Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap

Culturele studentenvereniging

De DeVlag ontstond in 1935-1936 in Vlaamse en Duitse Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer studentenmiddens, voornamelijk studenten Germaanse talen. De oprichters behoorden in hoofdzaak tot kringen rondom de universiteiten van Leuven en Keulen. Aan Leuvense kant waren Hendrik J. van de Wijer Van de Wijer, Hendrik
Hendrik J. van de Wijer (1883-1968), germanist, naamkundige en gewoon hoogleraar te Leuven, was als stichter en hoofdredacteur de drijvende kracht achter het weekblad Nieuw Vlaanderen en ... Lees meer en Jef van de Wiele Van de Wiele, Jef
Jef van de Wiele (1903-1979) was een leraar, schrijver en leider van de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap. Hij trad tijdens de Tweede Wereldoorlog in de culturele en politieke collabor... Lees meer de belangrijkste leden. Deze laatste nam de feitelijke leiding van de beweging op zich. In Keulen ging het vooral om medewerkers van de Aussenstelle West van de Reichsstudentenführung, onder wie Rolf Wilkening, Franz Petri Petri, Franz
Franz Petri (1903-1993) was een Duitse historicus, deskundige voor Belgische en Nederlandse geschiedenis en tijdens de Tweede Wereldoorlog referent voor cultuur en onderwijs in het Duitse... Lees meer , Lutz Pesch Pesch, Lutz
Ludwig (Lutz) Petsch (1913-onbekend) was doctor in de geschiedenis, medewerker van DeVlag, functionaris van het Duitse nationaalsocialistische bezettingsregime, SS-Untersturmführer, verta... Lees meer en Fritz Scheuermann. Het bindmiddel tussen de twee groepen was het gelijknamige tijdschrift De Vlag met enkele honderden abonnenten. In de jaren voor de oorlog beperkte de DeVlag zich vooral tot culturele activiteiten. De organisatie trachtte de samenwerking en de uitwisseling tussen Duitse en Vlaamse studenten te bevorderen, onder meer door de organisatie van Vlaams-Duitse cultuurdagen. In 1939 verscheen het tijdschrift onregelmatig en scheen het op sterven na dood. Vanaf september 1939 staakte de DeVlag alle activiteiten, ondanks aandringen van Duitse zijde om verder te werken. Vanuit de Duitse vleugel van de vereniging werkten verscheidene leden mee aan de voorbereiding van de bezetting (zie Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer ).

Groot-Duitsland en de SS

In augustus 1940 werd de publicatie van het tijdschrift De Vlag hernomen op initiatief van Wilkening, die inmiddels voor de Propaganda Abteilung in België werkte. Onder zijn impuls werd de DeVlag in de lente van 1941 een Groot-Duitse organisatie onder de controle van de SS. In november 1941 werd Gottlob Berger Berger, Gottlob
Gottlob Berger (1896-1975) was een Duitse hoge SS-leider en president van de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap die een belangrijke rol speelde in de Volkstumspolitik tijdens de bezetti... Lees meer , als leider van het SS-Hauptamt verantwoordelijk voor de Germaanse politiek van de SS, Algemeen Voorzitter (Präsident) van de DeVlag. Van de Wiele was de Algemeen Leider. Vanaf 1942 ontpopte de DeVlag zich als een politieke organisatie en een concurrent van het Vlaams-nationalistische Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). In april 1942 startte de samenwerking met de Algemeene SS-Vlaanderen Algemeene-SS Vlaanderen
De SS-Vlaanderen was een collaborerende militie tijdens de Tweede Wereldoorlog, die deel uitmaakte van de Duitse SS. Ze ijverde voor de aanhechting van Vlaanderen bij Duitsland. Lees meer . Rond die tijd verschenen de Stellingen der DeVlag uit de pen van Van de Wiele waarin de onvoorwaardelijke trouw werd vastgelegd aan het nationaalsocialisme, het Rijk en de Führer. Van de Wiele publiceerde in januari 1943 zijn manifest Op zoek naar een Vaderland, dat een ideologische onderbouw aan de DeVlag verschafte. De DeVlag streefde naar een inschakeling van Vlaanderen in het komende Germaanse Rijk. Beschuldigingen van een streven naar een Anschluss werden stelselmatig van de hand gewezen, maar een bevestiging van het tegendeel werd nooit gegeven. Verscheidene brochures van onder meer Van de Wiele en Herman van Puymbrouck Van Puymbrouck, Herman
Herman van Puymbrouck (1884-1949) was medestichter van de Frontpartij en vervolgens hoofdredacteur van De Schelde, later Volk en Staat. Vanaf de late jaren 1930 steunde hij onverkort het ... Lees meer werkten de standpunten uit in verband met sociale en economische Economie
Dit artikel gaat over de relatie tussen economie en Vlaamse beweging. Daarmee beoogt deze tekst geen economische geschiedenis te schetsen van wat we vandaag Vlaanderen noemen. Integendee... Lees meer vraagstukken, de verhouding tot het Rijk en de Joden. In navolging van de SS koos de DeVlag voluit voor de vervolging van de Joden (zie Antisemitisme Antisemitisme
Lees meer ).

