Raad van Vlaanderen (1917-1918)

Met het oog op mogelijke vredesonderhandelingen intensiveerde het Duitse keizerrijk eind 1916 de instrumentalisering van nationale tegenstellingen in de bezette gebieden (zie Flamenpolitik Flamenpolitik
Met het begrip ‘Flamenpolitik’ wordt verwezen naar de politiek die de Duitse bezetter voerde ten aanzien van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Sommige aute... Lees meer ). In het Oosten riep het een Poolse satellietstaat in het leven en in het Westen stuurde het aan op de vorming van een organisme dat ‘namens het Vlaamse volk’ om blijvende Duitse bescherming zou vragen. Op die manier zou Duitsland na de vrede in Polen en België een sterke invloed in deze gebieden kunnen behouden. Vanuit deze logica werd op 4 februari 1917 op de Vlaamsch Nationale Landdag Vlaams Nationale Landdagen
De Vlaams Nationale Landdagen waren Vlaams-nationalistische manifestaties, meestal in open lucht, tijdens het interbellum georganiseerd door Staf de Clercq in Kester en later door het VNV... Lees meer in Brussel de Raad van Vlaanderen opgericht. De Raad was er dus vooral voor de internationale bühne; hij moest de illusie wekken dat minstens een betekenisvolle fractie van de Vlamingen zogenaamde autonomie onder Duitse bescherming verlangde.

De Raad van Vlaanderen had als taak een centraal orgaan te vormen dat leiding kon geven aan de activistische Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer politiek en daartoe samen te werken met de Duitse bezettingsautoriteiten. De Raad werd bovendien opgevat als een vertegenwoordigend lichaam met wetgevende bevoegdheden. Aangezien hij een Duitse schepping was die de belangen van het rijk diende, was van een zelfstandig optreden geen sprake. De Duitsers lieten daarvoor geen enkele speelruimte.

De eerste Raad van Vlaanderen

Het vergde moeizame onderhandelingen tussen verschillende activistische facties om het gewenste Vlaamse organisme te kunnen scheppen. In een vergadering op 7 januari 1917 in Brussel werd ten slotte een akkoord bereikt. Om op de vredesbesprekingen te kunnen wegen, moesten de activisten zich verenigen rond een gemeenschappelijk programma. Vlaanderen moest autonoom worden en die autonomie moest al tijdens de bezetting voorbereid worden. Op 4 februari werd vervolgens in Brussel een Vlaamsch Nationale Landdag gehouden, waar 125 aanwezigen de eerste 50 leden van de Raad benoemden met Pieter Tack Tack, Pieter
De vrijzinnige flamingant Pieter Tack (1870-1943) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een van de leidende figuren van het activisme, onder andere als voorzitter van de Raad van Vlaanderen ... Lees meer als voorzitter. Dit alles gebeurde achter gesloten deuren; ook het stichtingsmanifest van de Raad verscheen anoniem. Aan het einde van 1917 was het aantal leden uitgebreid tot 81.

Op last van de bezetter was het de eerste taak van de Raad om een afvaardiging naar Berlijn te zenden. Deze bestond uit Tack, August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer , Jozef van den Broeck Van den Broeck, Jozef
Jozef van den Broeck (1870-1938) was een Antwerps advocaat. Hij was secretaris van de Raad van Vlaanderen en na de Eerste Wereldoorlog week hij uit naar Nederland. Hier werd hij een spilf... Lees meer , Emile Dumon Dumon, Emile
De Brugse progressief-liberale geneesheer Emile Dumon (1862-1948) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog vergaand in het activisme. Lees meer , Jacob Lambrichts Lambrichts, Jacob
Jacob Lambrichts (1873-1951) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een voorman van het Brusselse activisme. Hij was een prominent lid van de Raad van Vlaanderen en maakte in maart 1917 mee d... Lees meer , Emiel ver Hees Ver Hees, Emiel
Jurist en staatsambtenaar Emile ver Hees (1864-1928) nam tijdens de Eerste Wereldoorlog leidinggevende bestuursfuncties op in het activisme. Lees meer en Telesphorus Vernieuwe Vernieuwe, Telesphorus
De jurist Telesphorus Vernieuwe (1857-1933) was ambtenaar bij het ministerie van Landbouw. Tijdens de Eerste Wereldoorlog koos hij voor het activisme en vervulde hij in dat verband divers... Lees meer . Ze werden op 3 maart 1917 ontvangen door de rijkskanselier Theobald von Bethmann-Hollweg Von Bethmann-Hollweg, Theobald
Als Duits rijkskanselier tussen 1909 en 1917 nam Theobald von Bethmann-Hollweg het initiatief tot Duitse inmenging in de Vlaamse beweging tijdens de Eerste Wereldoorlog en hij werd verant... Lees meer . Zoals afgesproken met de Politische Abteilung vroeg de delegatie Vlaamse autonomie en Duitse bescherming, waarop de kanselier de volledige bestuurlijke scheiding van Vlaanderen tijdens de bezetting beloofde.

Als tegenargument voor het zelfbeschikkingsrecht van de kleine volkeren van de Entente gaven de Duitsers veel ruchtbaarheid aan het geheime bezoek van de delegatie, tot haar eigen verrassing. De nu openlijke collaboratie met de bezetter maakte een verpletterende indruk in het bezette land. Ook vele activisten waren niet opgezet met deze ontwikkeling en weigerden toe te treden tot de Raad van Vlaanderen. De Raad zou daardoor gedomineerd blijven door de radicaalste strekkingen binnen het activisme.

