Goossenaerts, Jozef

Persoon
Nico Van Campenhout (2023, herwerking), Gilbert De Smet (1998)

Jozef Goossenaerts (1882-1963) was een Vlaams-nationalistische duivel-doet-al, die gedurende meer dan een halve eeuw betrokken was bij uiteenlopende socioculturele, (partij)politieke en intellectueel-wetenschappelijke initiatieven.

Alternatieve naam
Jef Goosenaers
Geboorte
Wuustwezel, 25 februari 1882
Overlijden
Astene, 6 december 1963
Leestijd: 11 minuten

Jozef Goossenaerts (1882-1963) was een atheneumleraar en Vlaams-nationalistische duivel-doet-al, die gedurende meer dan een halve eeuw betrokken was bij uiteenlopende socioculturele, (partij)politieke en intellectueel-wetenschappelijke initiatieven. Hij hechtte veel belang aan de Nederlandstalige wetenschapsbeoefening. In dit kader was hij betrokken bij de organisatie van congressen en de Vereniging voor Wetenschap. Goossenaerts was de feitelijke hoofdredacteur van het tijdschrift Wetenschappelijke Tijdingen. Hij trachtte een soort van Vlaams-nationale zuil uit te bouwen. Zijn houding en optreden tijdens de beide wereldoorlogen maakten dat hij erna twee keer kortstondig in aanraking kwam met de justitie.

Jozef Goossenaerts was de tweede van vier in een landbouwersgezin uit de Antwerpse Noorderkempen.

Studies

Van 1894 tot 1901 doorliep hij de Grieks-Latijnse humaniora in het Klein Seminarie van Hoogstraten Klein Seminarie van Hoogstraten
Het Klein Seminarie van Hoogstraten (1835) kende tot na de Tweede Wereldoorlog een prominente Vlaamsgezinde scholierenbeweging. Lees meer
, waar priester-leraar Thaddeus Spaeninkx Spaeninkx, Thaddeus
Priester Thaddeus Spaeninckx (1872-1947) promootte als leraar het ABN. Tijdens de Eerste Wereldoorlog sympathiseerde hij met het activisme. Daarna werd hij schooldirecteur in Baarle-Herto... Lees meer
zijn belangstelling wekte voor zowel taal als de Vlaamse beweging. In 1897 was Goossenaerts een van de stichters en vervolgens penningmeester van Het Heidebloempje, de katholieke en Vlaamsgezinde scholieren- en studentenbond van Essen, Kalmthout en Wuustwezel.

Na enige tijd leraar te zijn geweest in een privéschool in Waregem, studeerde Goossenaerts van 1903 tot 1907 Germaanse filologie aan de Gentse universiteit, waar hij onder de leiding van Willem de Vreese De Vreese, Willem
Willem L. de Vreese (1869-1938) was een filoloog, bibliothecaris en Gentse hoogleraar, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol speelde in het activisme. Lees meer
afstudeerde met een eindverhandeling over De taal van en om het landbouwbedrijf in het noordwesten van de Kempen, die in 1909 werd bekroond door de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer
en die een halve eeuw later bewerkt en aangevuld in boekvorm zou worden uitgebracht. Goossenaerts was tijdens zijn studiejaren lid en later voorzitter van de katholieke flamingantische studentenvereniging de Rodenbach’s Vrienden Rodenbach's Vrienden (1887-1923)
Lees meer
en engageerde zich in de studentenafdeling van de Vlaamse Hogeschoolcommissie Vlaamse Hogeschoolcommissies
Van 1896 tot de realisatie ervan in 1930 organiseerden vijf opeenvolgende hogeschoolcommissies het studiewerk over en de propaganda voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Zo... Lees meer
. Dat laatste onder meer via zijn goede contacten met de vrijzinnige Vlaamsgezinde hoogleraar plantkunde Julius Mac Leod Mac Leod, Julius
Julius Mac Leod (1857-1919) was hoogleraar plantkunde aan de Gentse universiteit en een Vlaamsgezinde progressieve liberaal. Hij was een belangrijke pleitbezorger van de vernederlandsing ... Lees meer
. In 1904 was hij medeorganisator en in 1906 en 1907 voorzitter van het Vlaamsch Wetenschappelijk Studentencongres Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen
De Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen (1887-1942) ijverden in uiteenlopende vakgebieden voor een Nederlandstalige wetenschapsbeoefening in Vlaanderen. Lees meer
.

