Gerrits, Lodewijk

Lodewijk Gerrits was een Antwerpse arbeiderszoon. Hij studeerde aan het Koninklijk Atheneum van Antwerpen. Na het overlijden van zijn vader, begin 1841, kreeg Gerrits daarvoor een studiebeurs van de stad Antwerpen. Desondanks moest hij wegens de benarde financiële situatie van zijn familie in 1842 stoppen met zijn opleiding. Gerrits ging aanvankelijk als waterklerk bij de Antwerpse scheepsmakelaars en reders Van den Berg aan de slag. In 1852 zette hij – als autodidact – met zijn schoonbroer Kennes een drukkerij op (Kennes & Gerrits). Na Kennes’ dood in 1859 zette Gerrits het bedrijf tot 1861 voort met diens weduwe en bestuurde daarna tot aan zijn eigen dood in 1873, alleen. De drukkerij was een tijdlang verantwoordelijk voor de druk van het blad Lloyd Anversois. De Almanack des Volks van het Vlaemsch Gezelschap van Antwerpen vond er in 1856 eveneens de weg naar de pers.

Reeds vrij vroeg wijdde Gerrits zich aan de letterkunde onder meer met De Zoon des Volks (1847), een historische roman waarin Vlaamsgezindheid en sociale zin primeerden. Deze twee elementen vormden de rode draad in het leven van Gerrits. In het revolutiejaar 1848 trachtte hij met August Snieders Snieders, August
Lees meer het blad De Vriend des Volks te lanceren, waarin ze hun bezorgdheden over de achterstelling van het Vlaams en sociale problematieken uitten. Het blad verscheen slechts eenmaal. In 1850 speelden taal en sociale kwesties opnieuw een hoofdrol in het werk Menschensliefde, met een nog sterkere nadruk op algemene rechtvaardigheid. Tot 1860 publiceerde Gerrits nog een drama en enkele verhalen maar nadien wijdde hij zich volledig aan de politiek.

Politisering in literair verband

In 1846 werd Gerrits lid van de Antwerpse Rederijkerskamer De Olijftak De Olijftak
De Olijftak was een in 1835 opgerichte Antwerpse rederijkerskamer, die in de context van het ontluikende Vlaamsgezinde cultuurleven wilde aanknopen bij de bewonderde 16de-eeuwse rederijke... Lees meer . Daar weigerde hij een standpunt in te nemen in het conflict tussen Pieter F. van Kerckhoven Van Kerckhoven, Pieter F.
Lees meer en zijn liberale vrienden aan de ene kant, en de groep van Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer , Jan J. de Laet De Laet, Jan Jacob
Antwerpenaar Jan J. de Laet (1815-1891) was een liberale en flamingantische letterkundige. Ook ijverde hij als Kamerlid van de Meetingpartij voor het stemmen van taalwetten. Lees meer en Lodewijk Vleeschouwer Vleeschouwer, Lodewijk
Lodewijk Vleeschouwer (1810-1866) was medewerker aan tal van periodieken. Hij was lid van De Toekomst en van rederijkerskamer De Olijftak. In 1847 stichtte hij het satirisch weekblad De R... Lees meer aan de andere. Die laatsten vonden dat er meer toenadering moest gezocht worden tot Katholieke politici voor een succesvolle strijd in het voordeel van de Vlaamse taal.

In 1850 maakte hij in Oproep aan het Vlaamse Volk (18 mei 1850, in juli van hetzelfde jaar gepubliceerd onder de titel Aen het Vlaemsche Volk, op last van De Olijftak) de stichting bekend van een politieke beweging ter verheffing van het volk. Hij werd daarbij gesteund door August Snieders en Jan van Rijswijck Van Rijswijck, Jan
De liberaal Jan van Rijswijck (1853-1906) was burgemeester van Antwerpen. Zijn inzet voor de rol van het Nederlands in de lokale politiek en het verenigingswezen alsook zijn volksgezinde ... Lees meer . De systematische liberalisering van De Olijftak vanaf 1848 strookte niet meer met Gerrits ideeën en samen met Snieders stichtte hij in 1850 De Eikenkroon De Eikenkroon
De Eikenkroon was een Antwerpse vereniging die in 1850 werd opgericht om de Vlaamse kunst- en volksbelangen te verdedigen. Lees meer , een Vlaamsgezinde, politiek-neutrale groepering. Zijn omgang met katholieken binnen en buiten deze groepering werd echter niet aanvaard door de leden van De Olijftak. In die hoedanigheid werd hij uit de rederijkerskamer gesloten. Talrijke vrienden, waaronder Snieders, dienden uit protest hun ontslag in. Nog in 1853 poogde Gerrits zijn plannen voor een politieke beweging waarbinnen de Vlaamse kwestie primeerde op het heersende conflict tussen katholieken en liberalen tevergeefs door te zetten. Toen Gerrits goede vriend Snieders zich door een groeiende polarisering tussen katholieken en liberalen aansloot bij de katholieken ontstond er een voorlopige breuk tussen beiden. Gerrits gaf de gedachte aan samenwerking van de Vlaamsgezinden buiten partijverband niet op. Dit bleek onder meer toen hij op 25 april 1859 tijdens het huldebanket ter ere van de Grievencommissie Vlaemsche Commissie
De Vlaemsche Commissie of Grievencommissie inventariseerde op vraag van de regering in 1856-1857 voor de eerste keer de problemen in verband met de positie van het Nederlands in België en... Lees meer de idee van een overkoepelende Vlaamse politieke partij herhaalde.