De raadsleden werden ingedeeld in commissies met bepaalde taken. De Uitvoerende Commissie overlapte grotendeels het bestuur dat in de loop van 1917 werd uitgebreid; zij vertegenwoordigden de Raad bij de Oberkommission (in 1918 Hauptkommission), waarin de Duitsers zitting hadden, die waren belast met de uitvoering van de Flamenpolitik. De Uitvoerende Commissie had geen enkele bevoegdheid.

De werkzaamheden van de Raad kwamen moeizaam op dreef. Eind april 1917 kreeg de Raad beschikking over een huis in de Belliardstraat in Brussel, dat onvoldoende vergaderruimte bood. Van 20 oktober 1917 af werden de zittingen, veelal 's avonds, gehouden in de vergaderzaal van de Provinciale Raad van Brabant. De leden die in Brussel woonden, waren meestal ambtenaren die bij de bestuurlijke scheiding betrokken waren; voor wie niet in Brussel woonde, was het lidmaatschap weinig aantrekkelijk en velen onder hen waren doorlopend afwezig.

Het verloop van de debatten in de vergaderingen was dikwijls teleurstellend, doordat het gros van de raadsleden meestal niet vooraf wist welke onderwerpen op tafel zouden komen en niet over de nodige gegevens beschikte om met kennis van zaken te vergaderen. Dit leidde tot onrust en ondermijnde het vertrouwen tussen de leden onderling en tegenover de leiding van de Raad. De Raad had bovendien geen enkele invloed op de koers van de Duitse politiek in het algemeen en de Flamenpolitik in het bijzonder. Het omgekeerde was het geval. De diverse facties in de raad wierspiegelden de uiteenlopende visies aan Duitse kant. De voorstanders van een federaal België volgden de lijn van de Politische Abteilung van het generaal-gouvernement. De Jong-Vlaamse separatisten speelden in de kaart van het leger, de vloot en de Alduitse beweging (zie Duitsland-Vlaanderen Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer ).

Voor de Duitse overheden in Brussel was de geringe impact van de Raad en het activisme een probleem, aangezien zij de boodschap overeind wilden houden dat de Flamenpolitik reële steun genoot bij de Vlaamse bevolking. Ze zetten de Raad daarom onder druk om zich te onderwerpen aan een of andere vorm van verkiezingen. Bovendien hoopten ze de toenemende roep om een compromisvrede in Duitsland te doorkruisen door aan te sturen op de onmiddellijke creatie van een Vlaamse satellietstaat. August Borms kwam tijdens de bijeenkomst van de Raad op 22 december 1917 tegemoet aan deze wensen van de Duitse overheden  met het voorstel om op staande voet de onafhankelijkheid van de staat Vlaanderen uit te roepen. Na wat gediscussieer werd het voorstel aangenomen. Op aandringen van de regering in Berlijn werd dit afgezwakt tot zelfstandigheid en zou de Raad zich onderwerpen aan verkiezingen. Die beslissingen werden bekend gemaakt door een Commissie van Gevolmachtigden Commissie van Gevolmachtigden
De Commissie van Gevolmachtigden was in 1918 het uitvoerende orgaan van de Raad van Vlaanderen. De elf gevolmachtigden in de Commissie waren belast met de leiding en vertegenwoordiging va... Lees meer waarvan de leden min of meer zoals ministers elk voor een departement zouden instaan. De verkiezingen zouden de vorm aannemen van volksvergaderingen in een heel aantal steden die dan bij acclamatie (algemene goedkeuring zonder stemmen) de lijst kandidaten voor de nieuwe Raad en zelfstandigheid zouden goedkeuren.

Ondanks de overvloedige propaganda en materiële ondersteuning voor de deelnemers draaiden de volksraadplegingen in januari en februari 1918 uit op een fiasco. De activisten kregen af te rekenen met fel verzet vanuit de bevolking en om verder gezichtsverlies te vermijden zetten de Duitsers op 24 februari de volksraadplegingen stop. Hooguit 15.000 personen waren opgedaagd om hun instemming te betonen. De mislukking van de volksraadplegingen hypothekeerde de verdere ontwikkeling van het activisme. In Duitsland groeide ondertussen de wens om tot vredesonderhandelingen te komen. Deze evolutie noopte de Duitse regering om haar Flamenpolitik ondergeschikt te maken aan het herstel van België.

De tweede Raad van Vlaanderen

De nieuwe Raad van Vlaanderen telde 93 leden; 11 leden van de oude Raad hadden zich teruggetrokken en 1 lid ( Johan Eggen Eggen van Terlan, Johan
Johan Eggen van Terlan (1883-1952) was een Gentse jurist die tijdens de Eerste Wereldoorlog koos voor het activisme. Lees meer ) werd van de lijst geschrapt; er kwamen 24 nieuwe leden bij. Binnen de tweede Raad was er een meerderheid van radicalen, die meestal deel uitmaakten van de groep Jong-Vlaanderen Jong-Vlaanderen (1914-1918)
Jong-Vlaanderen (1914-1918) was een in Gent opgerichte activistische drukkingsgroep, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een radicaal Vlaams-nationalistisch en anti-Belgisch politiek progr... Lees meer . Daarnaast waren er leden van de kleinere katholieke groep Vrij Vlaanderen Vrij Vlaanderen
Vrij Vlaanderen (1917-1918) was tijdens WOI een Brusselse katholieke activistische organisatie. Ze streefde naar de stichting van een Vlaamse staat. Lees meer en een aantal ongeorganiseerde voorstanders van een federaal België. In de eerste Raad was wel eens sprake van een ‘zelfstandige’ groep, die later de unionisten Unionisten
Activisten, binnen en buiten de Raad van Vlaanderen, die ervoor opteerden om België na de beëindiging van de Eerste Wereldoorlog opnieuw in te richten als een federale staat, werden union... Lees meer werd genoemd, maar van hen ging niet veel invloed uit. In 1918 bestond zowel de Commissie van Gevolmachtigden als het Bureau overwegend uit Jong-Vlamingen en andere radicalen, terwijl de Raad zelf geen rol van betekenis meer speelde, tenzij als speelbal van annexionistische krachten in Duitsland.

