Depla, Alfons

Persoon
Sandra Maes (2023, aanvulling), Sandra Maes (1998)

Alfons Depla (1860-1924) was een Vlaamse arts, politicus en activist. Hij was onder meer actief in de Leuvense studentenbeweging en werd tijdens de Eerste Wereldoorlog lid van de Raad van Vlaanderen.

Geboorte
Ruddervoorde, 16 juni 1860
Overlijden
Den Haag, 14 oktober 1924
Leestijd: 4 minuten

Alfons Depla behoorde in het Sint-Jozefscollege in Tielt met onder anderen Hendrik Persyn Persyn, Hendrik
Hendrik Persyn (1857-1933) raakte aan het college van Tielt geïnteresseerd in de blauwvoeterij. Hij engageerde zich in verschillende tijdschriften en genootschappen, waaronder Kwaepenninc... Lees meer
tot de actieve kern van Vlaamsgezinde scholieren. Depla was er actief in de flamingantische Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer
lettergilde en protesteerde met zijn vrienden in 1878 tegen het verbod om voor te dragen in het Nederlands. Hij stelde er ook het boekje Het Schriftuurken op waarin hij het doel en de werking van de blauwvoeterij Blauwvoeterij
Blauwvoeterij is de benaming voor de eerste fase van de katholieke Vlaamse studentenbeweging, vanaf de ‘Groote Stooringe’ in 1875 in het Klein Seminarie van Roeselare tot omstreeks 1880, ... Lees meer
aan zijn medestudenten toelichtte.

In 1876 was hij de winnaar van een wedstrijd Nederlands tussen verschillende middelbare scholen, waarvoor hij door de plaatselijke Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer
afdeling gehuldigd werd. Depla was met enkele studiegenoten ook actief in de Wingense toneelgilde, die ten doel had Vlaamse en katholieke gevoelens bij het publiek op te wekken.

Van 1878 tot 1884 studeerde Depla geneeskunde aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij was er medeoprichter van de Leuvense spelersgilde Spelersgilden
Spelersgilden waren studenten-vakantiebonden in de beginperiode van de katholieke Vlaamse studentenbeweging in West-Vlaanderen (rond 1875-1880). Ze legden zich voornamelijk toe op toneel ... Lees meer
(1879), die vooral in West-Vlaanderen West-Vlaanderen
Lees meer
optrad. Ook stond hij aan de wieg van de Westvlaamse Club (1879), waaruit later de Westvlaamse gouwgilde zou groeien. Hij was actief in het Leuvense Jong-Davidsfonds Jong-Davidsfonds
Het Jong-Davidsfonds werd – na een moeilijke aanloop – opgericht in 1956 en kende zijn bloeitijd in de jaren 1960. Toenemende ideologische en organisatorische spanningen met de moederorga... Lees meer
en lid van Met Tijd en Vlijt Met Tijd en Vlijt
Met Tijd en Vlijt was een Vlaamsgezind Studentengenootschap dat in 1836 aan de Leuvense universiteit werd opgericht en bleef bestaan tot na de Tweede Wereldoorlog. Het speelde tot 1875 e... Lees meer
. Hij was betrokken bij de stichting van het schimpblaadje Kwaepenninck Kwaepenninck
Kwaepenninck was een katholiek West-Vlaams studententijdschrift, 1881 (3 nummers), 1889 (1 nummer). Het blad stelde in cassante taal de tegenwerking aan de kaak die de West-Vlaamse Kathol... Lees meer
, het maandblad De Tassche De Tassche
De Tassche (1881) was een studentenmaandblad, uitgegeven in Leuven door West-Vlaamse studenten van de tweede blauwvoetgeneratie. Het kan worden beschouwd als een voortzetting van Albrecht... Lees meer
(1881) en Onze Vlaamsche Wekker Onze Vlaamsche Wekker
Onze Vlaamsche Wekker was een Vlaamsgezind studentenblad dat tussen 1882 en 1887 verscheen in Leuven en West-Vlaanderen. Het ging uit van West-Vlaamse studenten aan de Leuvense universite... Lees meer
(1882). Door zijn hulp aan deze blaadjes en ook als medewerker aan de volksalmanak 't Manneke uit de Mane 't Manneke uit de Mane
’t Manneke uit de Mane is een volksalmanak voor Vlaanderen die verschijnt sinds 1881. Lees meer
werd hij na zijn studies opgenomen in de geheime vriendenkring van Hugo Verriest Verriest, Hugo
De Vlaamsgezinde en progressieve priester en letterkundige Hugo Verriest (1840-1922) was een van de belangrijkste intellectuele inspirators van de katholieke flamingantische scholieren- e... Lees meer
, Swighenden Eede Swighenden Eede
De Swighenden Eede was een geheim eedverbond van priesters en leken dat aan de basis lag van het flamingantische studententijdschrift De Vlaamsche Vlagge. Lees meer
.

