Borms, Jan

Persoon
Luc Vandeweyer (2023, aanvulling), Karen Van Hoorick / Luc Vandeweyer (1998)

Jan Borms (1888-1956) was de halfbroer van activistisch boegbeeld August Borms en engageerde zich in diens slipstream in het Limburgse activisme. Tijdens het interbellum was hij vanuit Nederland betrokken bij de amnestiebeweging en speelde hij een rol in de contacten tussen het Vlaams-nationalisme en nazi-Duitsland.

Geboorte
Sint-Niklaas, 14 oktober 1888
Overlijden
Den Haag, 7 maart 1956
Leestijd: 2 minuten

Jan Borms werd na zijn studies aan het Klein Seminarie van Sint-Niklaas Klein Seminarie van Sint-Niklaas
Het Klein Seminarie van Sint-Niklaas, gesticht in 1808 en sinds de fusie met het Sint-Jozefinstituut in 1950 herdoopt tot Sint-Jozef-Klein-Seminarie, had lange tijd de reputatie een broei... Lees meer
organist en kapelmeester in de hoofdkerk van Dendermonde. In de beginfase van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
werd zijn woning verwoest en verhuisde hij naar Waasmunster. Naarmate de activisten Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
geld en macht in handen kregen vanwege de bezetter probeerde hij via die weg aan een inkomen te geraken. Aangezien hij de halfbroer was van het activistische boegbeeld August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer
kostte dat weinig moeite. In 1917 werd hij samen met Steven Prenau Prenau, Steven
Limburger Steven Prenau (1866-1929) pleitte voor een beschaafde uitspraak van het Nederlands. Tijdens WOI was hij betrokken bij de socialistische stroming binnen het activisme en lid van... Lees meer
door het Centraal Vlaamsch Propagandabureau Centraal Vlaamsch Propagandabureau
Het in Brussel gevestigde Centraal Vlaamsch Propagandabureau was tijdens de Eerste Wereldoorlog het centrum en het secretariaat van de activistische propaganda vanwege de Raad van Vlaande... Lees meer
aangesteld tot propagandaleider voor Limburg Limburg
Lees meer
en vestigde hij zich te Hasselt waar een ‘Vlaamsch Secretariaat’ werd geïnstalleerd. Jan Borms kreeg ook de leiding in handen van de opstelraad van De Bode van Limburg, die onder zijn impuls een pro-Duitse koers ging varen. In juni 1918 huldigde hij het Vlaamsch Huis Vlaamse Huizen
Lees meer
te Hasselt in.

Aan het einde van de oorlog vluchtte Borms naar Nederland om aan het gerecht Gerecht
Lees meer
te ontsnappen. Daar ging hij aan de slag bij een groothandelsfirma in Rotterdam. In 1920 werd hij bij verstek tot twintig jaar veroordeeld. Tijdens zijn halfbroers gevangenschap was Jan Borms vanuit Nederland actief in de internationale amnestie Amnestie
Lees meer
actie en nam hij deel aan het sociale leven van de uitgeweken activisten. In 1938 liet hij zich naturaliseren tot Nederlander.

Eind jaren 1930 fungeerde hij als doorgeefluik voor Duitse subsidies – met Robert-Paul Oszwald Oszwald, Robert P.
Robert P. Oszwald (1883-1945) was een Duits ambtenaar. Hij was betrokken bij de Flamenpolitik tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ook tijdens het interbellum en het nationaalsocialistische re... Lees meer
als doorgeefluik – aan zijn broer August en aan nationaalsocialistischgezinde publicaties zoals Deltakamp Deltakamp
Lees meer
en Blauwvoet Berichten Blauwvoetberichten
Lees meer
. Tijdens de tweede Duitse bezetting bleef hij op Nederlandse bodem, maar streek als gewezen activist 110.000 frank Belgisch belastinggeld op van de zogenaamde Bormscommissie Bormscommissie
De Bormscommissie was een commissie die tijdens de Tweede Wereldoorlog schadevergoedingen uitkeerde aan door de Belgische overheid gestrafte activisten van de Eerste Wereldoorlog. Lees meer
, geleid door zijn halfbroer.

Na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
was hij actief in het dagelijks bestuur van afdeling 's Gravenhage van het Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer
. Hij woonde toen in Voorburg. Hij zorgde nog voor berichtgeving over gestorven activisten in Wetenschappelijke Tijdingen Wetenschappelijke Tijdingen
Wetenschappelijke Tijdingen is een tijdschrift, in 1935 opgericht door Jozef Goossenaerts als Wetenschap in Vlaanderen. Het blad moest de Nederlandstalige wetenschap bevorderen en verschi... Lees meer
.

Literatuur

– L. Vandeweyer, Het activisme in Limburg tijdens de Eerste Wereldoorlog, in: Limburg - Het Oude Land van Loon, 1997, nrs. 2-3, pp. 97-139 en pp. 193-230.
– C. van Everbroeck, August Borms. Zijn leven, zijn oorlogen, zijn dood, Antwerpen, 2005.
– E. Verhoeyen, Een Duits netwerk bij de voorbereidiing van de Militärverwaltung in België (1939-1940), in: WT, jg. 69, 2011, nr. 4, pp. 289-305.

Suggestie doorgeven

1973: Hendrik D. Mommaerts (pdf)

1998: Karen Van Hoorick / Luc Vandeweyer (pdf)

2023: Luc Vandeweyer

Inhoudstafel