Dat de radicalen de bovenhand hadden in de Raad blijkt bij uitstek uit zijn beslissing op 18 maart 1918 dat de naam België moest verdwijnen. De frustratie over de eigen irrelevantie vertaalde zich niet alleen in haat tegen het officiële vaderland, maar ook in afkeer van de democratie. In de Raad gingen stemmen op om het onwillige Vlaamse volk tegen zijn zin te bevrijden. Met het keren van de krijgskansen in de zomer van de krijgskansen werd de bodem onder de Raad weggeslagen. Hij verzandde nog verder in uitzichtloze discussies. In de zitting van 16 augustus werd de motie- Jules Spincemaille Spincemaille, Jules
Lees meer aangenomen, die de gevolmachtigden dwong hun mandaat neer te leggen. Dit ontslag ging gepaard met de feitelijke uitschakeling van de Raad van Vlaanderen. Het bureau bleef nog in functie, maar het handvol vergaderingen van een beperkt aantal leden dat in september plaatsvond, had geen officieel karakter. Op 26 september 1918 werd de Raad bijeengeroepen om van consul Rudolf Asmis Asmis, Rudolf
Rudolf Asmis (1879-1945) werkte vanaf 1914 voor het Duitse bezettingsbestuur in België en was na 1918 in het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken belast met de ‘afwikkeling’ van de Fl... Lees meer , die in de Politische Abteilung was belast met de afwikkeling van de Flamenpolitik, de voorlezing te horen van een besluit tot instelling van een Commissie van Zaakgelastigden Commissie van zaakgelastigden
De Commissie van Zaakgelastigden (1918) was een activistisch bestuursorgaan dat de Duitse bezetter adviseerde. De commissie werd in de zomer van 1918 ingesteld, ter vervanging van de afge... Lees meer , in het Duits ‘Beirat’ genoemd, die ook niet-leden van de Raad bevatte. Ook deze Commissie had slechts een adviserende functie.

Toen de nieuwe commissie, die Josué de Decker De Decker, Josué
Classicus Josué de Decker (1879-1953) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een kopstuk van het activisme en hoogleraar aan de vernederlandste Gentse universiteit. Daarna week hij uit naar N... Lees meer tot voorzitter koos, haar werkzaamheden aanving, was de ontruiming al aan de gang. Zij bleef echter tot het einde op haar post. Begin november 1918 richtte het Bureau van de Raad een Verklaring tot het Vlaamse Volk, die inhield dat de Raad zich ontbond en aan de Commissie van Zaakgelastigden opdroeg zijn ideaal hoog te houden en tijdens de naderende vredesonderhandelingen voor de verwezenlijking ervan te ijveren. Op last van de Duitse overheden in Brussel week de commissie uit naar Den Haag, waar ze de naam Vlaamsch Comité Vlaamsch Comité
Het Vlaamsch Comité (1918-1919) werd opgericht om enerzijds de gemeenschappelijke politieke doeleinden van het activisme op het internationale forum aan de bod te brengen en anderzijds de... Lees meer aannam. In hun hoop dat dit Comité op de vredesonderhandelingen zou kunnen wegen, steunden de Duitsers het met de nodige financiële middelen.

