De Laet, Jan Jacob

Behoorde tot de eerste generatie romantische letterkundigen en flaminganten Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer te Antwerpen, samen met zijn vriend Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer en met Theodoor van Ryswyck Van Ryswyck, Theodoor
Theodoor van Ryswyck (1811-1849) was een Vlaamse dichter die in dichtbundels, kranten en tijdschriften een omvangrijk literair oeuvre bij elkaar schreef. Met zijn gedichten gaf hij vorm a... Lees meer . Als chirurg-verloskundige had De Laet geen universitaire opleiding genoten, maar hij beschikte toch over een bredere vorming dan zijn vrienden, op wie hij veel invloed uitoefende. Als dichter onder de naam van Johan Alfried de Laet bracht hij trouwens de beste Vlaamse poëzie van zijn tijd voort; als novellist en romancier bleef hij de mindere van Conscience. Zijn geneeskundige praktijk kon hij na korte tijd inruilen voor journalistieke medewerking, telkens voor korte tijd, aan een reeks Antwerpse en Brusselse dagbladen. Bijzondere vermelding verdient daarbij de hoofdredactie van het flamingantische Vlaemsch België Vlaemsch België
Lees meer in Brussel, dat volgens zijn mederedacteuren Domien Sleeckx Sleeckx, Domien
Domien Sleeckx (1818-1901) was op meerdere vlakken een pionier in de Vlaamse emancipatiestrijd, in het bijzonder in de vernederlandsing van het onderwijs. Lees meer en Jaak van de Velde Van de Velde, Jaak
Lees meer onder andere door zijn luiheid tenietgegaan zou zijn.

Zich voor lange tijd binden hoefde hij des te minder omdat hij in de jaren 1846-1849 herhaaldelijk overheidsopdrachten kreeg, in feite sinecures om hem vrij te maken voor literair werk, zoals hij ook de eretitel van professeur agrégé aan de universiteit van Gent kreeg. Maar na 1848 verminderde zijn letterkundige productie. Hij bleef als vertaler en als correspondent van Duitse bladen in de journalistiek; van juli 1848 tot juni 1853 was hij hoofdredacteur van het Journal d'Anvers, daarna van L'Emancipation in Brussel. Daarna vond hij de weg naar welstand en onafhankelijkheid: in 1854 stond hij aan het hoofd van een broodbakkerij in het groot, met een fabriek in Brussel en in Antwerpen.

De jonge De Laet was liberaal, antiklerikaal en niet erg kerks: dat blijkt van 1838 af uit zijn vertrouwelijke briefwisseling met Ferdinand A. Snellaert Snellaert, Ferdinand A.
Ferdinand Augustijn Snellaert (1809-1872) was een arts, filoloog, letterkundige en leidende figuur in de Vlaamse beweging. Lees meer en uit zijn roman Het Huis van Wesenbeke, die in het voorjaar van 1842 verscheen. Voor de parlementaire kiesstrijd van 1841 schijnt hij liberale pamfletten te hebben opgesteld waarin hij "de partij van adel en geestelijkheid" scherp hekelde. Maar bij het eerste politieke optreden van de V.B., het petitionnement Petitionnement
Het Vlaams petitionnement (1840) was een politieke actie waarbij taalminnaars uit Antwerpen, Gent en Leuven voor de eerste maal een ‘Vlaams’ eisenprogramma formuleerden. Dit petitionnemen... Lees meer van 1840, was het hem zoals velen van zijn medestanders al duidelijk geworden dat de V.B. veel meer te verwachten had van de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer dan van de liberale. Dat was ook ten overvloede te merken in zijn dagblad Vlaemsch België; hij was zelfs bereid aan het blad een duidelijke katholieke kleur te geven om financiële steun van de geestelijkheid te verkrijgen. Maar die vertrouwde de schrijver van Het Huis van Wesenbeke niet en De Laet staakte liever de uitgave van de krant dan haar te verlaten (21 november 1844).

Sleeckx en Van de Velde gaven onmiddellijk het katholieke dagblad De Vlaemsche Belgen uit, waarop De Laet hen in verscheidene liberale kranten te lijf ging met de beschuldiging dat ze hem zijn blad ontstolen hadden. In 1846 antwoordde Sleeckx met een campagne in heel de Nederlandstalige liberale pers tegen De Laet en Conscience, die hij voorstelde als zijnde voor geld en eretekenen verkocht aan de katholieke regering.

