale Davidsfondsafdeling overlaten. Gematigden die tijdens de eerste helft van de jaren 1920 afhaakten, sloten opnieuw aan. Het grootste deel van de leden was aangesloten bij de katholieke partij of het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV). De Dinaso's waren in de minderheid.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer bleef De Vriendschap bestaan. Verscheidene leden sloten zich aan bij de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer (DeVlag). In 1942 sloot de vereniging zich aan bij het stedelijk cultuurverbond. Pogingen om De Vriendschap na 1945 opnieuw op te richten kenden geen succes.