Jacques, Emiel

Persoon
Dennis Van Mol (2023, aanvulling), Michiel De Bruyne (1998)

Emiel Jacques (1874-1937) was een Vlaamsgezinde schilder, die zich tijdens de Eerste Wereldoorlog engageerde in het activisme. Hij was lid van de Raad van Vlaanderen en nam deel aan de tentoonstellingen van de kunstkring Doe Stil Voort.

Geboorte
Moorslede, 17 juli 1874
Overlijden
Bellaire, 16 augustus 1937
Leestijd: 4 minuten

Emiel Jacques kreeg na zijn studies aan de lagere school in Moorslede een opleiding tot huisschilder. Van 1890 tot 1893 volgde hij avondlessen aan de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten in Roeselare. Daar raakte hij bevriend met Hendrik Horrie Horrie, Hendrik
Hendrik Horrie (1807-1901) was textielhandelaar, politicus en kunstenaar. Hij was lid van verschillende Vlaams-katholieke verenigingen in Roeselare en bouwde daar een uitgebreid netwerk u... Lees meer
, zijn leraar en directeur. Tijdens zijn legerdienst in Antwerpen volgde hij avondonderwijs aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten. In oktober 1897 werd hij toegelaten tot het Hoger Instituut voor Schone Kunsten te Antwerpen. Hij voltooide er zijn kunstenaarsopleiding en vestigde zich nadien achtereenvolgens in de kunstenaarskolonie van Tervuren en Schaarbeek. In december 1913 werd hij benoemd tot leraar tekenen aan de Stedelijke Academie te Mechelen.

Radicalisering en activisme

Een opdracht van de Leuvense studentenclub Westland bracht hem in contact met Jules Spincemaille Spincemaille, Jules
Lees meer
en Jef van den Eynde Van den Eynde, Jef
Jef van den Eynde (1879-1929) was een Leuvens studentenleider in de periode 1899-1908. Hij zorgde voor het zelfbewuster worden van de Vlaamse studenten in Leuven door hen te onderscheiden... Lees meer
. Jacques’ vriendschap met hen beiden ging ook gepaard met een radicalisering in zijn Vlaamsgezindheid. Onder hun invloed raakte Jacques tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
immers betrokken bij het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
. Op de Vlaamsch Nationale Landdag van 4 februari 1917 werd hij tot lid van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer
gekozen. Hij werd ook lid van de Commissie Opvoeding en Cultuur, en schreef in die functie in september 1917 een verslag over Onderwijs en Beeldende Kunsten in Vlaanderen. In ideologisch opzicht stond hij achter de idealen van Jong-Vlaanderen Jong-Vlaanderen (1914-1918)
Jong-Vlaanderen (1914-1918) was een in Gent opgerichte activistische drukkingsgroep, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een radicaal Vlaams-nationalistisch en anti-Belgisch politiek progr... Lees meer
en wenste hij een politiek zelfstandige Vlaamse staat.

Jacques was ook een van de drijvende krachten achter de tijdens de Eerste Wereldoorlog heropgerichte kunstkring Doe Stil Voort Kunstkring Doe Stil Voort
Kunstkring Doe Stil Voort (1903-1918) te Brussel bevorderde diverse kunstuitingen met tentoonstellingen en activiteiten, tot na de Eerste Wereldoorlog. Lees meer
in het Vlaamsch Huis in Brussel. Zowel in 1917 als in 1918 nam hij deel aan de zomertentoonstellingen van Doe Stil Voort. Op die salons kon het publiek kennis maken met een stilistische waaier van activistische schilderkunst. Dat varieerde van de Germaanse voorstellingswerelden van Jozef Peeters en Edmond van Dooren tot het levenslustige fauvisme van Felix de Boeck en Prosper de Troyer De Troyer, Prosper
Prosper de Troyer (1880-1961) maakte in het interbellum een bewogen evolutie door van avant-garde naar volkse kunst. Door zijn stilistische veranderingen heen vormden het Vlaams-national... Lees meer
. Zelf bleef Jacques in zijn schilderkunst min of meer trouw aan het impressionisme, maar in zijn iconografie zocht hij doorgaan wel naar iets ‘wezenlijk Vlaams’. Jef Van den Eynde had het in 1916 in het met Duits geld gefinancierde tijdschrift Vlaamsch Leven Vlaamsch Leven
Vlaamsch Leven was een "Zelfstandig Vlaamsch-Geïllustreerd Weekblad". Het verscheen in Brussel van 3 oktober 1915 tot 20 oktober 1918. Lees meer
over Jacques als ‘een voorbeeld van kunstvlijt en volkszin dat hem machtig er toe zal aanzetten om, als een priester der Kunst, zijn volk de lijn- en kleurenschoonheid van natuur en eigen volkswezen te leeren aanbidden’.