Een Vlaamsgezinde atheneumleraar

Goossenaerts was leraar aan de athenea van Chimay en Ath. In 1912 werd hij benoemd aan het Gentse atheneum en vestigde hij zich in Sint-Amandsberg. Samen met zijn collega’s-leraren in het Henegouwse Ath Adiel Debeuckelaere Debeuckelaere, Adiel
Adiel Debeuckelaere (1888-1979) was een Vlaams-nationalistisch politicus. Hij zou zijn imago vooral opbouwen dankzij zijn leidende rol in de Frontbeweging. Lees meer
en Philip van Isacker Van Isacker, Philip
Philip van Isacker (1884-1951) was een Vlaamsgezind historicus, advocaat, katholiek minister en bankier. Hij drukte mee de democratisering en vervlaamsing van de katholieke partij en van ... Lees meer
en onderwijzer Staf de Clercq De Clercq, Staf
Staf de Clercq (1884-1942) was een Vlaams-nationalistische politicus, die zijn politieke carrière begon als kamerlid voor de Frontpartij. Hij staat vooral bekend als stichter en eerste l... Lees meer
organiseerde hij in de regio bewustmakings- en propagandameetings in verband met de taalgrens en de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Op het Davidsfondscongres van 1912 in Antwerpen stelde hij een strategisch programma voor in verband met Vlaamsgezinde acties op en rond de taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer
. Datzelfde jaar was hij medeoprichter van de organisatie Taalgrens Wakker! Taalgrens Wakker!
Taalgrens Wakker! (1912-1931) was een vereniging voor taalgrensactie, die gedragen werd door prominente Vlaamsgezinden als Jozef Goossenaerts en Staf de Clercq. Spreekbuis was het halfmaa... Lees meer
Van 1929 tot 1931 stond hij ook mee in voor de heroprichting van deze vereniging en de redactie van het tijdschrift De Taalgrens, waaraan zowat alle Vlaamse wetenschappers meewerkten die onderzoek verrichtten over dat thema.

Goossenaerts, die op het eerste Vlaamsch Taal- en Geschiedkundig Congres in 1910 een lezing had gehouden, was vanaf 1911 secretaris van de voortzetting ervan, de Vlaamse Filologencongressen Vlaamse Filologencongressen
De Vlaamse Filologencongressen werden van 1910 tot 1983 om de twee jaar gehouden in een Vlaamse stad. Doel was de stimulering van het Vlaamse wetenschappelijke leven. Lees meer
. In 1913 nam hij het initiatief om een Vlaamsch Kunstenaarsverbond op te richten. Bij de Gentse gemeenteraadsverkiezingen van 1911 en de parlementsverkiezingen het daaropvolgende jaar steunde hij De Vlaamsche Blok De Vlaamsche Blok
De Vlaamsche Blok was een protestlijst waarmee de katholieke flamingant Alfons Sevens opkwam tijdens de verkiezingen van oktober 1911 en in 1912 in Gent. Lees meer
van Alfons Sevens Sevens, Alfons
Alfons Sevens (1877-1961) was een Vlaamsgezinde onderwijzer en auteur, die onder meer medestichter was van Jong Vlaanderen (1902). Tijdens de Eerste Wereldoorlog belandde hij in de gevang... Lees meer
, een electoraal initiatief waarbij zowel katholieken, daensisten, liberalen als socialisten waren betrokken.