Toen de Antwerpse Liberale Associatie zijn kandidaatsstelling voor de gemeenteraadsverkiezingen in 1859 kelderde, zette Gerrits zich ten volle in voor de net opgerichte Nederduitsche Bond Nederduitsche Bond
De Nederduitsche Bond (1861-1914) was een Antwerpse kiesvereniging die flamingantische katholieken en liberalen verenigde. De Bond was een invloedrijke machtsfactor binnen de Meeting, voo... Lees meer (1861) waarvan hij twee maal voorzitter werd. Hij stelde het reglement van de Bond op, trad veelvuldig op als spreker op de bijeenkomsten, en was beheerder van L'Escaut, een pro-Vlaams en pro-Meeting blad. In zijn Waakt op! Gij die slaapt. Een ernstig woord tot alle Vlamingen, die hun land en hunnen taal liefhebben (18 maart 1861) pleitte hij opnieuw voor het opzijzetten van alle partijzucht en voor het steunen van uitsluitend Vlaamsgezinde kandidaten.

Naar concrete resultaten

In januari 1863 nam Gerrits ontslag als bestuurslid van de Liberale Associatie en werd tot Antwerps gemeenteraadslid voor de Meetingpartij Meetingpartij
De Meeting (1862-1914) was een Antwerpse politieke formatie die ontstond uit een coalitie van flaminganten, progressieve liberalen en katholieken. Ze liet zich kenmerken door een uitgespr... Lees meer gekozen (tot september 1872). In die hoedanigheid lag hij mee aan de basis van de invoering van het Nederlands als officiële taal van de stad Antwerpen (27 augustus 1866). In 1865 was hij medestichter van het weekblad Het Vrije Woord Het Vrije Woord
Het Vrije Woord (1865-1867) was een Antwerps liberaal en Vlaamsgezind weekblad. Het steunde de Meetingpartij. Lees meer dat fungeerde als spreekbuis van de gematigde Meetinggezinde liberalen. Gerrits leverde een reeks hoofdartikelen voor het blad voor de opheffing ervan in 1897.

Op 12 juni 1866 werd Gerrits samen met De Laet en Edward Coremans Coremans, Edward (1835-1910)
Advocaat Edward Coremans (1835-1910) was politicus voor de Meetingpartij en voorzitter van de Nederduitsche Bond. Gedurende 42 jaar was Coremans als kamerlid een leidende figuur van de Vl... Lees meer als kandidaat van de Nederduitsche Bond tot volksvertegenwoordiger voor Antwerpen van de Meetingpartij verkozen. Zijn parlementaire optreden beperkte zich tot Antwerpse aangelegenheden (zoals aanleg van kaaimuren en de bredere werken aan de Schelde), het leger (verzet tegen de aankoop van nieuwe wapens, tegen de oprichting van een permanent leger, tegen de uitbreiding van de legerbegroting) en de Vlaamse zaak, vooral wat de vernederlandsing van het onderwijs Onderwijs
Lees meer en het gerecht Gerecht
Lees meer betreft. In november 1867 diende hij tevergeefs een wetsvoorstel in tot regeling van het taalgebruik in rechtszaken. Toen Coremans op 13 april 1872 opnieuw een wetsvoorstel inzake het taalgebruik in het gerecht neerlegde, was Gerrits dan ook een van de medeondertekenaars. Gerrits stierf aan longtering op de dag dat dit wetsvoorstel werd bekrachtigd als allereerste taalwet (zie Taalpolitiek Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer en - wetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer ).