Van den Broeck, Jozef

Persoon
Jens Bertels (2023, aanvulling), Pieter Van Hees (1998, aanvulling)

Jozef van den Broeck (1870-1938) was een Antwerps advocaat. Hij was secretaris van de Raad van Vlaanderen en na de Eerste Wereldoorlog week hij uit naar Nederland. Hier werd hij een spilfiguur binnen en informant over het netwerk van activistische ballingen.

Alternatieve naam
Jos
Geboorte
Antwerpen, 26 november 1870
Overlijden
Den Haag, 25 november 1938
Leestijd: 3 minuten

Van den Broeck studeerde na zijn humaniora aan het Onze-Lieve-Vrouwcollege in Antwerpen rechten aan de universiteit in Leuven. Na zijn studies vestigde hij zich als advocaat in Antwerpen. In de vooroorlogse periode was Van den Broeck bestuurslid van de Nederduitsche Bond Nederduitsche Bond
De Nederduitsche Bond (1861-1914) was een Antwerpse kiesvereniging die flamingantische katholieken en liberalen verenigde. De Bond was een invloedrijke machtsfactor binnen de Meeting, voo... Lees meer
en profileerde hij zich onder andere in de Grievenkomiteit en rond de vernederlandsing van het vrij middelbaar onderwijs en de Gentse Hogeschool. Zo voerde hij campagne voor het wetsvoorstel-Coremans van 1901 en was hij lid van de Vlaamsche Hogeschoolcommissie Vlaamse Hogeschoolcommissies
Van 1896 tot de realisatie ervan in 1930 organiseerden vijf opeenvolgende hogeschoolcommissies het studiewerk over en de propaganda voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Zo... Lees meer
. Ook had hij een groot aandeel in de redactie van het in Antwerpen uitgegeven weekblad Ons Recht Ons Recht (1899-1914)
Het Vlaamsgezinde weekblad Ons Recht verscheen in Antwerpen van 1899 tot 1914. Het hield vast aan het programma van de Meetingpartij. Kardinaal Mercier vaardigde in 1910 een verbod uit om... Lees meer
.

Activisme

Tijdens de Eerste Wereldoorlog trad Van den Broeck naar voren in de activistische politiek. In Antwerpen, waar het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
relatief laat op gang kwam, was hij een van de eersten om het activistische spoor van August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer
te volgen. In het begin van 1917 werd hij in het kader van de bestuurlijke scheiding benoemd tot bestuurder in het Vlaamse Ministerie van Rechtswezen. Ook behoorde hij tot de stichters van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer
, de organisatie die leiding moest geven aan de activistische politiek en de samenwerking met de Duitse bezetter. Verder maakte Van den Broeck deel uit van de afvaardiging die op 3 maart 1917 te Berlijn door de rijkskanselier Theobald von Bethmann-Hollweg Von Bethmann-Hollweg, Theobald
Als Duits rijkskanselier tussen 1909 en 1917 nam Theobald von Bethmann-Hollweg het initiatief tot Duitse inmenging in de Vlaamse beweging tijdens de Eerste Wereldoorlog en hij werd verant... Lees meer
werd ontvangen. Hij was bijna onafgebroken secretaris van de Raad. In 1916 was hij bovendien een van de stichters en de eerste redactiesecretaris van het Antwerpse activistische weekblad De Eendracht De Eendracht
De Eendracht was een activistisch weekblad dat van september 1916 tot oktober 1918 werd uitgegeven door een redactie die banden had met het Katholieke Oud-Hoogstudentenverbond en de Bond ... Lees meer
, dat bijvoorbeeld het manifest van de Raad van Vlaanderen en een oproep voor vrijwillige Duitse tewerkstelling publiceerde.

Na de oorlog werd Van den Broeck door het Belgische gerecht ter dood veroordeeld en ging hij in ballingschap in Den Haag. Hier vervulde hij een centrale rol onder de voormalige activisten. Zo werd hij lid van het Vlaamsch Comité Vlaamsch Comité
Het Vlaamsch Comité (1918-1919) werd opgericht om enerzijds de gemeenschappelijke politieke doeleinden van het activisme op het internationale forum aan de bod te brengen en anderzijds de... Lees meer
, dat de activistische idealen hoog moest houden en was hij bestuurslid van sociaal-culturele verenigingen als het Verbond Vlaamsche Verenigingen in Holland en de Vlaamsch-Hollandsche Vereeniging Hou ende Trou Gentsch Studentencorps Hou ende Trou
Hou ende Trou – officieel het Gentsch Studentencorps Hou ende Trou (GSC) – was de overkoepelende studentenvereniging aan de door de Duitse bezetter vernederlandste Gentse universiteit (19... Lees meer
. Door zijn netwerk in en kennis van de activistische milieus werd hij informant voor de Nederlandse overheid, die informatie wenste in te winnen voor het verlenen van asiel aan vluchtende activisten. Ook werd hij redacteur voor het katholieke Haagse dagblad De Residentiebode en was hij actief in de plaatselijke afdeling van het Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer
(ANV).

Literatuur

– A.L. Faingnaert, Verraad of zelfverdediging?, 1933.
– H.J. Elias, 25 jaar Vlaamse beweging 1914-1939, dln. I-II, 1969.
– L. Wils, Flamenpolitik en aktivisme, 1974.
– Y. Geenen, Jozef Van den Broeck. Flamingant, activist, banneling, Katholieke Universiteit Leuven, licentiaatsverhandeling, 2003.
– Y. Geenen en A. Vrints, Jozef Van den Broeck, flamingant en informant (1870-1938), in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 65, 2006, nr. 3, pp. 174-195.

Suggestie doorgeven

1973: Hendrik D. Mommaerts (pdf)

1998: Pieter Van Hees (pdf)

2023: Jens Bertels

Databanken

Inhoudstafel