Coremans, Edward (1835-1910)

Persoon
Lode Wils (2023, ongewijzigd), Lode Wils (1998, aanvulling)

Advocaat Edward Coremans (1835-1910) was politicus voor de Meetingpartij en voorzitter van de Nederduitsche Bond. Gedurende 42 jaar was Coremans als kamerlid een leidende figuur van de Vlaamse beweging. Zo nam hij het initiatief voor vier taalwetten.

Volledige voornaam
Andries Edward
Geboorte
Antwerpen, 1 februari 1835
Overlijden
Antwerpen, 2 november 1910
Leestijd: 4 minuten

Was de zoon van een heel welgestelde timmerman. Coremans volgde de humaniora, eerst bij de jezuïeten, daarna aan het atheneum van zijn geboortestad, dat hij in 1852 als primus verliet. In 1859 behaalde hij het doctoraat in de wijsbegeerte (klassieke filologie) in Luik. Als leraar voltooide hij in 1861 aan de Université libre de Bruxelles zijn studie in de rechten, waar hij in Luik aan begonnen was. Hij liet zich inschrijven aan de balie van Antwerpen Antwerpen
Lees meer
.

Bij de oprichting van de Nederduitsche Bond Nederduitsche Bond
De Nederduitsche Bond (1861-1914) was een Antwerpse kiesvereniging die flamingantische katholieken en liberalen verenigde. De Bond was een invloedrijke machtsfactor binnen de Meeting, voo... Lees meer
was hij in april 1861 als secretaris gekozen om de katholieke opinie te vertegenwoordigen. Toen hij in 1865 voorzitter werd met een katholieke ondervoorzitter, gold hij blijkbaar als liberaal of tenminste als een neutrale figuur. Hij was in 1868 actief in de Union libérale, die een van de pijlers van de Meetingpartij Meetingpartij
De Meeting (1862-1914) was een Antwerpse politieke formatie die ontstond uit een coalitie van flaminganten, progressieve liberalen en katholieken. Ze liet zich kenmerken door een uitgespr... Lees meer
vormde. De eerste Antwerpse socialisten verklaarden rond 1870 dat hij hen als democraat in hun verwachtingen teleurgesteld had. Dat hij weinig partijgebonden was, heeft wellicht zijn snelle politieke carrière in de Meeting bevorderd: provincieraadslid van 1864 tot 1868, gemeenteraadslid van 1866 tot 1872, volksvertegenwoordiger in 1868. Dat hij alleen met Pasen naar de kerk ging, belette niet dat hij 42 jaar in het parlement bleef namens de Meeting, die louter de Antwerpse katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
geworden was.

In de Kamer was Coremans een kwarteeuw lang de verpersoonlijking van de V.B. Op zijn initiatief ontstonden vier taalwetten: die betreffende de strafrechtspleging van 1873 en 1891 ( gerecht Gerecht
Lees meer
), die betreffende het middelbaar onderwijs Middelbaar onderwijs
De geschiedenis van het middelbaar onderwijs is nauw verweven met die van de Vlaamse beweging. Tot diep in de 20ste eeuw bleef de middelbare school een grotendeels Franstalig bastion van ... Lees meer
van 1883, en die van 1910 betreffende het middelbaar en het hoger onderwijs. Verschillende andere taalwetten heeft hij tot stand helpen brengen. Bij de oprichting van de Vlaamse Conferentie der Balie van Antwerpen Vlaamse Conferentie van de Balie van Antwerpen
Lees meer
kwam het voorzitterschap hem als het ware toe (1885-1891), zoals hij ook werd vereerd met het lidmaatschap van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer
(1891).