Deze vormde tot 1890 de redactieraad van De Vlaamsche Vlagge waarin Depla schreef onder A.D. Vanaf 1898 werd Depla samen met Persyn als bescherming voor de geestelijken (die in principe door de bisschop verboden waren aan De Vlagge mee te werken) de verantwoordelijke uitgever van het blad en hij bleef dit zeker tot 1907. In 1886 was hij medeoprichter en penningmeester van het Westvlaams Oud Hoogstudenten Verbond. In 1907 volgde hij Hendrik Priem Priem, Hendrik
Hendrik Priem (1869-1954) was een jurist die tijdens zijn studententijd in Leuven erg actief was in de Vlaamse studentenbeweging en de West-Vlaamse scholierenbeweging. Ook na zijn studies... Lees meer
op als erevoorzitter van de Westvlaamse studentenbond. Ter gelegenheid daarvan liet De Vlaamsche Vlagge een nummer over hem verschijnen. Hij schreef ook artikels voor Dietsche Warande en Belfort Dietsche Warande en Belfort
Dietsche Warande en Belfort was een Vlaams tijdschrift voor literatuur- en geestesleven. Het ontstond in 1900 door de samensmelting van de tijdschriften Dietsche Warande en Het Belfort.... Lees meer
, De Nieuwe Tijd De Nieuwe Tijd (1896-1901)
De Nieuwe Tijd (1896-1901) was een Vlaamsgezind en christendemocratisch geïnspireerd weekblad, geleid door Hugo Verriest en Achiel Lauwers. Lees meer
(1896-1901) en was betrokken bij de oprichting van Biekorf Biekorf
Biekorf is een West-Vlaams tijdschrift dat in 1890 werd opgericht door flaminganten uit het milieu van Dietsche Biehalle. In het begin was het een leesblad gericht op taal. Biekorf bestee... Lees meer
.

Naast zijn flamingantisch engagement zette Depla zich ook in op sociaal vlak. In 1891 richtte hij samen met Edouard de Gryse De Gryse, Edouard
Edward de Gryse (1848-1909) was een priester, deken en seminarieleraar. Hij combineerde en christelijke, sociale en Vlaamse overtuiging. Lees meer
de Gilde van Ambachten en Neringen op als steun voor de Kortrijkse christelijke arbeiders. Van 1894 tot 1900 vertegenwoordigde hij hen in de provincieraad. Hij was lid van de Hogeschoolcommissie Vlaamse Hogeschoolcommissies
Van 1896 tot de realisatie ervan in 1930 organiseerden vijf opeenvolgende hogeschoolcommissies het studiewerk over en de propaganda voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Zo... Lees meer
en tekende in 1909 een vertoogschrift om de bisschoppen en katholieke politici aan te moedigen de vernederlandsing van het hoger onderwijs te steunen.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
steunde Depla de vernederlandsing van de Gentse universiteit onder de Duitse bezettter (von Bissing Universiteit) en in 1916 tekende hij een manifest van het Katholiek Vlaamsch Oud- Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Oud-Hoogstudentenverbond
Lees meer
dat de studenten aanmoedigde zich in te schrijven. Vanaf juli 1917 zetelde hij ook in de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer
en versterkte daardoor de oorspronkelijk minimale katholieke aanwezigheid. Hij had ook zitting in Commissie van Zaakgelastigden Commissie van zaakgelastigden
De Commissie van Zaakgelastigden (1918) was een activistisch bestuursorgaan dat de Duitse bezetter adviseerde. De commissie werd in de zomer van 1918 ingesteld, ter vervanging van de afge... Lees meer
(augustus-november 1918), maar zonder portefeuille.