Organisatie

De vereniging trachtte via haar diensten en nevenorganisaties alle terreinen van het maatschappelijk leven te bezetten. Daartoe werden de DeVlag-Vrouwenwerken, de Weltanschauliche Arbeiterbetreuung, de ambten Cultuur, Scholing en Propaganda, de Hitlerjeugd Vlaanderen, de Vlaamsche Scholen en andere initiatieven opgericht en ondersteund. Verscheidene werkgemeenschappen, zoals voor beambten, voor opvoeding en voor koloniale aangelegenheden, moesten de werknemers groeperen in een voorafbeelding van de komende nationaalsocialistische maatschappij. De activiteiten hiervan bleven nochtans eerder beperkt. De Vlaams-Duitse cultuurdagen werden hernomen en groeiden uit tot feitelijke propagandamanifestaties voor de DeVlag en het nationaal- socialistische gedachtegoed. Via het dagblad De Gazet De Gazet (1943-1944)
Lees meer , het weekblad Balming Balming
Het weekblad Balming werd van 1943 tot 1945 gepubliceerd door de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap. Het was gericht op leden en het grote publiek en vertolkte de standpunten van de DeV... Lees meer en het maandblad De Vlag De Vlag
De Vlag (1936-1938; 1940-1944) was het maandblad van de gelijknamige Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap (DeVlag). Lees meer werd getracht de verschillende geledingen van de maatschappij te bereiken. Ook andere bladen als Laagland Laagland
Laagland was een weekblad dat tijdens de jaren 1940-1944 verscheen en de Groot-Germaanse collaboratie steunde. Het blad was een voortzetting van het kunst- en cultuurblad De Week (later ... Lees meer en het Brugsch Handelsblad stonden onder de feitelijke controle van de DeVlag. Via de uitgeverij Steenlandt Steenlandt
Steenlandt was een uitgeverij die in 1929 werd opgericht door Richard Acke en in 1934 werd overgenomen door zijn zoon Jan Acke. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond het fonds helemaal in ... Lees meer werden propagandabrochures en andere geschriften verspreid die bij het gedachtegoed van de organisatie aanleunden. De DeVlag en haar nevenorganisaties konden rekenen op een royale subsidiëring van de SS en het Propaganda Ministerium. De vereniging kreeg ook vrije baan om in Duitsland bij Vlaamse arbeiders propaganda te voeren en zich op te werpen als bemiddelaar met de Duitse overheid. Ze werd door de Duitse overheid erkend als enige schakel tussen Vlamingen in Duitsland en de nazi-partij en haar organisaties.

Strijd met het VNV

De komst van de DeVlag als prominente speler in de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer leidde tot een concurrentiestrijd met het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV). De Vlaams-nationalistische partij had aanvankelijk haar leden aangemoedigd lid te worden van de Duits-Vlaamse organisatie, maar werd al snel wantrouwig vanwege haar almaar uitbreidende activiteiten, ook buiten het culturele domein. De VNV-leiding drong er bij de Duitse overheid tevergeefs op aan om de werking van de DeVlag te beperken tot het culturele domein en probeerde met massa-manifestaties aan te tonen dat het VNV de enige collaborerende organisatie was met een aanzienlijke aanhang. De DeVlag-leiding betwistte dat en stelde dat haar aanhang die van het VNV oversteeg. Naar eigen zeggen telde de vereniging 50.000 leden, wat zeker een overdrijving was.