De Eerste Wereldoorlog

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
hield Goossenaerts zich aanvankelijk afzijdig van het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
. In 1915 raakte hij betrokken bij een zaak van militaire spionage en op 24 november van dat jaar werd hij door de Duitse bezetter aangehouden. Hij werd opgesloten in de aula van de Gentse universiteit en nadien in de gevangenis van Sint-Gillis-Brussel. Op 14 april 1916 werd hij in Brussel, net als ingenieur Jozef Vermeulen, veroordeeld tot 10 jaar dwangarbeid, terwijl vier andere betrokkenen werden veroordeeld tot de doodstraf en drie van hen effectief het leven lieten. Zowel Goossenaerts als Vermeulen dankten die strafmaat vermoedelijk aan de interventie van flamingantische bekenden bij het Duitse bezettingsbestuur. Goossenaerts kwam al snel terecht in Duitse gevangeniskampen, achtereenvolgens in Rheinbach, Göttingen Göttingen
In Göttingen, gelegen in de hedendaagse Duitse deelstaat Nedersaksen, bestond tijdens de Eerste Wereldoorlog een activistisch propagandakamp voor krijgsgevangen Vlamingen. Lees meer
, Kassel en Havelberg. In Göttingen gaf hij les aan krijgsgevangenen, zette hij Vlaamse toneelopvoeringen, lezingen en een 11 juli-viering op en werkte hij mee aan Onze Taal Onze Taal (1915-1918)
Onze Taal verscheen tussen 1915 en 1918 als tijdschrift voor de Vlaamse krijgsgevangenen in het kamp van Göttingen. Lees meer
. Weekblaadje voor de Vlaamschssprekende Krijgsgevangenen, waarin de vernederlandsing van de Gentse universiteit door de Duitse bezetter werd gesteund. Datzelfde jaar ondertekende Goossenaerts het manifest van de Hoogeschoolbond Bond tot bevordering van de Vlaamsche Hoogeschool te Gent
De Bond tot bevordering van de Vlaamsche Hoogeschool te Gent bestond van 1916 tot 1918. De organisatie maakte propaganda voor de door de Duitse bezetter vernederlandste Gentse universitei... Lees meer
, dat die hervorming eveneens propageerde.

Op 13 november 1918 was Goossenaerts terug in Gent. Hij werd ontslagen als atheneumleraar, maar werd op 31 oktober 1919 buiten vervolging gesteld. Op 18 september 1920 vroeg en verkreeg hij wachtgeld wegens ziekte, nadat hij in 1919-1920 enige tijd in de Gentse apotheek Palfijn had gewerkt. Omdat die situatie niet kon worden verlengd, nam hij op 9 oktober 1920 ontslag als leraar en werkte hij vervolgens tot 1923 als beheerder en secretaris van het mee door hem opgerichte Vlaamsche Volkstooneel Het Vlaamsche Volkstooneel (1920-1924)
Lees meer
en later als beheerder van de Medico-Pharmaceutische Centrale in Gent, in samenwerking met Frans Daels Daels, Frans
Frans Daels (1882-1974) vormde de spil van de Vlaamsgezinde organisaties aan het IJzerfront en groeide in het interbellum als voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en voorvechter van N... Lees meer
, wiens patiënt hij ondertussen was geworden. Hoewel hem in 1924 pensioen was toegekend om gezondheidsredenen, vroeg hij een jaar later toch om opnieuw als leerkracht in dienst te mogen treden. In maart 1926 werd hij – onder meer dankzij de interventie van de Vlaamsgezinde socialist en bevoegde minister Camille Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer
– opnieuw aangesteld als leraar Nederlands voor de hoogste humanioraklassen van het Gentse atheneum, een functie die in 1927 werd omgezet in een vaste benoeming.

Het interbellum

In Goossenaerts’ woning ging de eerste naoorlogse samenkomst van het bestuur van de voormalige Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer
door en de redactie van haar krant Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer
vond er een tijdlang onderdak. Hij had in 1919 ook een belangrijk aandeel in de oprichting van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer
(VOS) en organiseerde samen met Germain Lefever Lefever, Germain
Lees meer
vooral in Oost-Vlaanderen propagandameetings voor deze organisatie. In 1919 trad Goossenaerts in Gent op als medestichter van het Vlaams Huis Ulenspieghel (later Elckerlijc genoemd), dat fungeerde als plaatselijk lokaal van de in dat jaar opgerichte Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer
. Nog in 1919 richtte hij samen met de priesters Robrecht de Smet De Smet, Robrecht
Robrecht de Smet (1875-1937) was een West-Vlaamse priester en kapelaan. Hij evolueerde in radicale anti-Belgische en autoritaire richting en was betrokken bij het Verbond van Vlaamsche Na... Lees meer
en Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer
het half geheime genootschap het Veem ick wijck niet af Veem ick wijck niet af
Het Veem ick wijck niet af was na WOI een geheime organisatie om de Vlaamse beweging verder te ontwikkelen. Het Veem agiteerde onder meer tegen de Frontpartij. Lees meer
op, waaruit later het radicaal anti-Belgische weekblad Vlaanderen Vlaanderen (1922-1933)
Vlaanderen was een radicaal Vlaams-nationalistisch weekblad dat verscheen tussen 1922 en 1933. Het stond voor het grootste deel onder leiding van Robrecht de Smet en Josué de Decker. Het ... Lees meer
(1922-1933) ontstond. Toen De Smet en Josué de Decker De Decker, Josué
Classicus Josué de Decker (1879-1953) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een kopstuk van het activisme en hoogleraar aan de vernederlandste Gentse universiteit. Daarna week hij uit naar N... Lees meer
dat persproject naar zich toetrokken, voelde hij zich gepasseerd en trok hij zich terug.