Na de oorlog vluchtte Depla naar Nederland. In 1920 werd hij bij verstek ter dood veroordeeld. Als lid van het Vlaamsch Comité Vlaamsch Comité
Het Vlaamsch Comité (1918-1919) werd opgericht om enerzijds de gemeenschappelijke politieke doeleinden van het activisme op het internationale forum aan de bod te brengen en anderzijds de... Lees meer
administreerde hij samen met Leo Meert Meert, Leo
Leo Meert (1880-1963) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een leider van het unionistische activisme. Ook had hij de leiding over Kolenverdeeling voor Vlaanderen. Lees meer
en Hendrik Mommaerts Mommaerts, Hendrik
Hendrik Mommaerts (1886-1980) werkte mee aan de voorbereiding en oprichting van de krant De Standaard en was tijdens de Eerste Wereldoorlog in leidinggevende functies betrokken bij het ac... Lees meer
het Duitse steungeld en het geld van het Nederlandsch Steuncomité voor de naar Den Haag uitgeweken activistische Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
Vlamingen. Met andere gevluchte activisten richtte hij in 1921 mee het Verbond van Vlaamsche Nationalisten De Blauwvoet Verbond van Vlaamsche Nationalisten De Blauwvoet
Het Verbond van Vlaamsche Nationalisten De Blauwvoet (1921) ontstond in Nederland en had een antidemocratische inslag. Het initiatief stierf al snel een snelle dood. Lees meer
op en bleef de ontwikkelingen in de Vlaamse beweging volgen. In januari 1924, kort voor zijn overlijden, was hij nog betrokken bij de oprichting van het Vlaamsch Nationaal Secretariaat Vlaamsch Nationaal Secretariaat
Het Vlaamsch Nationaal Secretariaat (1924) uit Gent was een pers- en informatiebureau van de Vlaamse beweging met de bedoeling uit te groeien tot een koepelorganisatie. Het heeft maar ko... Lees meer
. Zo evolueerde hij tot het anti-Belgische en antidemocratische Vlaams-nationalisme.

In verschillende naoorlogse Vlaamsgezinde tijdschriften werd hij als ‘idealistisch activist’ gehuldigd en hij werd op handen gedragen door de opkomende generatie Vlaams-nationalisten.

Literatuur

– H. Persyn, Drij of vier dagen op speelreize ofte de vrolijke avonteuren der ghilde van Wijcom, in: De Vlaamsche Vlagge, jg. 12, 1887.
– H. Verriest, Dokter Depla, in: De Nieuwe Tijd, jg. 5, 1900-1901, pp. 281- 285.
– Huldenummers Depla van De Vlaamsche Vlagge, jg. 32 en 49, 1907 en 1924.
– J.A. Spincemaille, In memoriam Alfons Depla en Het testament van Depla, in: Gudrun, jg. 16, 1935, pp. 110-114 en pp. 115-118.
– L. en L. Vos-Gevers, Dat volk moet herleven. Het studententijdschrift De Vlaamsche Vlagge 1875-1933, 1976.
– L. Gevers, Bewogen Jeugd. Ontstaan en ontwikkeling van de katholieke Vlaamse studentenbeweging (1830-1894), 1987.
– D. Vanacker, Het aktivistisch avontuur, 1991.
– R. Vanlandschoot, Albrecht Rodenbach. Biografie, 2002.
– R. Vanlandschoot, Hugo Verriest. Biografie, 2014.

Suggestie doorgeven

1973: Hilde Demedts (pdf)

1998: Sandra Maes (pdf)

2023: Sandra Maes

Databanken

Inhoudstafel