Vos, Herman

Jeugd en activisme

Herman Vos was de jongste uit een bescheiden katholiek gezin met zes kinderen. Ondanks het vroegtijdig overlijden van zijn vader kreeg hij de kans om de handelsafdeling te volgen aan het Antwerpse atheneum. Daar raakte hij bevriend met Eugène de Bock De Bock, Eugène
Eugène de Bock (1889-1981) was een Vlaamse uitgever en auteur. Hij was de oprichter en directeur van uitgeverij De Sikkel en stichtte ook mee de Vereniging ter bevordering van het Vlaamse... Lees meer , Antoon Jacob Jacob, Antoon
Antoon Jacob (1889-1947) was een atheneumleraar en later hoogleraar in Hamburg en Gent. Hij was actief bij activistische tijdschriften, nadien in de amnestiebeweging en later de culturele... Lees meer en Leo Picard Picard, Leo
De vrijzinnige flamingant en journalist-publicist Leo Picard (1888-1981) engageerde zich in het activisme, maar sloeg al in de nazomer van 1915 een andere weg in en verhuisde naar Nederl... Lees meer , en werd hij vrijzinnig en Vlaamsgezind: het viertal vormde er de zogeheten hoedjesclub. Vos was er lid van de Vlaamsche Bond Vlaamsche Bond
De Vlaamsche Bond was een Vlaamsgezinde en vrijzinnige scholierenvereniging, opgericht in 1901 aan het Koninklijk Atheneum in Antwerpen, met antiburgerlijke trekken. De vereniging was ond... Lees meer en schreef voor De Goedendag De Goedendag (1891-1940)
Lees meer , het blad van het Verbond der Vlaamsche Studenten van het Middelbaar Onderwijs, dat de Vlaamsgezinde, vrijzinnige scholierenbonden in het rijksmiddelbaar onderwijs overkoepelde.

Nadat hij via de centrale examencommissie de bekwaamheidsbewijzen voor Latijn en Grieks had verworven, studeerde Vos – net als Picard – tijdens het academiejaar 1907-1908 geschiedenis aan de Gentse universiteit. Hij slaagde niet, maar hield er wel een levenslange, grote historische belangstelling aan over.

Vos werkte kortstondig in de privésector en vanaf 1909 bij het Bureau voor Statistiek van de stad Antwerpen. Van zijn werkgever kreeg hij de gelegenheid om sociologie en economie Economie
Dit artikel gaat over de relatie tussen economie en Vlaamse beweging. Daarmee beoogt deze tekst geen economische geschiedenis te schetsen van wat we vandaag Vlaanderen noemen. Integendee... Lees meer te studeren aan de Ecole des Sciences Politiques et Sociales (het Institut Solvay) van de Université Libre de Bruxelles (ULB), waar hij sterk werd beïnvloed door Emile Waxweiler Waxweiler, Emile
Socioloog Emile Waxweiler (1867-1916) was een hoogleraar aan de ULB, die zich als docent aan het Hooger Onderwijs voor het Volk en lid van de Tweede Hogeschoolcommissie inzette voor Nede... Lees meer en Lodewijk de Raet De Raet, Lodewijk
Lodewijk de Raet (1870-1914) was een econoom en ambtenaar die in belangrijke mate bijdroeg aan de theorievorming over de Vlaamse beweging en deze van een sociaaleconomisch denkraam voorza... Lees meer . Vos zou zich tijdens de volgende decennia ontwikkelen tot een economisch onderlegd politicus, die zijn standpunten en interventies stevig ondersteunde door cijfer- en ander feitenmateriaal.

In 1911 trad hij in het huwelijk met een dochter uit een vermogende, katholieke en Franstalige Antwerpse familie, die zijn gezin geregeld financieel bijsprong. Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer werkte Vos bij een nieuw opgericht secretariaat dat de contacten van het Antwerpse stadsbestuur met het Duitse bezettingsbestuur coördineerde.

