De Gryse, Edouard

Priester, deken en leraar

Edward de Gryse volgde de humaniora aan het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer en studeerde nadien van 1868 tot 1874 theologie in achtereenvolgens Brugge en Rome. Hij werd op 25 mei 1872 in Brugge tot priester gewijd. De Gryse was van 1874 tot 1884 leraar wijsbegeerte aan het Klein Seminarie van Roeselare en doceerde van 1884 tot 1889 dogmatiek aan het Grootseminarie van Brugge. In 1890 werd hij benoemd tot deken van Kortrijk, waar hij in 1903 de Geschied- en Oudheidkundige Kring stichtte.

Als leerling aan het Roeselaarse Klein Seminarie én als leraar was De Gryse actief in de lettergilde en in het Sint-Vincentiusgenootschap. Daar werd de basis gelegd van de waarden die hij later zou uitdragen: Vlaamsgezindheid, sociale bewogenheid en het besef van de kracht van zowel het geschreven als het gesproken woord. In 1875 maakte hij er als leraar de Groote Stooringe mee. Hij volgde de zaken van nabij, maar hield zich eerder afzijdig. Hij ging wel in op het voorstel van zijn vriend en geestgenoot Hugo Verriest Verriest, Hugo
De Vlaamsgezinde en progressieve priester en letterkundige Hugo Verriest (1840-1922) was een van de belangrijkste intellectuele inspirators van de katholieke flamingantische scholieren- e... Lees meer om de situatie aan de bisschop uit te leggen. In zijn Roeselaarse leraarstijd was De Gryse ook betrokken bij de Gilde van Sinte Luitgaarde Gilde van Sinte Luitgaarde
De Gilde van Sinte Luitgaarde was een in Brugge opgerichte culturele vereniging die vanaf 1874 de rechten van het West-Vlaams verdedigde en een aanval tegen het taalparticularisme trachtt... Lees meer .

Auteur

In 1891 werd hij erevoorzitter van het Comiteit van Groeninghe dat de herdenkingsviering in 1902 van de Guldensporenslag Guldensporenslag
De Guldensporenslag was een veldslag op de Groeningekouter nabij Kortrijk op 11 juli 1302. Hierbij werd het Franse ridderleger verslagen. De slag kreeg in de Vlaamse beweging een symbolis... Lees meer voorbereidde. Hij schreef voor de zeshonderdste verjaardag van de slag twee brochures: Ons roemrijk 1302 en De Vlamingen te Kortrijk in 1302, wat ze waren en wat ze deden. In de discussie over het wetsvoorstel- Edward Coremans Coremans, Edward (1835-1910)
Advocaat Edward Coremans (1835-1910) was politicus voor de Meetingpartij en voorzitter van de Nederduitsche Bond. Gedurende 42 jaar was Coremans als kamerlid een leidende figuur van de Vl... Lees meer ter vernederlandsing van het vrij middelbaar onderwijs aarzelde hij om openlijk partij te kiezen. Voor De Gryse was het vanzelfsprekend Vlaamsgezind te zijn. Hij vond het een natuurlijke zaak en sprak op alle vergaderingen en bijeenkomsten altijd Nederlands.

De Gryses Vlaamsgezindheid ging samen met een diepe christelijke sociale overtuiging. In 1881 verscheen zijn meesterwerk Vaderlandsch recht en revolutie, waarin, tien jaar voor de publicatie van de encycliek Rerum Novarum,  de sociale problematiek centraal stond. Hij veroordeelde het liberalisme en het socialisme en pleitte voor een terugkeer naar het gildewezen. Hij schreef zijn boek bewust eerst in het Nederlands. Later herwerkte en vertaalde hij dit naar het Frans. Hij was medestichter van de Kortrijkse Gilde van Ambachten en Neringen (1891), maar liet zich niet tot het daensisme Daensistische beweging
Daensistische beweging is de verzamelnaam voor een geheel van feiten, opvattingen, organisaties, personen en strijdmiddelen die tijdens de late 19de en de vroege 20ste eeuw een onderdeel... Lees meer verleiden. Samen met zijn oud-leerling Achiel Lauwers Lauwers, Achiel
Achiel Lauwers (1864-1910) richtte in West-Vlaanderen Nederlandstalig onderwijs voor arbeiderskinderen in en stond aan het stuur van de Roeselaarse en Brugse Gildes der Ambachten en Chris... Lees meer beschouwt men hem als de grondlegger van de christendemocratie in West-Vlaanderen. Hij toonde zich een voorstander van het algemeen stemrecht. Zijn sociale bekommernis en zijn uitgesproken Vlaamsgezindheid kostten hem waarschijnlijk tot twee keer toe de bisschopszetel (in 1894 en 1895).

De Gryse schreef tal van boeken en artikels zowel over recht, wijsbegeerte, geschiedenis als reizen en dit vooral in het Nederlands maar ook in het Latijn of in het Frans. Hij werkte mee aan heel wat tijdschriften: Het Belfort Het Belfort
Het Belfort was een Vlaams katholiek tijdschrift ‘toegewijd aan Letteren, Wetenschap en Kunst’. Het verscheen van 1886 tot 1899. Lees meer (later Dietsche Warande en Belfort Dietsche Warande en Belfort
Dietsche Warande en Belfort was een Vlaams tijdschrift voor literatuur- en geestesleven. Het ontstond in 1900 door de samensmelting van de tijdschriften Dietsche Warande en Het Belfort.... Lees meer ), Revue sociale catholique, Nouvelle Revue théologique, Magasin littéraire, en Bulletin du Cercle historique et archéologique de Courtrai.