In 1847 werkten De Laet en Conscience mee aan De Roskam De Roskam
Antwerps unionistisch weekblad (26 januari 1847 – 27 februari 1848), gesticht door Lodewijk Vleeschouwer, antipode van De Schrobber. Lees meer , het satirisch blad van Lodewijk Vleeschouwer Vleeschouwer, Lodewijk
Lodewijk Vleeschouwer (1810-1866) was medewerker aan tal van periodieken. Hij was lid van De Toekomst en van rederijkerskamer De Olijftak. In 1847 stichtte hij het satirisch weekblad De R... Lees meer ; ze verdedigden daarmee een katholiek-unionistische kandidaat voor de Kamer. In 1848 werd De Laet hoofdredacteur van het katholiek-unionistische Journal d'Anvers, dat hij tot een duidelijk katholiek-conservatief blad maakte. In de parlementaire kiesstrijd van 1851 mengde hij zich bovendien door het schrijven van brochures en als redenaar. Hij speelde toen een vooraanstaande rol in de Antwerpse katholieke partij, waar hij een duidelijk Vlaamsgezinde stempel op drukte. Sinds de zomer van 1853 woonde De Laet in Brussel en was hij hoofdredacteur van L'Emancipation, een katholieke krant die nog veel van haar unionisme bewaard had. Bij de parlementsverkiezingen van 1854 liet hij zich voordragen als Vlaamsgezinde kandidaat op een coalitielijst van radicale liberalen, Vlaamsgezinden en katholieken, ter verdediging van enkele randgemeenten Vlaamse Rand
De Vlaamse Rand omvat de negentien gemeenten grenzend aan Brussel of aan een faciliteitengemeente. De relatie tot Brussel leidt er tot specifieke uitdagingen. Lees meer tegen hun inlijving bij Brussel. Toen hij kort daarna als industrieel naar Antwerpen terugkeerde, liet hij zich niet meer actief in met de politiek. Bij gelegenheid verklaarde hij zich partijloos.

In 1861 nam De Laet, zoals al wie in Antwerpen naam had als Vlaamsgezinde, deel aan de stichting van de Nederduitsche Bond Nederduitsche Bond
De Nederduitsche Bond (1861-1914) was een Antwerpse kiesvereniging die flamingantische katholieken en liberalen verenigde. De Bond was een invloedrijke machtsfactor binnen de Meeting, voo... Lees meer . Hij werd gekozen tot lid van het bestuur, dat 20 leden telde, als vertegenwoordiger van de katholieken. Hij speelde in dat bestuur echter geen rol, tot hij zich op de vergadering van 26 mei 1863 gedroeg alsof hij de kandidaat van de vereniging was op de lijst van de Meetingpartij Meetingpartij
De Meeting (1862-1914) was een Antwerpse politieke formatie die ontstond uit een coalitie van flaminganten, progressieve liberalen en katholieken. Ze liet zich kenmerken door een uitgespr... Lees meer voor de Kamer. Maar bij de geheime stemming die daarover werd gehouden, kreeg hij slechts 5 (katholieke?) stemmen, tegen 7 (liberale?) voor Lodewijk Gerrits Gerrits, Lodewijk
Lodewijk Gerrits (1827-1873) was een drukker en auteur wiens Vlaams- en sociaalgezindheid prevaleerde op levensbeschouwelijke tegenstellingen. Hij lag mee aan de basis van de Nederduitsch... Lees meer . Het notulenboek gaat voort: "Hierop verlaat de H. De Laet de zaal... De H. Gerrits denkt dat de H. De Laet beter geschikt is dan hij als volksvertegenwoordiger (...)." In de Kamer legde De Laet de eed af in het Nederlands, als eerste sinds 1831, maar in de debatten sprak hij uitsluitend Frans en hij bleef dat doen, hoewel daarop in de Nederduitsche Bond kritiek kwam.