Nadat hij eerder had meegewerkt aan de activistische Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer kranten De Vlaamsche Post De Vlaamsche Post
Lees meer en Het Vlaamsche Nieuws Het Vlaamsche Nieuws
Het Vlaamsche Nieuws was een Antwerps Duits-activistisch persorgaan, dat eerst onder de naam Vlaamsche Gazet – Het Laatste Nieuws verscheen. Het werd het belangrijkste activistische perso... Lees meer , publiceerde hij twee bijdragen in het door Picard in Den Haag uitgegeven, pro-activistische blad De Vlaamsche Gedachte De Vlaamsche Gedachte
Het eerste nummer van het onregelmatig verschijnende blad De Vlaamsche Gedachte werd in Den Haag uitgebracht op 5 april 1916. Het was een initiatief van Leo Picard. Lees meer . Hij was ook bestuurslid van het Nationaal Vlaamsch Studentenverbond Nationaal Vlaamsch Studentenverbond
Het Nationaal Vlaamsch Studentenverbond (NVS), dat in 1916 werd opgericht in Utrecht, was een vereniging voor en door uitgeweken Vlaamse studenten met als voornemen aan de Rijksuniversite... Lees meer , dat opriep om aan de door de Duitse bezetter vernederlandste Gentse universiteit te gaan studeren. In februari 1917 werd hij gecoöpteerd als lid van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer . Net als Jacob en de Antwerpse bibliotheekbediende Marten Rudelsheim Rudelsheim, Marten
Marten Rudelsheim (1873-1920) was een progressief-liberale flamingant die tijdens de Eerste Wereldoorlog koos voor het activisme. Lees meer nam hij op 14 januari 1918 ontslag, nadat deze Raad tijdens de zitting van 22 december 1917 – waarop hij niet aanwezig was – de Vlaamse zelfstandigheid had uitgeroepen.

Vos bleef het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer echter steunen, zoals blijkt uit twee lezingen die hij eind januari 1918 verzorgde in Antwerpen: eerst voor de vereniging Voor een Vrij en Zelfstandig Vlaanderen van de liberale parlementariër en activist Leo Augusteyns Augusteyns, Leo
Lees meer en enkele dagen later voor het activistische Centraal Vlaamsch Propagandabureau Centraal Vlaamsch Propagandabureau
Het in Brussel gevestigde Centraal Vlaamsch Propagandabureau was tijdens de Eerste Wereldoorlog het centrum en het secretariaat van de activistische propaganda vanwege de Raad van Vlaande... Lees meer . In laatstgenoemde causerie, die onder de titel ‘Het algemeen verval’ ook als brochure werd verspreid, belichtte hij vanuit een historische invalshoek en refererend aan De Raet de actuele economische en sociale problemen van Vlaanderen. Later dat jaar publiceerde hij in twee activistische bladen stukken waarin hij samenwerking met de Duitse bezetter legitimeerde: ‘De moderne staatsleer en de loyaliteitsverhoudingen in verband met het activisme’ in Dietsche Stemmen Dietsche Stemmen
Dietsche Stemmen was een Groot-Nederlands georiënteerd tijdschrift (1915-1918) dat het activisme steunde, een zelfstandig Vlaanderen nastreefde en Nederlandse ‘stamgenoten’ voor dit prog... Lees meer en ‘Politieke aantekeningen’ in De Stroom De Stroom
De Stroom was een Antwerps activistisch tijdschrift dat verscheen van juli tot oktober 1918 Lees meer . Van dat laatste blad was hij redactielid en hij publiceerde er ook een bijdrage in waarin hij met het oog op een vredesconferentie bepleitte om ‘de Vlaamse kwestie’ op het internationale forum te presenteren, zoals ook tal van andere activisten toen deden.

Kopman van het Vlaamsche Front

Op 21 november 1918 werd Vos gearresteerd en opgesloten en op 3 april 1920 veroordeeld tot drie jaar hechtenis. In de gevangenis stelde hij de beginselverklaring op van het Vlaamsgezinde, literair-culturele, humanitair-expressionistische maandschrift Ruimte Ruimte
Lees meer , uitgegeven door zijn vriend De Bock, waarin hij pleitte om een op intellectuele en geestelijke emancipatie gerichte gemeenschapskunst Gemeenschapskunst
De term ‘Gemeenschapskunst’ werd in de 19de en 20ste eeuw door verschillende groepen en op uiteenlopende manieren ingezet binnen de literaire en artistieke Vlaamse beweging. Deze bijdrage... Lees meer de voorkeur te geven boven de individualistische en zuiver esthetische literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer en beeldende kunst Beeldende kunst
De beeldende kunsten en de Vlaamse beweging onderhielden van 1830 tot vandaag een complexe en gelaagde relatie, die pendelde tussen gematigde sympathie, radicaal engagement en kritische a... Lees meer . Vos, die erg belezen was op diverse terreinen, publiceerde in Ruimte - zoals hij zijn hele verdere leven zou doen - ook recensies van boeken over maatschappelijke aangelegenheden.