Na de Eerste Wereldoorlog

Toen het einde van de Grote Oorlog naderde, week Jacques in november 1918 uit naar Nederland. In 1920 werd hij door het Assisenhof van Brabant bij verstek tot tien jaar gevangenis veroordeeld. Hij verbleef in Nijmegen, daarna in Den Haag, en hield tentoonstellingen in verschillende Nederlandse steden. In 1921 reisde hij naar Oostenrijk en Duitsland, waar hij in Hannover Hippoliet Meert Meert, Hippoliet
Hippoliet Meert (1865-1924) was de oprichter van het Algemeen-Nederlands Verbond. Hij ijverde voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit en engageerde zich tijdens de Eerste Were... Lees meer
bezocht en portretteerde. In maart 1923 emigreerde hij naar de Verenigde Staten, waar een broer van hem woonde. Hij doceerde er plastische kunsten aan de Columbia University en aan de University of Notre Dame in South Bend (Indiana). Hij kreeg er opdrachten om religieuze voorstellingen in katholieke kerken te schilderen. In de Flemish-American League te Detroit, waarvan hij in 1926 lid werd, en in een reeks Engelstalige publicaties over Vlaamse en Belgische aangelegenheden, toonde hij zich ook vanuit de Verenigde Staten een overtuigd Vlaams-nationalist. In de loop van de jaren 1930 luwde evenwel zijn aandacht voor de Vlaamse beweging. Hij interesseerde zich meer en meer voor de Amerikaanse politiek en nam in 1935 het Amerikaanse staatsburgerschap aan.

Werken

— J. gives Flemish View of the Belgian Language Conflict, in: The Catholic Sentinel, 27 november 1924.
— ‘Belgium versus Flanders’, ‘The Belgian Revolution’ en ‘About Flemish Duty' (een Engelse vertaling van de in het weekblad Vlaanderen verschenen ‘Tien geboden van de Vlaamsch-nationalis’"), in: De Goedendag (gelegenheidsuitgave te Detroit), 1927.

— Why we are called Belgians, in: Anti-30 (gelegenheidsblaadje), 1927.
— History of Flemings is Story of Oppression, Jacques claims, in: The News Time en South Bend Tribune, 18 augustus 1930.

Literatuur

— J. van den Eynde, De Vlaamsche Kunstschilder Emiel Jacques. Een kijkje in zijn veelzijdig werk, n: Vlaamsch Leven, jrg. 1, 1916, nr. 25, 19 maart.
— G. Gyselen, Het vlas in een schilderijcyclus van Emiel Jacques van Moorslede 1874-1937, in: Biekorf, jg. 63, 1962, pp. 15-20.
— id., De schilderijencyclus "Het Vlas" van Emiel Jacques, in: West-Vlaanderen, 1962, nr. 63, mei-juni, pp. 192-193.
— M. de Bruyne e.a., Emiel Jacques Kunstschilder 1874-1937, 1987.
— A. Vaeck, Kunstschilder Emiel Jacques te Mechelen, in: Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen, jg. XCII, 1988, pp. 315-322.
— G. Gyselen, Woorden in de Wind, 1989.
— M. de Bruyne, Jacques, Emiel, in: NBW, jg. XIII, 1990.
— D. van Mol, (Persoonlijk ben ik er niet voor). Over de moeizame doorbraak van de moderne -ismen en het ontstaan van een activistische tegentraditie in Vlaanderen, 1936-1933, Universiteit Antwerpen, ongepubliceerde doctoraatsverhandeling, 2017, pp. 584-586.

— L. Hameeuw. Kunstschilder Emiel Jacques, zijn werken, Moorslede, 2021.

Suggestie doorgeven

1998: Michiel De Bruyne

2023: Dennis Van Mol

Databanken

Inhoudstafel