Van de Wiele, Jef

Leraar en literatuur

Jef van de Wiele was de zoon van August van de Wiele, de katholieke burgemeester van Deurne. Hij behaalde in 1923 het diploma van geaggregeerde in de Germaanse talen aan de Rijksnormaalschool Gent en een jaar later de akte van normaalschoolleraar. In Gent schaarde hij zich bij het Vlaams-nationalistische kamp en nam actief deel aan de agitatie rond de vernederlandsing van de universiteit. Hij gaf les in Antwerpen, Aarschot, Aalst en Deurne. In Aalst werd hij secretaris van de Bond van Oud-leerlingen en Vrienden van het Officieel Middelbaar Onderwijs.

In de loop van de jaren 1920 werd Van de Wiele op het literaire vlak actief. Onder het pseudoniem van Ward Auweleer publiceerde hij, met weinig succes, de romans De Ferde en De Wereldkaravaan.

Van 1933 tot 1936 studeerde hij aan de Leuvense universiteit, waar hij tot doctor in de wijsbegeerte en letteren promoveerde met een proefschrift over Antwerpen in de Literatuur. Hij nam er deel aan het studentenleven en werd preses van de studentenkring Germania in het academiejaar 1934-1935. Onder zijn impuls kreeg de kring een eigen tijdschrift, met dezelfde naam. Tevens werkte hij mee aan het verbondsblad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer (KVHV) Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer . In die periode werd hij bovendien redactiesecretaris van het Leuvense Vlaams-katholieke tijdschrift Nieuw Vlaanderen Nieuw Vlaanderen (1934-1944)
Nieuw Vlaanderen (1934-1944) had als uitgangspunt de eentaligheid van Vlaanderen. Door zijn federalistische stellingname midden jaren 1930 was het blad radicaler dan de katholieke partij ... Lees meer dat een politieke samenwerking bepleitte tussen Vlaamsgezinde katholieken en Vlaams-nationalisten.

In 1937 verkreeg hij een studiebeurs voor Duitsland. Hij schreef er een studie over De weerklank van de Vlaamsche Letterkunde in Duitschland, 1897-1937. Twee jaar later bekroonde de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer zijn studie over Antwerpen als Literair Motief in de Nederlandsche Letterkunde.

Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap (DeVlag)

In 1935-1936 richtte Van de Wiele mee de culturele vereniging Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer (DeVlag) op en hij werd hoofdredacteur van het ledenblad De Vlag De Vlag
De Vlag (1936-1938; 1940-1944) was het maandblad van de gelijknamige Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap (DeVlag). Lees meer . De contacten met Duitse studenten en de studiebeurs maakten dat hij meermaals op reis ging naar Duitsland en er het nationaalsocialisme leerde kennen. Hijzelf was in die periode geen nationaalsocialist, al had hij sympathieën voor een aantal politieke, economische en sociale verwezenlijkingen in Duitsland.

Bij de Duitse inval in België, in mei 1940, kwam zijn naam voor op de lijsten van door het Belgische gerecht te arresteren personen, maar hij ontkwam.

Tijdens de bezetting bleef Van de Wiele actief op het culturele en wetenschappelijke vlak. Hij publiceerde verscheidene artikels over culturele en artistieke onderwerpen. Meer en meer benadrukte hij het gemeenschappelijke in de kunst en cultuur in Vlaanderen en Duitsland. Vanaf het najaar van 1940 tot oktober 1943 was hij lid van de commissie die belast werd met de herziening van de schoolboeken. Die moesten gezuiverd worden van alles wat tegen het Nieuwe Orde-denken inging. In november 1940 werd hij secretaris van de nieuw opgerichte Nederlandsche Cultuurraad Vlaamsche Kultuurraad
Lees meer . Hij bleef dit tot het voorjaar van 1943. Samen met Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer trok hij de facto de leiding ervan naar zich toe. Verder was hij als letterkundige aangesloten bij De Vlaamsche Kunstenaarsgilde Vlaamsche Kunstenaarsgilde
Lees meer , de feitelijke voortzetting tijdens de bezetting van de Federatie van Vlaamsche Kunstenaars. Hij trad tevens toe tot de redactie van het weekblad Volk en Kultuur Volk en Kultuur
Volk en Kultuur (1941-1944) was het orgaan van de werkgemeenschap Volk en Kunst, dat behalve door de romantisch-flamingantische traditie ook door het Nieuwe Orde-denken en de collaborati... Lees meer , het tijdschrift van de vereniging Volk en Kunst Volk en Kunst
Volk en Kunst (1940-1944) was een organisatie die tijdens de Tweede Wereldoorlog probeerde om de cultuurverspreidende organismen in Vlaanderen te coördineren. Lees meer , die de ordening van het cultuurleven voorbereidde. Vooral tot het voorjaar van 1943 bleef Van de Wiele op deze wijze actief in het reorganiseren van het cultuurleven in nationaalsocialistische zin.