Nadat hij op 30 oktober 1920 vervroegd was vrijgekomen, werd Vos aangesteld tot secretaris van de Antwerpse afdeling van de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer en vanaf januari 1921 als hoofdredacteur van haar weekblad De Ploeg De Ploeg
Weekblad De Ploeg (1921-1925) was het orgaan van het Vlaamsche Front Antwerpen. Hoofdredacteur was Herman Vos. Lees meer . In 1925 werd hij namens deze partij verkozen tot Kamerlid en trad hij meteen op als fractieleider van de Vlaams-nationalisten.

Nog vooraleer hij parlementslid werd, had Vos op initiatief van de Leuvense Vlaamsch Nationale Studiekring onder de leiding van rechtenstudent Paul-Felix Beeckman Beeckman, Paul-Felix
Paul-Felix Beeckman (1900-1978) was als student actief in het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond en het KVHV. Later engageerde hij zich binnen het VNV. Na de Tweede Wereldoorlog... Lees meer in Leuven in 1924 twee bekend gebleven debatten gehouden over de fundamenten van de Vlaamse beweging. Zijn opponenten waren de katholieke flaminganten Emile Blavier Blavier, Emile
Lees meer en Edmond Rubbens Rubbens, Edmond
Edmond Rubbens (1894-1938) was onder meer advocaat, volksvertegenwoordiger, lesgever, ACW-voorzitter en minister. In de loop van zijn leven verdedigde hij verschillende Vlaamsgezinde stan... Lees meer , die het Vlaams-nationalisme Vlaams-nationalisme
Lees meer afwezen. De twee publieke discussies, waarvan het verslag in boekvorm werd gepubliceerd, vormden een onderdeel van een bredere concurrentiestrijd tussen beide flamingantische facties in heel Vlaanderen. Daar en op andere fora pleitte Vos herhaaldelijk en met aandrang voor amnestie Amnestie
Lees meer voor veroordeelde activisten.

Samen met onder meer de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer historicus Pieter Geyl Geyl, Pieter
Pieter Geyl (1887–1966) was een Nederlandse historicus met uitgesproken Groot-Nederlandse opvattingen, die een belangrijke rol speelde in het Vlaams-nationalisme tijdens het interbellum.... Lees meer , die hij kende sinds 1921 en die een van zijn beste vrienden zou worden en Frederik Carel Gerretson Gerretson, Frederik C.
Frederik Carel Gerretson (1884–1958) was een Nederlandse historicus, zakenman en politicus, die vanuit zijn Groot-Nederlandse overtuiging het Vlaams-nationalisme trachtte te beïnvloeden.... Lees meer bestreed Vos het Belgisch-Nederlands Verdrag Belgisch-Nederlands Verdrag
Het Belgisch-Nederlands Verdrag werd afgesloten in april 1925 tussen België en Nederland, na uiterst slopende onderhandelingen die begonnen na de Vredesconferentie van Versailles. Het ver... Lees meer van 3 april 1925, dat de relaties tussen de twee buurlanden wilde versterken. De uit een Rotterdamse handelaarsfamilie afkomstige Gerretson slaagde erin om de zaken- en havenwereld uit die stad, die hun Antwerpse concurrenten maar al te graag een hak wilden zetten, in te schakelen om de protestcampagne mee te financieren. Het ‘onaannemelijk tractaat’, zoals de het verdrag door (Groot-)Nederlandse tegenstanders werd gekwalificeerd, werd na felle agitatie in zowel Nederland als België uiteindelijk op 24 maart 1927 verworpen door de Nederlandse Eerste Kamer.