Samenstelling van de eerste Raad

Bij de stichting op 4 februari 1917 telde de Raad van Vlaanderen de volgende 46 leden (4 van de aangewezen 50 leden vielen af of traden pas later toe): Emiel van Bergen Van Bergen, Emiel
Emiel van Bergen (1885-?) was een onderwijzer, die al enkele maanden na het begin van de Eerste Wereldoorlog in Duitse dienst trad. Van Bergen evolueerde naar een radicaal activisme. Tijd... Lees meer (ambtenaar, Brussel); Ferdinand Bogaerts (advocaat, Brussel); August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer (bestuurder Vlaams ministerie van wetenschappen en kunsten, Brussel); J. Borremans (tuinbouwer, Zuun); Albert van den Brande Van den Brande, Albert
Albert van den Brande (1890-1964) was tijdens de Eerste Wereldoorlog hoofdredacteur van Het Vlaamsche Nieuws, lid van de Raad van Vlaanderen en hoogleraar aan de Vlaamsche Hogeschool in G... Lees meer (docent economie, Gent); Jozef van den Broeck Van den Broeck, Jozef
Jozef van den Broeck (1870-1938) was een Antwerps advocaat. Hij was secretaris van de Raad van Vlaanderen en na de Eerste Wereldoorlog week hij uit naar Nederland. Hier werd hij een spilf... Lees meer (bestuurder Vlaams ministerie van justitie, Brussel); Achiel Brijs Brijs, Achiel
Achiel Brijs (1879-1949) was als aanhanger van Jong-Vlaanderen binnen de Raad van Vlaanderen lid van de Commissie van Gevolmachtigden en daarna van de Commissie van Zaakgelastigden. Later... Lees meer (handelaar, Brussel); Ferdinand Brulez Brulez, Ferdinand
Als radicale flamingant werkte Ferdinand Brulez (1887-1976) tijdens de Eerste Wereldoorlog nauw samen met de Duitse bezetter in de hoop een autonome Vlaamse staat te verwezenlijken. ... Lees meer (hoogleraar wiskunde, Gent); Arthur Claus Claus, Arthur
Psychiater Arthur Claus (1861-1932) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in het activisme en aanvaardde een positie als hoogleraar aan de vernederlandste Gentse universiteit. ... Lees meer (hoogleraar psychiatrie, Antwerpen); Richard de Cneudt De Cneudt, Richard
Richard de Cneudt (1877-1959) was een onderwijzer en dichter die tijdens de Eerste Wereldoorlog mee de Raad van Vlaanderen oprichtte en binnen de Raad vooral actief was rond onderwijs. ... Lees meer (ambtenaar ministerie van wetenschappen en kunsten, Brussel); Josué de Decker De Decker, Josué
Classicus Josué de Decker (1879-1953) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een kopstuk van het activisme en hoogleraar aan de vernederlandste Gentse universiteit. Daarna week hij uit naar N... Lees meer (hoogleraar filologie, Gent); Gustaaf Doussy Doussy, Gustaaf
Gustaaf Doussy (1881-1941) was een Vlaamse arts die actief was in de Leuvense Vlaamsgezinde studentenbeweging, het daensisme en het democratisch Vlaams-nationalisme. Tijdens de Eerste Wer... Lees meer (docent geneeskunde, Gent); Emile Dumon Dumon, Emile
De Brugse progressief-liberale geneesheer Emile Dumon (1862-1948) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog vergaand in het activisme. Lees meer (arts, Brugge); Johan Eggen Eggen van Terlan, Johan
Johan Eggen van Terlan (1883-1952) was een Gentse jurist die tijdens de Eerste Wereldoorlog koos voor het activisme. Lees meer (hoogleraar rechten, Gent); Arthur Faingnaert Faingnaert, Arthur
Arthur Leopold Faingnaert (1883-1971) was van opleiding kleermaker, maar verwierf via avondonderwijs een ruime algemene ontwikkeling. Tijdens de Eerste Wereldoorlog engageerde hij zich in... Lees meer (sociaal werker, Brussel); Alfons Fornier Fornier, Alfons
Alfons Fornier (1875-1963) was tijdens de Eerste Wereldoorlog hoogleraar aan de Vlaamsche Hoogeschool. Ook was hij lid van de Raad van Vlaanderen en schepen in Gent. Lees meer (hoogleraar techniek, Gent); Polidoor Goossens Goossens, Polidoor
Polidoor Goossens (1875-1953) was een Gentse handelaar. Voor de oorlog actief bij de Vlaamsgezinde liberalen, werd hij tijdens de Eerste Wereldoorlog overtuigd activist en lid van de Raad... Lees meer (handelaar, Gent); Jozef Haller von Ziegesar Haller von Ziegesar, Jozef
Lees meer (algemeen bestuurder afdeling kunsten van het Vlaams ministerie van wetenschappen en kunsten, Brussel); Hector Halsband Halsband, Hector
Hector Halsband (1878-1955) was tijdens de Eerste Wereldoorlog lid van Jong-Vlaanderen en van de Raad van Vlaanderen. Tijdens het interbellum was hij redacteur van De Schelde en van De Da... Lees meer (ambtenaar ministerie PTT, Brussel); Florimond Heuvelmans Heuvelmans, Florimond
Florimond Heuvelmans (1858-1931) was een Vlaamsgezinde adovcaat en politicus voor de katholieke Meetingpartij. Lees meer (secretaris-generaal van het Vlaams ministerie van justitie, Brussel); Antoon Jacob Jacob, Antoon
Antoon Jacob (1889-1947) was een atheneumleraar en later hoogleraar in Hamburg en Gent. Hij was actief bij activistische tijdschriften, nadien in de amnestiebeweging en later de culturele... Lees meer (docent letterkunde, Gent); Emiel Jacques Jacques, Emiel
Emiel Jacques (1874-1937) was een Vlaamsgezinde schilder, die zich tijdens de Eerste Wereldoorlog engageerde in het activisme. Hij was lid van de Raad van Vlaanderen en nam deel aan de te... Lees meer (kunstschilder, Brussel); Alfons Jonckx Jonckx, Alfons