Reeds in de eerste maanden van de bezetting werd Van de Wiele meer en meer actief op het politieke vlak. Hij was actief in een groep vooraanstaanden uit de Vlaamse beweging die in juni 1940 het ‘Gentse manifest’ uitgaf, dat een sterke Dietse Diets
Het woord ‘Diets’ stamt uit het Middelnederlands. In de context van de Vlaamse beweging dook deze term voor het eerst op in de loop van de 19de eeuw, meestal als equivalent voor Nederlan... Lees meer overtuiging in zich droeg. In diezelfde periode, en wellicht al tijdens de Achttiendaagse Veldtocht, legde hij samen met Rolf Wilkening de basis voor een heropstarten van de DeVlag. Op 25 augustus 1940 verscheen zijn naam in een tweede lijst van ondertekenaars van de oproep van Staf de Clercq De Clercq, Staf
Staf de Clercq (1884-1942) was een Vlaams-nationalistische politicus, die zijn politieke carrière begon als kamerlid voor de Frontpartij. Hij staat vooral bekend als stichter en eerste l... Lees meer , leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV), voor een nieuwe Volksbeweging. De zomer van 1940 besteedde hij aan initiatieven om tot een concentratie van Nieuwe Orde-gezinde krachten te komen, en tegelijk aan de uitbouw van zijn eigen organisatie, de DeVlag.

De ambities van Van de Wiele reikten evenwel verder. De DeVlag werd in mei 1941 in de SS-structuren opgenomen en haar leider droeg voortaan een onverbloemd nationaalsocialistische boodschap uit. In de zomer van 1941 verscheen zijn brochure Weg met de socialisten? Nee, neen! Hier zijn ze!, waarin hij de voordelen van het nationaalsocialisme voor de arbeiders trachtte aan te tonen, maar ook al erg tekeer ging tegen de Joden, die hij met distels vergeleek. Een jaar later schreef hij de brochure Joden zijn ook menschen, een pamflet tegen de vermeende heerschappij van de Joden over de wereld. Daarin radicaliseerde zijn antisemitisme nog meer en had hij het over ratten die uitgeroeid moesten worden. Op dat moment werden de deportaties naar de vernietigingskampen voorbereid en werd de Jodenster ingevoerd. Ook maakte hij propaganda voor het ‘dappere weekblad’ Volksche Aanval van Volksverwering Volksverwering
Volksverwering was een Vlaamse – vooral Antwerpse – antisemitische en nationaalsocialistische organisatie, die bestond van 1937 tot 1944. Lees meer , dat actief meewerkte aan de Jodenvervolging. Nog in 1942 verscheen van hem het boek Op zoek naar een Vaderland, waarin hij zijn visie uiteenzette op Vlaanderen, het nationaalsocialisme en het Germaanse Rijk. Hij liet er geen twijfel over bestaan dat de toekomst van Vlaanderen in het nationaalsocialisme lag en in het Rijk dat Adolf Hitler had gesticht. Het boek gold als een beginselverklaring voor de DeVlag. In de loop van de bezetting evolueerde Van de Wiele dus van een Dietse naar een groot-Germaanse overtuiging. De Belgische staat had voor hem afgedaan. Verder benadrukte hij de aandacht van het nationaalsocialisme voor de arbeiders.

Gedurende de hele bezetting bleef Van de Wiele de Algemene Leider of Landsleider van de DeVlag. Hij droeg dus de hele verantwoordelijkheid voor de werking en de evolutie van de DeVlag en was slechts verantwoording verschuldigd aan zijn Duitse superieuren Gottlob Berger Berger, Gottlob
Gottlob Berger (1896-1975) was een Duitse hoge SS-leider en president van de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap die een belangrijke rol speelde in de Volkstumspolitik tijdens de bezetti... Lees meer en Heinrich Himmler. In de strijd tussen het VNV en de DeVlag kon Van de Wiele op de steun van de SS-top rekenen. Hijzelf trad toe tot de Germaansche-SS Vlaanderen Germaansche-SS Vlaanderen
Lees meer , waarin hij in november 1944 de rang van Obersturmbannführer bereikte. Hij voerde ook actief campagne om dienst te nemen in de Waffen-SS en andere militaire formaties die aan het oostfront Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer streden. In het voorjaar van 1944 nam hij mee het initiatief tot de oprichting van het Veiligheidskorps van de DeVlag, waarin DeVlag-leden en SS'ers samenwerkten in een politiegroep voor de bezetter die streed tegen het verzet en verantwoordelijk was voor moordaanslagen.

Na de Tweede Wereldoorlog

In de eerste dagen van september 1944 week Van de Wiele uit naar Duitsland. Hij richtte er de Vlaamsche Landsleiding Vlaamsche Landsleiding
Lees meer op en werd door de Duitsers erkend als leider van het Vlaamse volk en leider van het Vlaamse Bevrijdingscomité. Hij oefende druk uit op uitgeweken Vlamingen om alsnog in dienst te treden van de Waffen-SS. Op het einde van de oorlog dook hij in Duitsland onder. Hij werd er in mei 1946 gearresteerd. In november van dat jaar werd hij tot de doodstraf veroordeeld omwille van zijn collaboratieactiviteiten Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer . In januari 1948 werd de straf in beroep bevestigd. Zij werd later omgezet in levenslange dwangarbeid.

Van de Wiele verbleef tot december 1963 in de gevangenis. Nadien vestigde hij zich in Duitsland, in Nederland en ten slotte in Gent. Hij stelde in die periode nog een Nederlands-Duits vertaalwoordenboek samen. Tot zijn dood bleef hij de ideeën verdedigen die hij met de DeVlag aankleefde, maar hij speelde geen enkele rol meer in de Vlaamse beweging.