Vos, die het afgewezen akkoord omwille van economische redenen en in het bijzonder ten behoeve van de Antwerpse haven, in principe welgevallig was, kantte zich tegen deze bilaterale overeenkomst vanuit anti-Belgische en Vlaams-nationalistische overwegingen. Een even belangrijk motief was dat de Rotterdamse havenbaronnen geld ter beschikking stelden van de armlastige Antwerpse Vlaams-nationalistische krant De Schelde De Schelde (1919-1936)
Lees meer , waarvan Vos in 1927 het hoofdredacteurschap op zich kon nemen, weliswaar met Gerretson als politiek directeur. In zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog geschreven autobiografie stelde Geyl het als volgt: ‘men heeft Vos beloond door wat geld te steken in het altijd noodlijdende blad van de partij, De Schelde. Dat geld kwam uit Rotterdam’. De Schelde werd ten slotte in 1929 integraal overgekocht door de zogeheten Stichting tot Bevordering van de Nederlandsche Beschaving, waarvan Gerretson –de centrale figuur was.

Ondertussen had Vos – in overleg met de christendemocraat Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer en de socialist Camille Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer – in december 1928 de Bormsverkiezing Bormsverkiezing
De Bormsverkiezing – de verkiezing van de onverkiesbare, in de gevangenis verblijvende ex-activist August Borms tot Kamerlid bij tussentijdse verkiezingen in 1929 – was een politiek feit ... Lees meer doen uitgroeien tot een succesvolle electorale stunt en een plebisciet voor amnestie en Vlaamse solidariteit over ideologische grenzen heen.

Federaal Statuut

Vanaf de late jaren 1920 werkte Vos met Geyl, Gerretson en enkele andere Nederlandse Groot-Nederlanders aan een wetsvoorstel voor de herstructurering van België in federalistische zin: een statenbond met Vlaanderen en Wallonië als soevereine deelstaten, waarbij slechts een beperkt aantal bevoegdheden federaal zouden blijven. Een eerste resultaat was de tekst 1930: Vlaanderen’s behoefte aan zelfbestuur, die eerst werd gepubliceerd in julinummer van 1930 van het tijdschrift Leiding Leiding (1930-1931)
Het tijdschrift Leiding werd in 1930 opgericht door Pieter Nicolaas van Eyck, Frederik Carel Gerretson en Pieter Geyl om sturing te geven aan het cultureel-maatschappelijke leven in het N... Lees meer van Geyl, Gerretson en Pieter van Eyck Van Eyck, Pieter
Literator en literatuurhistoricus Pieter van Eyck (1887-1954) sympathiseerde met de Ierse vrijheidsstrijd en de Groot-Nederlandse beweging. Lees meer en vervolgens als zelfstandige brochure.

Het wetgevend initiatief van Vos was enerzijds bedoeld om het federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer , dat hij beschouwde als een werkbare optie om de Vlaams-Waalse tegenstellingen te pacificeren, nadrukkelijk in de kijker te zetten. Anderzijds was het een poging om de onderling verdeelde Vlaams-nationalistische partijtjes en groepen op één lijn te brengen. Dat pakte echter averechts uit, aangezien de radicale anti-Belgische nationalisten en Groot-Nederlanders fel ageerden tegen het feit dat België op die manier – zij het in een gewijzigde vorm – zou blijven bestaan. Op 25 maart 1931 werd het wetsvoorstel voor een zogeheten Federaal Statuut Federaal Statuut
Lees meer door Vos met de steun van nagenoeg al zijn fractiegenoten ingediend in de Kamer, waar het echter – zoals hij uiteraard ook zelf van bij het begin wist – kansloos was. Het werd immers door geen enkele andere partij gesteund en werd bijgevolg niet in overweging genomen, mede omdat daarvoor een voorafgaande verklaring tot herziening van de grondwet vereist zou zijn geweest.

Ondertussen had Vos in 1930, het jaar van het eeuwfeest van de Belgische Revolutie, een propagandistisch incident uitgelokt door de dienstplichtige militair Joris de Leeuw De Leeuw, Joris
Lees meer aan te raden Franse bevelen niet op te volgen. De betrokkene werd veroordeeld, maar na een parlementaire interpellatie van Vos en de Antwerpse socialistische Kamerleden Willem Eekelers Eekelers, Willem
Willem Eekelers (1883-1954) was een Antwerpse socialistische vakbondsleider en politicus die gedurende zijn carrière radicale Vlaamse standpunten innam. Lees meer en Camille Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer vrijgelaten.

