Borms, Karel

Persoon
Herwig De Lannoy (2023, herwerking), Karen Van Hoorick (1998)

De huisarts Carolus 'Karel' Borms (1876-1957) schaarde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog achter Jong-Vlaanderen en het activisme. Hij werd hoogleraar aan de Gentse universiteit, nadat die door de bezetter vernederlandst was, en was lid van de Raad van Vlaanderen.

Volledige voornaam
Carolus Joannes Ghislenus Maria
Geboorte
Sint-Niklaas, 7 december 1876
Overlijden
Nijmegen, 5 augustus 1957
Leestijd: 3 minuten

Carolus 'Karel' Borms was de zoon van een handelsreiziger en de broer van August Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer
en Jan Borms Borms, Jan
Jan Borms (1888-1956) was de halfbroer van activistisch boegbeeld August Borms en engageerde zich in diens slipstream in het Limburgse activisme. Tijdens het interbellum was hij vanuit Ne... Lees meer
. Hij was leerling aan het Klein Seminarie van Sint-Niklaas Klein Seminarie van Sint-Niklaas
Het Klein Seminarie van Sint-Niklaas, gesticht in 1808 en sinds de fusie met het Sint-Jozefinstituut in 1950 herdoopt tot Sint-Jozef-Klein-Seminarie, had lange tijd de reputatie een broei... Lees meer
en studeerde in 1901 af als geneesheer aan de universiteit van Leuven, waar hij voor de eenmaking van de katholieke Vlaamse studentenbonden ijverde (zie katholieke Vlaamse studentenbeweging Katholieke Vlaamse studentenbeweging
De Katholieke Vlaamse Studentenbeweging was de georganiseerde deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Ze leverde daartoe met haar grote aanhang van ca. 1875 t... Lees meer
). Hij vestigde zich als huisarts in Wetteren.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
sloot hij zich aan bij het radicale Jong-Vlaanderen Jong-Vlaanderen (1914-1918)
Jong-Vlaanderen (1914-1918) was een in Gent opgerichte activistische drukkingsgroep, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een radicaal Vlaams-nationalistisch en anti-Belgisch politiek progr... Lees meer
. Hij speelde een vooraanstaande rol in de activistische Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
kern in Wetteren. Hij kreeg een deeltijdse benoeming als buitengewoon hoogleraar inwendige geneeskunde aan de Gentse universiteit, nadat die de door de bezetter vernederlandst was. Op het zesde Jong-Vlaamse Congres in 1917 werd hij tot voorzitter van de Jong-Vlamingen verkozen. Kort nadien werd hij medeoprichter van de Oost-Vlaamse Gouwraad.

Karel Borms werd in mei 1917 lid van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer
en ging met zijn gezin in Brussel wonen. In opdracht van de Raad bezocht hij arbeiderskampen in Frankrijk, waar hij de terugkeer van negentien Gentenaars kon bekomen. In de Tweede Raad van Vlaanderen werd hij lid van de subcommissie van geneesheren en directeur-generaal van volksgezondheid. In zijn rapport van januari 1918 aan de Raad van Vlaanderen ijverde hij voor preventief geneeskundig schooltoezicht en een liefst maandelijkse medische controle van de schoolkinderen om de snelle verspreiding van besmettelijke ziektes te bestrijden. Hij adviseerde gunstig gezinde artsen in te schakelen, die dan als vertrouwenspersonen het activisme konden verspreiden, ook op het platteland.

Aan het einde van de oorlog vluchtte Karel Borms naar Nederland. In 1920 werd hij veroordeeld tot twintig jaar dwangarbeid (zie Repressie na de Eerste Wereldoorlog Repressie na de Eerste Wereldoorlog
De ‘repressie’ na de Eerste Wereldoorlog was de bestraffing van degenen die tussen 1914 en 1918 met de Duitse bezetter collaboreerden en misdrijven tegen de veiligheid van de (Belgische)... Lees meer
). In 1921 legde hij in Groningen opnieuw examens voor arts af. Hij verkreeg de Nederlandse nationaliteit en keerde niet meer terug naar België, ook niet na de Uitdovingswet Uitdovingswet
Lees meer
van 1929. Tot zijn pensionering in 1941 was hij geneesheer in een psychiatrische inrichting in Den Bosch. Hij liet zich niet meer in met de Vlaamse beweging. In 1940 wees hij de keuze van zijn broer August voor de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
af en was hij anti-Duits. Hij overleed in een rusthuis in Nijmegen.

Werken

— Dient het geneeskundig schooltoezicht af te hangen van 't ministerie van Kunsten en Wetenschappen of van den gezondheidsdienst?, onuitgegeven rapport aan de Raad van Vlaanderen.

Literatuur

— A.L. Faingnaert, Verraad of zelfverdediging?, 1933.
— L. Buning, 'Borms Carolus'. In: NBW, VIII, 1979.
— D. Vanacker, Het aktivistisch avontuur, 1991.
— L. Vandeweyer, 'Taalstrijd en volksgezindheid. De Eerste Wereldoorlog als breekpunt in de Vlaamse artsenwereld', in: WT, jg. 66, 2007, nr. 2, pp. 117-145.
— C. van Everbroeck, August Borms, 2005.

Suggestie doorgeven

1973: Hilda Leynen (pdf)

1998: Karen Van Hoorick (pdf)

2023: Herwig De Lannoy

Databanken

Inhoudstafel