Bij het aantreden van Hendrik Elias Elias, Hendrik
Hendrik Elias (1902-1973) was een historicus en Vlaams-nationalistisch politicus die als leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond collaboreerde met de Duitse bezetter tijdens de Tweede W... Lees meer als VNV-leider kwam het tot openlijke vijandschap. Elias oefende druk uit op de Duitse overheid om het VNV te erkennen en Vlaanderen te erkennen als een onafhankelijk land in een Germaanse statenbond. Op 14 augustus 1943 brak hij met de SS en dus ook met de DeVlag. Op 17 oktober 1943 verbood hij het lidmaatschap van de DeVlag voor leden van het VNV.

De DeVlag wint

Het conflict culmineerde tijdens een onderhoud, op 29 februari 1944, tussen Reichsführer-SS Heinrich Himmler, Elias en Van de Wiele. De VNV-leider eiste de controle over de DeVlag-activiteiten en een beperking hiervan tot het culturele terrein. De vereniging kon echter op de steun van Himmler rekenen, zodat haar actieterrein niet werd ingeperkt en ze haar onafhankelijkheid tegenover het VNV behield. Het toekomstige statuut van Vlaanderen bleef onduidelijk totdat Hitler op 12 juli 1944 besliste tot de oprichting van een Reichsgau Flandern onder een burgerlijk bestuur. Daarmee was de overwinning van de DeVlag een feit, al ging het om een pyrrusoverwinning: in september 1944 was de Duitse heerschappij over België voorbij. Van de Wiele zou in de volgende maanden door de Duitse instanties worden uitgeroepen tot leider van de Vlaamsche Landsleiding Vlaamsche Landsleiding
Lees meer in exil, terwijl het VNV politiek werd uitgerangeerd en Elias door de SS in verzekerde bewaring werd genomen.

Oorlogsmisdaden

De band tussen de SS-Vlaanderen en de DeVlag was intussen steeds hechter geworden. Beide organisaties werkten in de schoot van de SS en stonden de facto onder het bevel van Richard Jungclaus Jungclaus, Richard
Richard Jungclaus (1905-1945) was een hoge SS-functionaris in het bezette België tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1944 werd hij door Heinrich Himmler aangesteld als Höhere SS- und Poliz... Lees meer , sedert april 1942 de hoogste SS-leider in bezet België. Robert Verbelen Verbelen, Robert
Robert Verbelen was tijdens de Tweede Wereldoorlog leider van een collaborerende militie. Van 1946 tot 1955 werkte hij als spion voor de Amerikanen in Oostenrijk. De vrijspraak op zijn p... Lees meer , leider van de SS-Vlaanderen in Brabant en stafleider van de DeVlag, speelde een belangrijke rol in de integratie. Hij was de leider van het Veiligheidkorps van de DeVlag, een politie-eenheid met leden van de DeVlag en de SS-Vlaanderen die begin 1944 ontstond. Het moest de bescherming van collaborerende families op zich nemen, inlichtingen verzamelen en het verzet Verzet
Het georganiseerde verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Vlaamse provincies was doorgaans altijd Belgisch verzet: zowel op het vlak van de ideologische oriëntatie, de motieven en he... Lees meer bestrijden, ook met terreur. Het Veiligheidskorps zette hiertoe een aantal razzia's op, onder meer in Meensel-Kiezegem en Peer. Hierbij vielen tientallen doden en gewonden en werden vele personen, al dan niet uit het verzet, gearresteerd en gedeporteerd.

Landsleiding in Duitsland

In september 1944 week het grootste deel van de leiding van de DeVlag, gevolgd door enkele duizenden leden, uit naar Duitsland. In de eerste weken na de evacuatie bouwde Van de Wiele er een nieuwe staf uit. De aspiraties van de DeVlag werden gewijzigd, en dit kwam tot uiting in de oprichting van de Vlaamsche Landsleiding, waarin naast Van de Wiele nog verschillende van zijn medewerkers zitting namen. Zij bereidden een herbezetting van België voor en hielden zich daarnaast bezig met de opvang van de Vlaamse arbeiders en vluchtelingen in Duitsland. Zowel het VNV als de DeVlag werden ontbonden als partijorganisatie, terwijl de DeVlag haar oorspronkelijke culturele opzet weerkreeg. In de praktijk kwam van dit alles niet veel meer terecht. De DeVlag en haar vertegenwoordigers gingen mee ten onder in het ineenstortende Duitsland. Na de oorlog kreeg de DeVlag geen voortzetting onder de een of de andere vorm. Vele VNV’ers voerden de strijd tegen de DeVlag aan als een verschoning voor hun collaboratie.