Belgisch-Nederlands Verdrag

Tijdens de conferentie van Versailles, na afloop van de Eerste Wereldoorlog, vroeg België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer de herziening van de verdragen van 1839, waarin de neutraliteit van het land en zijn grenzen waren vastgelegd. België eiste de afschaffing van de verplichte neutraliteit en, indirect, de aanpassing van de grensbepalingen in Nederlands-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen, waardoor het zijn defensie in de toekomst op de Maas- en Scheldelinies zou kunnen steunen. Beide gebieden hadden niet alleen een strategische maar ook een economische Economie
Dit artikel gaat over de relatie tussen economie en Vlaamse beweging. Daarmee beoogt deze tekst geen economische geschiedenis te schetsen van wat we vandaag Vlaanderen noemen. Integendee... Lees meer betekenis: België vroeg de co-soevereiniteit over de Scheldemonding en het kanaal Gent-Terneuzen, en een betere Schelde-Rijnverbinding door Nederlands-Limburg.

Tijdens de conferentie van Versailles kwam het tot een eerste confrontatie tussen de twee buurlanden. De Belgische delegatie, geleid door minister van buitenlandse zaken Paul Hymans Hymans, Paul
Paul Hymans (1865-1941) was een Brusselse, Franstalige en liberale politicus. Tussen 1918 en 1935 was hij minister van Buitenlandse Zaken. Hij toonde nooit veel begrip of belangstelling v... Lees meer , stuurde duidelijk op gebiedswinst aan. Begin maart 1919 beslisten de mogendheden dat de verdragen van 1839 integraal herzien moesten worden. Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer , dat als neutraal land niet aan de conferentie deelnam, werd naar Parijs uitgenodigd. De relaties tussen beide buurlanden hadden intussen, als gevolg van de annexionistische campagne in België en de pro-Belgische agitaties in Limburg Limburg
Lees meer , een absoluut dieptepunt bereikt. De eerste ronde werd dan ook een maat voor niets. Begin juni 1919 besliste de conferentie dat België en Nederland, samen met de grote mogendheden, besprekingen moesten beginnen over de verdragen van 1839, maar grenswijzigingen werden bij voorbaat uitgesloten.

Eerste onderhandelingen eind juli 1919 en voorlopig akkoord

Eind juli 1919 gingen de onderhandelingen in weinig serene omstandigheden van start. België wilde koste wat het kost betrokken worden bij de verdediging van Nederlands-Limburg en de Scheldemonding en gaf aanvankelijk zijn annexionistische plannen nog niet op. Nederland vertrouwde na de oorlog meer dan ooit op zijn neutraliteitspolitiek en wees iedere militaire samenwerking met de lastige zuiderbuur beslist af. De sfeer aan de onderhandelingstafel werd verder verziekt door het uitlekken van een vertrouwelijke instructienota van buitenlandse zaken aan de Belgische 'agenten' in Limburg. Deze nota werd in augustus 1919 gepubliceerd door het Vlaamsch Persbureau Vlaamsch Persbureau
Het Vlaamsch Persbureau was een onderdeel van het in Den Haag gevestigde Vlaamsch Comité en belastte zich met pers en propagandazaken voor de uitgeweken activisten. Lees meer , dat eind 1918 met Duitse steun in Den Haag was opgericht door enkele uitgeweken activisten Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer . Dit document bood hun een buitenkans om het gehate België een hak te zetten: in de nota werden de Belgische 'agenten' immers opgeroepen om de bevolking van Nederlands-Limburg voor een 'terugkeer' naar België te winnen. De verontwaardiging in Nederland was groot en de besprekingen liepen in het najaar hopeloos vast.

Op economisch gebied was er, na een moeilijke start, wel vooruitgang geboekt en eind januari 1920 werd een voorlopig akkoord bereikt. België zou op voet van gelijkheid betrokken worden bij het beheer van de Scheldemonding en het kanaal Gent-Terneuzen. Nederland verzette zich evenmin tegen een directe verbinding van Antwerpen met de Moerdijk en de Rijn. Het ontwerpakkoord lekte echter voortijdig uit en lokte in Wallonië en in Belgisch-nationalistische Belgisch nationalisme
Lees meer kringen ongemeen fel verzet uit. Het gekibbel over de Wielingen, de belangrijkste toegang tot de Westerschelde, was er in deze omstandigheden te veel aan en de onderhandelingen werden eind mei 1920 opgeschort.

Nieuw verdrag begin april 1925

De besprekingen tussen beide landen werden pas eind 1924 hervat en leidden begin april 1925 tot een nieuw verdrag. De politieke en militaire kwesties waren ondertussen naar de achtergrond verdwenen en de overeenkomst handelde in hoofdzaak over de economische problemen. Het akkoord werd in België, behalve in de harde nationalistische kernen, goed onthaald. In juli 1926 keurde het Belgisch Parlement het verdrag met een grote meerderheid goed; alleen de leden van de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer onthielden zich in de Kamer.