Alfons Jonckx (1872-1953) was een katholieke Gentse jurist die tijdens de Eerste Wereldoorlog een belangrijke rol speelde in het activisme. Lees meer (hoogleraar rechten, Gent); Maurits Josson Josson, Maurits
Maurits Josson (1855-1926) was een liberale Brusselse jurist die ijverde voor de vernederlandsing van het openbare leven. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vervulde hij een trekkersrol binne... Lees meer (bestuurder Vlaams ministerie van wetenschappen en kunsten, Brussel); Jozef de Keersmaecker De Keersmaecker, Jozef
Lees meer (hoogleraar urologie, Antwerpen); Reimond Kimpe Kimpe, Reimond
Reimond Kimpe (1885-1970) verhuisde na de Eerste Wereldoorlog naar Nederland om te ontsnappen aan gerechtelijke vervolging vanwege zijn activisme. Hij was er werkzaam in de huizen- en weg... Lees meer (docent techniek, Gent); Jacob Lambrichts Lambrichts, Jacob
Jacob Lambrichts (1873-1951) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een voorman van het Brusselse activisme. Hij was een prominent lid van de Raad van Vlaanderen en maakte in maart 1917 mee d... Lees meer (handelaar, Brussel); Julius Libbrecht Libbrecht, Julius
Julius Libbrecht (1857-1931) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme. In 1916 werd hij directeur-generaal van het lager onderwijs. Hij was een medeoprichter van de ... Lees meer (algemeen bestuurder afdeling lager onderwijs van het Vlaams ministerie van wetenschappen en kunsten, Brussel); F. Locquet (handelaar, Antwerpen); Adriaan Martens Martens, Adriaan
Lees meer (hoogleraar geneeskunde, Gent); Lodewijk Masfranckx Masfranckx, Lodewijk
Lodewijk Masfranckx (1873-1958) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het Brusselse activisme. Hij was lid van de eerste en tweede Raad van Vlaanderen. Nadien vestigde hij zich... Lees meer (verzekeraar, Brussel); Hippoliet Meert Meert, Hippoliet
Hippoliet Meert (1865-1924) was de oprichter van het Algemeen-Nederlands Verbond. Hij ijverde voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit en engageerde zich tijdens de Eerste Were... Lees meer (algemeen bestuurder afdeling middelbaar onderwijs van het Vlaams ministerie van wetenschappen en kunsten, Brussel); Max Oboussier Oboussier, Max
Antwerpenaar Max Oboussier (1888-1935) was tijdens de Eerste Wereldoorlog lid van de Raad van Vlaanderen. Ook was hij docent aan de Vlaamsche Hogeschool. Lees meer (docent economie, Gent); Emiel Peeren (ambtenaar spoorwegen, Brussel); Lodewijk Peerenboom Peerenboom, Lodewijk
Lodewijk Peerenboom (1872-1937) richtte in 1909 in Brussel mee het Vlaams Huis aan de Grote Markt op. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij betrokken bij het activisme. Daarna was hij li... Lees meer (industrieel, Brussel); Flor Peeters Peeters, Flor (1855-1932)
Lees meer (accountant, Antwerpen); Lodewijk Severeijns Severeijns, Lodewijk
Lodewijk Severeijns (1872-1957) was tijdens de Eerste Wereldoorlog lid van Jong-Vlaanderen en van de Raad van Vlaanderen. Ook publiceerde hij over de economische aspecten van de Vlaamse b... Lees meer (wisselagent, Antwerpen); Jules Spincemaille Spincemaille, Jules
Lees meer (algemeen bestuurder Vlaams ministerie van binnenlandse zaken, Brussel); Evarist Stocké Stocké, Evarist
Lees meer (oogarts, Gent); Pieter Tack Tack, Pieter
De vrijzinnige flamingant Pieter Tack (1870-1943) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een van de leidende figuren van het activisme, onder andere als voorzitter van de Raad van Vlaanderen ... Lees meer (algemeen bestuurder afdeling hoger onderwijs van het Vlaams ministerie van wetenschappen en kunsten, Brussel); P. Trachet (financier, Brussel); Emiel ver Hees Ver Hees, Emiel
Jurist en staatsambtenaar Emile ver Hees (1864-1928) nam tijdens de Eerste Wereldoorlog leidinggevende bestuursfuncties op in het activisme. Lees meer (algemeen secretaris Vlaams ministerie van nijverheid en arbeid, Brussel); Telesphorus Vernieuwe Vernieuwe, Telesphorus
De jurist Telesphorus Vernieuwe (1857-1933) was ambtenaar bij het ministerie van Landbouw. Tijdens de Eerste Wereldoorlog koos hij voor het activisme en vervulde hij in dat verband divers... Lees meer (algemeen secretaris Vlaams ministerie van landbouw, Brussel); Willem de Vreese De Vreese, Willem
Willem L. de Vreese (1869-1938) was een filoloog, bibliothecaris en Gentse hoogleraar, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol speelde in het activisme. Lees meer (hoogleraar filologie, Gent); Robert de Waele De Waele, Robert
Robert de Waele (1891-1963) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme in Gent. Hij werd docent aan de Vlaamsche Hogeschool en lid van de Raad van Vlaanderen. Lees meer (docent landbouwkunde, Gent); Karel Waternaux Waternaux, Karel
Karel Waternaux (1887-1962) werkte zowel tijdens de Eerste als de Tweede Wereldoorlog samen met de Duitse bezetter, respectievelijk in België en in Nederland. Tijdens het interbellum was... Lees meer (beambte, Antwerpen).