Naar de BWP

Bij de parlementsverkiezingen van 1932 werd Vos niet herkozen, mede doordat een katholieke Vlaams-nationalistische scheurlijst deelnam aan de stembusgang. Zijn socialistische stadsgenoten Huysmans en Eekelers wilden hem coöpteren als provinciaal senator voor Antwerpen, maar dat werd verhinderd doordat de Vlaams-nationalisten een bestuursakkoord hadden gesloten met de katholieke partij en bijgevolg de kandidatuur van Vos niet steunden. Hoewel hij nog betrokken was bij de onderhandelingen die in de herfst van 1933 zouden leiden tot de oprichting van het op autoritaire basis gefundeerde en door katholieken gedomineerde Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV), stapte de vrijzinnige democraat en progressieve humanist Vos op 1 november van dat jaar – kort na de oprichting van deze nieuwe Vlaams-nationalistische partij – over naar de Belgische Werkliedenpartij Belgische Werkliedenpartij
Lees meer (BWP).

Die beslissing was enerzijds ingegeven door de politieke verschuivingen van het moment, maar anderzijds – en vooral – het resultaat van een aanhoudende richtingenstrijd en opbodpolitiek tussen radicalen en realisten, tussen stad (vooral Antwerpen) en platteland en tussen katholieken en vrijzinnigen, waar het politieke Vlaams-nationalisme mee worstelde sinds de oprichting van de Frontpartij in 1919. Het VNV zorgde voor (meer) eenheid, maar dat ging zowel ten koste van de interne democratie als van het accepteren van de parlementaire democratie als systeem. Het was een evolutie waarin Vos niet kon of wilde meegaan. De facto was hij de voorbije jaren – zeker sinds zijn gemiste herverkiezing in 1932 - weg gegroeid van het Vlaams-nationalisme. Overigens had een Vlaams-nationalistische partij Vlaams-nationalistische partijen
Het partijpolitieke Vlaams-nationalisme brak door in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog en streefde een verregaande of volledige staatkundige verzelfstandiging van Vlaanderen na. De b... Lees meer , ook toen hij er mee leiding aan gaf, voor Vos nooit een absolute noodzakelijkheid gevormd, laat staan een doel op zich. Hij had ook geregeld lucht gegeven aan zijn overtuiging dat het nationalisme – in welke vorm ook – tal van maatschappelijke tegenstellingen camoufleerde en dat een nationale beweging in de problemen kwam als het erop aankwam een omvattend politiek en sociaaleconomisch programma op poten te zetten.

Als lid van de BWP verrichtte Vos als intellectueel-in-de-politiek studiewerk voor het onder impuls van Hendrik de Man De Man, Hendrik
Lees meer gelanceerde Plan van de Arbeid. Hij probeerde aanvankelijk ook de christendemocraten te winnen voor ‘Het Plan De Man’, waarvan hij bovendien hoopte dat het een hefboom zou worden voor de sociaaleconomische ontwikkeling van Vlaanderen. Tegelijk schreef hij voor de partijdagbladen Volksgazet Volksgazet
Volksgazet (1914-1978) was een Antwerps socialistisch dagblad, gesticht door Camille Huysmans en Willem Eekelers, dat regelmatig Vlaamsgezinde standpunten innam. Lees meer (Antwerpen) en Vooruit Vooruit (1884-1991)
Vooruit (1884-1991) was een Gents socialistisch dagblad waarin heel wat bijdragen verschenen van Vlaamse intellectuelen. In 1978 werd het blad een regionale editie van De Morgen, om in 19... Lees meer (Gent). In 1936 werd Vos gecoöpteerd als senator, een mandaat dat hij zou behouden tot zijn overlijden.

In zijn door Huysmans ingeleide brochure uit 1936, De huidige stand van het Vaamsche vraagstuk, blikte Vos terug op de geschiedenis van de Vlaamse beweging, reflecteerde hij over nationalisme in het algemeen en evalueerde hij hoe het Vlaams-nationalisme Vlaams-nationalisme
Lees meer zich had ontwikkeld sinds de oprichting van de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer . Zijn keuze voor de BWP motiveerde hij onder meer door het historische verband tussen de Vlaamse en de sociale beweging te beklemtonen. Het federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer wees hij nu – in overeenstemming met de socialistische partijlijn – af, aangezien ‘de Vlamingen zich in volle gelijkheid doen gelden in het openbare leven van hun land’ op basis van de ‘door de Belgische grondwet gewaarborgde demokratische rechten’. 