Maar hij was toen al voorbijgestreefd door een jongere generatie: advocaten die voor alle rechtbanken en hoven in het Nederlands pleitten; politici en sociale werkers die bij de invoering van het algemeen meervoudig stemrecht de V.B. in de christen-democratie inschakelden; volksvertegenwoordigers die Nederlands spraken in de Kamer. Wel heeft Coremans bij de grondwetsherziening in 1893 een stelsel van zuiver algemeen stemrecht voor mannen voorgesteld. Maar hij koos in 1894 partij tegen de daensistische democraten in Aalst ( Daensistische beweging Daensistische beweging
Daensistische beweging is de verzamelnaam voor een geheel van feiten, opvattingen, organisaties, personen en strijdmiddelen die tijdens de late 19de en de vroege 20ste eeuw een onderdeel... Lees meer
) en vóór de kandidaten van de katholieke kiesvereniging, namelijk Charles Woeste Woeste, Charles
Charles Woeste (1837-1922) was een conservatief politicus. Hij was voorstander van de fundamentele vrijheden, wars van staatsinterventie in maatschappelijke aangelegenheden en kantte zich... Lees meer
en de Vlaamsgezinde burgemeester Victor van Wambeke, die hem trouw gesteund had in de taalwetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer
. De Nederduitsche Bond was ter wille van de taalwetgeving tegenstander van de evenredige vertegenwoordiging, die het hoofdpunt van het daensistische programma vormde.

In 1915 beschreef Raf Verhulst Verhulst, Raf
Raf Verhulst (1866-1941) was een Vlaamsgezinde schrijver, journalist en docent, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol opeiste in het activisme. Lees meer
de manier waarop Coremans zich in de kiezersvergadering deed gelden om op de kandidatenlijst geplaatst te worden, als volgt: "Coremans kon dat prachtig, alle kieskeurigheid overboord werpend, volmondig en brutaal volks, afdalend tot het minst ontwikkelde gedeelte van zijn toehoorders, wier grove lach toch heel de zaal meetrok." Ook in het parlement joeg hij graag zijn tegenstanders op stang met brutale aanvallen. Met meer diplomatie zou hij wellicht soms betere resultaten bereikt hebben.

Ten laatste vanaf 1884 oefende Coremans grote invloed uit op L'Escaut, dat vooral na het overlijden van Jan J. de Laet De Laet, Jan Jacob
Antwerpenaar Jan J. de Laet (1815-1891) was een liberale en flamingantische letterkundige. Ook ijverde hij als Kamerlid van de Meetingpartij voor het stemmen van taalwetten. Lees meer
in 1891 als 'zijn' blad gold. Het werd geloofd als het enige radicaal-Vlaamsgezinde, Franstalige dagblad in België. In november 1904 werd de publicatie gestaakt bij gebrek aan lezers.

In mei 1910, enkele maanden voor zijn dood, eindigde Coremans' politieke loopbaan. De 75-jarige leed zwaar aan nierstoornissen en suikerziekte en was bijna blind; herhaaldelijk was hij langdurig afwezig in het parlement. Toen tegenstanders een incident opschroefden tot een politiek schandaal, werd hij door de Meeting niet meer op haar kandidatenlijst geplaatst; hij werd vervangen door Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
.

Literatuur

– G. Segers, 'Edward Coremans, 1835-1910', in Jaarboek van de KVATL (1911), p. 339-398.
– F. Heuvelmans, Edward Coremans, 1911.
– E. Corr, Edward Coremans. Herinneringen van zijn dochter, 1936.
– R. Victor, Schets ener geschiedenis van de Vlaamse Conferentie der Balie van Antwerpen 1885-1960, 1960.
– L. Wils, Het ontstaan van de Meetingpartij te Antwerpen en haar invloed op de Belgische politiek, 1963.
– P. van Molle, Het Belgisch Parlement 1894-1969, 1969.
– H. van Goethem, De taaltoestanden in het Vlaams-Belgisch gerecht 1795-1935 (Verhandelingen van de KAWLSKB, klasse der letteren, jg. 52, nr. 134, 1990).

Suggestie doorgeven

1973: Lode Wils (pdf)

1998: Lode Wils (pdf)

2023: Lode Wils

Databanken

Inhoudstafel