Het eerste bestuur van de Raad bestond uit: Tack en De Keersmaecker (voorzitters); Ver Hees (ondervoorzitter); Van den Broeck en Brys (secretarissen); Jacob (archivaris); Faingnaert en Severeijns (leden).

Dit eerste bestuur werd in de loop van 1917 gewijzigd en uitgebreid met de Uitvoerende Commissie. In de loop van 1917 steeg het aantal leden van de Raad tot 81 door assumeren van de volgende leden: 25 februari: Jan Quintens Quintens, Jan
Jan Quintens (1858-1923) was gemeenteraadslid voor de Katholieke Partij in Sint-Truiden. Tijdens WOI speelde hij een prominente rol in het Limburgse activisme. Zo was hij burgemeester va... Lees meer (arts, Sint-Truiden); 25 maart: Raf Verhulst Verhulst, Raf
Raf Verhulst (1866-1941) was een Vlaamsgezinde schrijver, journalist en docent, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol opeiste in het activisme. Lees meer (journalist, Antwerpen); Herman Vos Vos, Herman
Herman Vos (1889-1952) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in het activisme. Vanaf 1925 was hij parlementslid voor de Frontpartij. Toen het Vlaams-nationalisme zich in de jaren... Lees meer (socioloog, Antwerpen); 22 april: Leo Meert Meert, Leo
Leo Meert (1880-1963) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een leider van het unionistische activisme. Ook had hij de leiding over Kolenverdeeling voor Vlaanderen. Lees meer (leider Kolenverdeeling voor Vlaanderen Koolenverdeling voor Vlaanderen
Kolenverdeeling voor Vlaanderen (1917-1918) was een activistische organisatie die tijdens de Eerste Wereldoorlog met Duitse steun steenkool verdeelde onder de bevolking. Ondanks felle teg... Lees meer , Brussel); 6 mei: Emiel van Bockstaele Van Bockstaele, Emiel
Emiel van Bockstaele (1870-1954) was een Vlaamse arts, chirurg en politicus die tijdens de Eerste Wereldoorlog de keuze maakte voor het activisme. Lees meer (hoogleraar geneeskunde, Gent); Hendrik Schönfeld (hoogleraar geneeskunde, Gent); Antoon Picard Picard, Antoon
Huisarts Antoon Picard (1881-1949) was tijdens WOI betrokken bij het Antwerpse activisme. Daarna was hij gemeenteraadslid voor de Frontpartij en medeoprichter van het Vlaamse Kruis. Tijd... Lees meer (hoogleraar geneeskunde, Gent); Alfons van Roy Van Roy, Alfons
Advocaat Alfons Van Roy (1882-1927) was in Gent politicus voor De Vlaamsche Blok. Tijdens WOI was hij lid van Jong Vlaanderen en lid van de Raad Van Vlaanderen. Hij overleed in Nederland... Lees meer (hoogleraar rechten, Gent); Fernand Quintens Quintens, Fernand
Fernand Quintens (1911-2002) was sinds de jaren dertig actief bij het AKVS en later bij het VNV in Brugge en Roeselare. Lees meer (zoon, plaatsvervanger, Sint-Truiden); 20 mei: Karel Borms Borms, Karel
De huisarts Carolus 'Karel' Borms (1876-1957) schaarde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog achter Jong-Vlaanderen en het activisme. Hij werd hoogleraar aan de Gentse universiteit, nadat ... Lees meer (hoogleraar geneeskunde, Gent); Everhardus Godée-Molsbergen Godée-Molsbergen, Everhardus
De Nederlandse historicus Everhardus Godée-Molsbergen (1875-1940) was tijdens de Eerste Wereldoorlog hoogleraar aan de Von Bissing-universiteit in Gent en een tijdlang voorzitter van de p... Lees meer (hoogleraar geschiedenis, Gent); Johan Labberton Labberton, Johan
De Nederlandse ambtenaar en auteur Johan Labberton (1877-1955) koos tijdens de Eerste Wereldoorlog voor het activisme. Lees meer (hoogleraar rechten, Gent); Albert Vlamynck Vlamynck, Albert
Albert Vlamynck (1886-1947) was tijdens WOI docent geschiedenis aan de Vlaamsche Hogeschool. Hij was ook lid van de Raad van Vlaanderen. Na de oorlog week hij uit naar Duitsland. Lees meer (docent geschiedenis, Gent); 3 juni: Jan Baptist Bellefroid Bellefroid, Jan Baptist
Jan Baptist Bellefroid (1888-1971) was een Vlaamsgezind vakbondsleider, die tijdens de Eerste Wereldoorlog lid werd van de Raad van Vlaanderen en tijdens de Tweede Wereldoorlog medesticht... Lees meer (sociaal werker, Herentals); Jef van den Eynde Van den Eynde, Jef
Jef van den Eynde (1879-1929) was een Leuvens studentenleider in de periode 1899-1908. Hij zorgde voor het zelfbewuster worden van de Vlaamse studenten in Leuven door hen te onderscheiden... Lees meer (ambtenaar, Brussel); Hendrik Mommaerts Mommaerts, Hendrik
Hendrik Mommaerts (1886-1980) werkte mee aan de voorbereiding en oprichting van de krant De Standaard en was tijdens de Eerste Wereldoorlog in leidinggevende functies betrokken bij het ac... Lees meer (industrieel, Broechem); Jan Vogels Vogels, Jan
Turnhoutenaar Jan Vogels (1872-1954) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het plaatselijke activisme. Ook was hij lid van de Raad van Vlaanderen. Lees meer (arts, Turnhout); 8 juli: Karel de Vriese De Vriese, Karel
Karel de Vriese (1872-?) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme in Gent. Hij was docent aan de Vlaamsche Hogeschool. Ook was hij lid van de Raad van Vlaanderen en ... Lees meer (ambtenaar Vlaams ministerie van nijverheid en arbeid, Gent); 15 juli: Karel Angermille Angermille, Karel
Karel Angermille (1873-1938) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme in Antwerpen. Na de oorlog was hij actief binnen de Frontpartij. Ook was hij medestichter van d... Lees meer (graanmakelaar, Antwerpen); Alfons Depla Depla, Alfons
Alfons Depla (1860-1924) was een Vlaamse arts, politicus en activist. Hij was onder meer actief in de Leuvense studentenbeweging en werd tijdens de Eerste Wereldoorlog lid van de Raad van... Lees meer (arts, Kortrijk); L. Goyens (arts, Antwerpen); Simon Lindekens Lindekens, Simon
Simon Lindekens (1871-1973) was een Vlaams politicus voor de Katholieke Vlaamsche Volkspartij Limburg (KVV). Lees meer (arts, Schoten); Marten Rudelsheim Rudelsheim, Marten
Marten Rudelsheim (1873-1920) was een progressief-liberale flamingant die tijdens de Eerste Wereldoorlog koos voor het activisme. Lees meer (bibliothecaris, Antwerpen); Walter Tamm Tamm, Walter
Walter Tamm (1886-1957) was een arts, die tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken raakte bij het activisme. Hij was onder meer een tijdlang lid van de Raad van Vlaanderen. In 1918 week T... Lees meer (arts, Antwerpen); 29 juli: René de Clercq De Clercq, René
Lees meer (conservator museum Wiertz, Brussel); 13 augustus: Triphon Tanghe (veearts, Harelbeke); 11 september: Steven Prenau Prenau, Steven
Limburger Steven Prenau (1866-1929) pleitte voor een beschaafde uitspraak van het Nederlands. Tijdens WOI was hij betrokken bij de socialistische stroming binnen het activisme en lid van... Lees meer (ambtenaar Vlaams ministerie van wetenschappen en kunsten, Brussel); 24 september: N. de Poortere (vlashandelaar, Kuurne); 2 oktober: A. Pacilly (wisselagent, Brussel); 28 oktober: H. van de Velde (landmeter, Brussel); 24 november: Antoon-Alfons Plevoets Plevoets, Antoon-Alfons
Advocaat Antoon-Alfons Plevoets (1883-1965) was bedrijvig in verschillende Vlaamsgezinde verenigingen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij betrokken bij het activisme in Limburg en wer... Lees meer (ambtenaar Vlaams ministerie van justitie, Brussel); 22 december: Karel Heynderickx Heynderickx, Karel
Karel Heynderickx (1875-1962), die zich tijdens zijn rechtenstudie aan de Leuvense universiteit bijzonder actief betoonde in de katholieke flamingantische studentenbeweging, was vanaf 190... Lees meer (algemeen secretaris Vlaams ministerie van binnenlandse zaken, Brussel); Victor Lambrecht Lambrecht, Victor
Advocaat Victor Lambrecht (1864-1948) was actief in het daensisme, sloot zich tijdens de Eerste Wereldoorlog aan bij het activisme en collaboreerde als lid van het Vlaamsch Nationaal Ver... Lees meer (algemeen bestuurder Vlaams ministerie van justitie, Brussel); Jozef Vrijdaghs Vrijdaghs, Jozef
De advocaat Jozef Vrijdaghs (1890-1950) was een prominent activist in Limburg en lid van de Raad van Vlaanderen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog trad hij toe tot het Vlaamsch Nationaal Ver... Lees meer (advocaat, Sint- Truiden); J. Rasschaert (handelaar, Wetteren).