In de late jaren 1930 manifesteerde Vos zich vooral als een Vlaamsgezinde antifascist en bijgevolg als fervente tegenstander van onder meer het VNV. Op het eerste Vlaams Socialistisch Congres Vlaams Socialistisch Congres
Lees meer (Antwerpen, 20 en 21 maart 1937), waartoe hij had opgeroepen op het BWP-congres van oktober 1936, sprak hij zich in zijn redevoering over ‘De democratische traditie in Vlaanderen’ nadrukkelijk uit tegen de ambitie om de Vlaamse beweging te monopoliseren die hij de Vlaams-nationalisten en de katholieke flaminganten toeschreef. Het was een reactie op de pogingen die tijdens de voorbije jaren waren ondernomen om in Vlaanderen een zogeheten Concentratie Vlaamsche Concentratie
Vlaamsche Concentratie (1935-±1940) was de naam voor de idee en de beweging die streefde naar de hergroepering van alle katholieke Vlamingen. Lees meer van alle rechtse en katholieke politiek-maatschappelijke partijen en groepen te realiseren.

Op de nationale socialistische Guldensporenviering in 1938, de eerste tijdens het interbellum, voerde Vos het woord. Ook bij de editie van 1939 hield hij een toespraak. In de laatste jaren vóór de Tweede Wereldoorlog was hij bovendien redactielid van het op initiatief van De Man opgerichte Vlaamse socialistische maandblad Leiding Leiding (1939-1940)
Leiding (januari 1939 – mei 1940) was een Vlaams maandblad van de Belgische Werkliedenpartij met Hendrik de Man als hoofdredacteur. Lees meer . Vanaf 1939 was Vos gemeenteraadslid in Berchem. Tegelijk ging de aandacht van Vos aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog nog meer dan vroeger uit naar de internationale politiek en was hij in 1938 Belgisch afgevaardigde bij de Volkenbond in Genève.

De Tweede Wereldoorlog en daarna

Vos, die in mei 1940 naar Frankrijk vluchtte, toonde zich vanaf september 1941 actief in de clandestiene BWP en werkte mee met het Politiek Comité van de Weerstand, het zogeheten Comité Gilles, dat de Belgische regering in Londense ballingschap informeerde over het bezette België. In 1942 schreef hij de brochure Het socialisme nu. De tien punten der socialistische beweging, die ook in het Frans werd vertaald. Vos gaf tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer privélessen en lezingen, maar moest ook af en toe onderduiken bij familie.

Onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog vervulde Vos ministeriële ambten, achtereenvolgens van Openbare Werken (1944-1946) en van Onderwijs (1946-1947).

Van bij de oprichting in 1949 was hij betrokken bij het Centrum Harmel Centrum Harmel
Het Centrum Harmel is de benaming van een politiek studiecentrum dat drie jaar na de Tweede Wereldoorlog werd opgericht om een regeling uit te dokteren voor de wrijvingen tussen de taalg... Lees meer , dat studiewerk verrichtte in verband met de communautaire aangelegenheden in België, onder andere wat betreft de taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer . In de jaren 1947-1950 vertegenwoordigde Vos België meermaals bij de Verenigde Naties. In die periode, en vooral vanaf september 1951, kreeg hij tegelijk meer en meer af te rekenen met gezondheidsproblemen.

Op het tweede Vlaams Socialistisch Congres, dat op 7 en 8 april 1951 doorging in Mechelen, verzorgde Vos een referaat over cultuur, dat Hendrik Fayat Fayat, Hendrik
Lees meer inspireerde tot een pleidooi om de contacten tussen de Vlaamse en de Nederlandse sociaaldemocraten te intensiveren. Als een Vlaamsgezind boegbeeld binnen de BWP en later de Belgische Socialistische Partij Belgische Socialistische Partij
Lees meer (BSP) heeft de pragmatische en op compromisgerichte Vos zich echter nooit ontpopt.