In Nederland daarentegen veroorzaakte het verdrag een storm van kritiek. De Nederlandse havensteden, geleid door Rotterdam, en de plaatselijke belangengroepen vormden een front met Hollandse aanhangers van de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer Beweging. De goedkeuring van het Moerdijkkanaal en de Schelde-Rijnverbinding betekende volgens de havensteden dat de Nederlandse belangen waren opgeofferd ten voordele van concurrent Antwerpen. De Groot-Nederlanders, die geleid werden door de historicus-journalist Frederik C. Gerretson Gerretson, Frederik C.
Frederik Carel Gerretson (1884–1958) was een Nederlandse historicus, zakenman en politicus, die vanuit zijn Groot-Nederlandse overtuiging het Vlaams-nationalisme trachtte te beïnvloeden.... Lees meer en gesteund door uitgeweken activisten, poneerden dat het verdrag de vermaledijde Belgische staat, dat willoze werktuig van Frankrijk Frankrijk & Vlaanderen
De verhouding tussen Vlaanderen en Frankrijk werd altijd gekenmerkt door een aanzienlijke dubbelzinnigheid. Hoewel er lange tijd een grote affiniteit met de Franse cultuur bestond, werd d... Lees meer , verder zou versterken. De Groot-Nederlander Anton van Vessem Van Vessem, Anton
Anton van Vessem (1887-1966) was een Nederlands advocaat, politicus voor de Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland en aanhanger van de Groot-Nederlandse gedachte. Lees meer wees in verscheidene publicaties op de blijvende onduidelijkheid in de verdragsteksten over de zogenaamde Scheldereserve, waarbij België het recht zou hebben om in bepaalde situaties oorlogsschepen over de Westerschelde te laten varen. De verwerping van het verdrag kon alleen maar de Vlaamse Groot-Nederlanders ten goede komen. De tegenstanders van het verdrag verenigden zich in een Nationaal Comité van Actie, met als voorzitter de latere leider van de Nationaal-Socialistische Beweging Nationaal-Socialistische Beweging
De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) was een Nederlandse politieke partij, op 14 december 1931 opgericht en geleid door Anton Mussert. Lees meer Anton Mussert Mussert, Anton
Anton Mussert (1894-1946) was een Nederlandse politicus. Hij was de oprichter en leider van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB). Lees meer . Zij haalden hun slag thuis: op 24 maart 1927 werd het verdrag door de Eerste Kamer verworpen.

De kwalijke herinnering aan de annexionistische campagne, gekoppeld aan het niet-aflatend gestook van de Groot-Nederlanders en de oppositie van de Rotterdamse haven- en scheepvaartkringen, hebben een definitieve regeling van de Belgisch-Nederlandse problemen vóór 1940 belet. Het grote struikelblok was en bleef de Schelde-Rijnverbinding. Wel kwam de Nationale Unie, een conservatieve politieke pressiegroep waar Gerretson actief in was, met een alternatief: een door E. van Konijnenberg ontworpen verbinding tussen Antwerpen en de Moerdijk. De beide regeringen hebben dat plan niet overgenomen. Verdere onderhandelingen zijn van 1917 wel geëntameerd maar resultaten bleven uit.

Hervatting besprekingen vanaf 1949 en finaal verdrag

In 1949 werden de besprekingen over de economische problemen tussen België en Nederland opnieuw hervat. De oprichting van de Benelux Benelux
Het begrip Benelux verwijst naar de intergouvernementele samenwerking tussen België, Nederland en Luxemburg na de Tweede Wereldoorlog. Het concept kon op verschillende tijdstippen op bijz... Lees meer had voor een ommekeer gezorgd in de Belgisch-Nederlandse relaties, maar de rivaliteit tussen de Vlaamse en Nederlandse havens bleef bijzonder zwaar wegen. Op 10 juni 1961 werd een akkoord over het kanaal Gent-Terneuzen getekend. Twee jaar later, op 13 mei 1963, ondertekenden de Belgische premier Theo Lefèvre Lefèvre, Theo
Theo Lefèvre (1914-1973) was een advocaat en politicus voor de Christelijke Volkspartij. Hij zetelde in de Kamer en was minister en premier in een periode van belangrijke wetgevende initi... Lees meer en zijn Nederlandse ambtgenoot J. de Quay een nieuw verdrag over de Schelde-Rijnverbinding. Aan de betwisting rond de Wielingen kwam pas in 1977 een einde.