Samenstelling van de tweede Raad

Door de ontbinding van de eerste Raad, waartoe ter zitting van 22 december 1917 werd besloten, vielen 12 leden van de eerste Raad af. Een daarvan was Johan Eggen Eggen van Terlan, Johan
Johan Eggen van Terlan (1883-1952) was een Gentse jurist die tijdens de Eerste Wereldoorlog koos voor het activisme. Lees meer , wiens lidmaatschap van de nieuwe Raad niet op prijs werd gesteld, terwijl 11 leden ontslag namen of geen mandaat meer wensten te aanvaarden. Dezen waren: Ferdinand Bogaerts; L. Goyens; Antoon Jacob Jacob, Antoon
Antoon Jacob (1889-1947) was een atheneumleraar en later hoogleraar in Hamburg en Gent. Hij was actief bij activistische tijdschriften, nadien in de amnestiebeweging en later de culturele... Lees meer ; Johan Labberton Labberton, Johan
De Nederlandse ambtenaar en auteur Johan Labberton (1877-1955) koos tijdens de Eerste Wereldoorlog voor het activisme. Lees meer ; Simon Lindekens Lindekens, Simon
Simon Lindekens (1871-1973) was een Vlaams politicus voor de Katholieke Vlaamsche Volkspartij Limburg (KVV). Lees meer ; N. de Poortere; Fernand Quintens Quintens, Fernand
Fernand Quintens (1911-2002) was sinds de jaren dertig actief bij het AKVS en later bij het VNV in Brugge en Roeselare. Lees meer ; Marten Rudelsheim Rudelsheim, Marten
Marten Rudelsheim (1873-1920) was een progressief-liberale flamingant die tijdens de Eerste Wereldoorlog koos voor het activisme. Lees meer ; P. Trachet; H. van de Velde; Herman Vos Vos, Herman
Herman Vos (1889-1952) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in het activisme. Vanaf 1925 was hij parlementslid voor de Frontpartij. Toen het Vlaams-nationalisme zich in de jaren... Lees meer .