Zijn optreden betrof niet alleen de taalkwestie, maar meer nog 'het Antwerpse vraagstuk', dat aanleiding was geweest tot het ontstaan van de Meetingpartij, en het 'despotisme' waarmee de regering- Charles Rogier Rogier, Charles
Charles Rogier (1800-1885) was een liberale politicus die meermaals een functie als minister of regeringsleider bekleedde. In zijn streven naar een sterke, geünificeerde en op termijn een... Lees meer het land onderdrukte. Nog meer dan vele andere flaminganten zag De Laet in de V.B. een beweging voor decentralisatie en democratie, waarvan antimilitarisme Antimilitarisme
Lees meer , de uitbreiding van het stemrecht en de verdediging van de volkstaal onderdelen waren. In die zin hielp hij het dagblad L'Escaut stichten en redigeren. In de volgende jaren zou hij in heel het land de samenwerking van katholieke en liberale vooruitstrevenden tegen de regeringen van Rogier en Hubert Frère-Orban Frère-Orban, Hubert
H. J., Walthère Frère-Orban (1812-1896) was een liberaal politicus en voormalig regeringsleider, die onder meer een hoofdrol opeiste in de eerste schoolstrijd en zich gedurende zijn polit... Lees meer bepleiten. Terecht verweet Julius de Geyter De Geyter, Julius
Julius de Geyter (1830-1905) was een progressief-liberale en Groot-Nederlandse flamingant in Antwerpen, die Nederlandstalige gedichten, liederen en krantenartikelen schreef. Lees meer in januari 1866, toen hij de Nederduitsche Bond en de Meeting verliet om terug te keren naar de liberale partij Liberale partij
De verhouding tussen de liberale partij en het partijpolitieke liberalisme in België enerzijds, en de Vlaamse beweging anderzijds levert een gevarieerd en ingewikkeld beeld op dat evoluee... Lees meer , aan De Laet dat hij het taalvraagstuk verwaarloosd had. Pas toen maakte deze werk van zijn sinds lang aangekondigd verslag voor de Kamer over de Vlaamse grieven.

Van 1864 tot 1870, en zelfs nog later, heeft een persoonlijke twist rond financiële kwesties tussen De Laet en Jan van Rijswijck Van Ryswyck, Jan Baptist
Jan Baptist van Ryswyck (1818-1869) was leerkracht, volksdichter, journalist en schrijver. Vanuit zijn radicaal liberalisme, antimilitarisme, flamingantisme en Antwerps particularisme von... Lees meer een rol gespeeld in de Antwerpse politiek en De Laets positie in de Nederduitsche Bond erg wankel gemaakt. Maar die legde er zich toch bij neer dat De Laet de Bond in het parlement bleef vertegenwoordigen. In de liberale pers en op affiches werd het feit dat De Laet 'zich had laten omkopen' een van de hoofdpunten van de anti-Meeting-propaganda.

In 1870 viel, na dertien jaar, de liberale regering. Dat was een gevolg van coalities van radicalen en katholieken, zoals onder anderen De Laet ze had gepropageerd. Onder de katholieke meerderheid lag nadien de weg open voor een taalwetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer , en het waren vooral de Meeting-volksvertegenwoordigers De Laet en Edward Coremans Coremans, Edward (1835-1910)
Advocaat Edward Coremans (1835-1910) was politicus voor de Meetingpartij en voorzitter van de Nederduitsche Bond. Gedurende 42 jaar was Coremans als kamerlid een leidende figuur van de Vl... Lees meer die daarop hebben aangedrongen. De naam van De Laet blijft nauw verbonden met de wet van 1878 betreffende de besturen van de staat ( bestuur Bestuur
Het taalgebruik in het bestuur is een centraal aspect van de Belgische taalkwestie. Het omvat het proces van het afdwingen van taalrechten voor Vlamingen evenals de bestuurstaalwetgeving ... Lees meer ), die uit zijn initiatief is voortgekomen.

Daarna heeft De Laet inzake de taalwetgeving de leiding aan Coremans overgelaten; in het algemeen trad hij in de politiek niet meer op de voorgrond, al bleef hij tot aan zijn dood volksvertegenwoordiger. In 1883 bezorgde hij nog de tweede uitgave van zijn Gedichten, en van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer was hij lid van bij haar oprichting in 1886.