In de tweede Raad (1918) kwamen 24 nieuwe leden, waardoor het ledental op 93 kwam. Deze 24 waren: A. Bogaerts (onderwijzer, Lier); J. de Bondt (schoolhoofd, Leefdaal); A. Bracke (leraar, Lokeren); Albert van den Bruele Van den Bruele, Albert
Albert van den Bruele (1885-1943) behoorde tot de radicale daensistische beweging. Hij trad toe tot het activisme en werd lid van de tweede Raad van Vlaanderen. Lees meer (drukker, Denderleeuw); Lucien Brulez Brulez, Lucien
Jurist Lucien Brulez (1891-1982) ijverde als student voor de vernederlandsing van het hoger onderwijs. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij docent aan de Vlaamsche Hogeschool. Ook was h... Lees meer (docent wijsbegeerte, Gent); Aloïs Bruwier Bruwier, Aloïs
Aloïs Bruwier (1857-1939) riep in Roeselare met Albrecht Rodenbach de Blauwvoeterij in het leven. Vanaf 1876 stimuleerde hij samen met andere West-Vlamingen de Vlaamsgezinde studentenwerk... Lees meer (arts, Ichtegem); Jan Callens (vlashandelaar, Kortrijk); Juliaan de Croos (prefect atheneum, Oostende); H. Deckers (bouwkundige, Mechelen); Hendrik Dhooge (leraar, Kortrijk); Eugène Everaerts Everaerts, Eugène
Eugène Everaerts (1880-1976) was een spilfiguur van het activisme in Oostende. Na de Eerste Wereldoorlog week hij uit naar Nederland. Lees meer (stadsbibliothecaris, Oostende); Lambert Jageneau Jageneau, Lambert M.
Lambert Jageneau (1879-1946) was tijdens de Eerste Wereldoorlog actief in het activisme in de Kempen. Daarna week hij uit naar Nederland, waar hij tijdens de Tweede Wereldoorlog betrokken... Lees meer (kunsthandelaar, Hoogstraten); Camiel Libbrecht Libbrecht, Camiel
Lees meer (oud-atheneumprefect, Op- Glabbeek); Albert Maene (handelaar, Brugge); J. de Meester (handelaar, Brugge); Hector Plancquaert Plancquaert, Hector
Hector Plancquaert (1863-1953) was via zijn weekblad Het Recht een spilfiguur binnen de daensistische beweging. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij als radicale flamingant betrokken bi... Lees meer (advocaat, Gent); Frans Primo Primo, Frans
Lees meer (journalist, Gent); E. de Ruyter (notaris, Sint-Joris-Winge); Constant H. Vansteenkiste Vansteenkiste, Constant
Constant Vansteenkiste (1869-1948) was een vernieuwer van de vlasindustrie. Hij werd zowel na de Eerste als de Tweede Wereldoorlog veroordeeld voor collaboratie. Lees meer (vlashandelaar, Wevelgem); Antoon Thiry Thiry, Antoon
Antoon Thiry (1888-1954) schreef pittoresk-folkloristische verhalen en was de oprichter van de uitgeverij en boekengilde Die Poorte. Tijdens de Eerste Wereldoorlog engageerde hij zich in ... Lees meer (leraar, Gent); Pieter Ursi Ursi, Pieter
Pieter Ursi (1877-1937) was geëengageerd in het Leuvense socialisme. Tijdens WOI was hij betrokken bij het activisme en was hij lid van de Raad van Vlaanderen. Nadien vestigde hij zich i... Lees meer (industrieel, Leuven); Jozef Verhelst (handelaar, Roeselare); Paul Vrijdaghs Vrijdaghs, Paul
Limburger Paul Vrijdaghs (1886-1945) was tijdens WOI lid van de Raad van Vlaanderen. Na de oorlog vluchtte hij naar Nederland. Daarna vestigde hij zich in Duitsland waar hij propaganda m... Lees meer (opziener middelbaar onderwijs, Brussel); Jan Wannyn Wannyn, Jan
Lees meer (bestuurder handelsleergangen, Gent).

In verband met de aanstelling van de Commissie van Gevolmachtigden, verviel het bestuur van de Raad. In de plaats daarvan kwam het bureau bestaande uit: Willem de Vreese De Vreese, Willem
Willem L. de Vreese (1869-1938) was een filoloog, bibliothecaris en Gentse hoogleraar, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol speelde in het activisme. Lees meer (voorzitter); René de Clercq De Clercq, René
Lees meer en Plancquaert (ondervoorzitters); Jozef van den Broeck Van den Broeck, Jozef
Jozef van den Broeck (1870-1938) was een Antwerps advocaat. Hij was secretaris van de Raad van Vlaanderen en na de Eerste Wereldoorlog week hij uit naar Nederland. Hier werd hij een spilf... Lees meer en Albert Vlamynck Vlamynck, Albert
Albert Vlamynck (1886-1947) was tijdens WOI docent geschiedenis aan de Vlaamsche Hogeschool. Hij was ook lid van de Raad van Vlaanderen. Na de oorlog week hij uit naar Duitsland. Lees meer (secretarissen); Lodewijk Masfranckx Masfranckx, Lodewijk
Lodewijk Masfranckx (1873-1958) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het Brusselse activisme. Hij was lid van de eerste en tweede Raad van Vlaanderen. Nadien vestigde hij zich... Lees meer (questor).