Tijdens het interbellum was Goossenaerts betrokken bij tal van initiatieven - onder meer de IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
, het Vlaams Economisch Verbond Vlaams Economisch Verbond
Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) is een Vlaamsgezinde belangengroep en patronale organisatie, die werd opgericht in 1926. Tijdens het interbellum zette het VEV zich in voor algemeen ec... Lees meer
VEV), Het Vlaamse Kruis Het Vlaamse Kruis
Lees meer
, de Vlaamse Ingenieursvereniging Vlaamse Ingenieursvereniging
De Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging (1928) wilde het wetenschappelijke leven vernederlandsen en de beroepsbelangen van de ingenieurs behartigen. Lees meer
, de Vlaamse Toeristenbond Vlaamse Toeristenbond
VTB-VAB (1922) was een cultureel-toeristische organisatie die bijdroeg aan de ontwikkeling van het toerisme en de mobiliteit in Vlaanderen. Ze was door haar financiële en culturele slagkr... Lees meer
(VTB) en Vlaamsche Kinderzegen Vlaamsche Kinderzegen
Vlaamsche Kinderzegen was een katholieke en Vlaams-nationalistische vereniging voor grote gezinnen, die bestond van 1937 tot omstreeks 1970. Lees meer
. De bedoeling was een soort van Vlaams-nationale zuil uit te bouwen. In een manuscript met als titel Grepen uit het organisatiewerk en nog wat, dat wordt bewaard in zijn archief in het Antwerpse Letterenhuis, tekende hij daarvan zelf een exhaustief overzicht op. Daarnaast stichtte hij in 1924 met Daels in Gent de Katholieke Christelijke Volkspartij Katholieke Christelijke Volkspartij voor Vlaanderen
De Katholieke Christelijke Volkspartij voor Vlaanderen (1924-1926) was een Gentse Vlaams-nationalistische partij onder impuls en op initiatief van Frans Daels en Jozef Goossenaerts. Hoewe... Lees meer
voor Vlaanderen, die bij de parlementsverkiezingen van het daaropvolgende jaar slechts een heel bescheiden resultaat boekte, maar er wel voor zorgde dat de officiële kandidaat van de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer
, de vrijzinnige Boudewijn Maes Maes, Boudewijn
De vrijzinnige en sterk anti-Belgische Gentenaar Boudewijn Maes (1873-1946) was van 1919 tot 1921 Kamerlid namens de Frontpartij. Lees meer
, net als in 1921 niet werd verkozen.

Daels en Goossenaerts ontpopten zich vanaf de jaren 1920 tot belangrijke gangmakers van een brede actie voor de vernederlandsing van het hoger onderwijs en van de wetenschapsbeoefening in Vlaanderen. Goossenaerts, die in 1920 in Gent een derde Vlaams Filologencongres Vlaamse Filologencongressen
De Vlaamse Filologencongressen werden van 1910 tot 1983 om de twee jaar gehouden in een Vlaamse stad. Doel was de stimulering van het Vlaamse wetenschappelijke leven. Lees meer
had georganiseerd, fungeerde vanaf 1923 als secretaris-penningmeester en vanaf 1925 als algemeen secretaris van de Vlaamse Wetenschappelijke Congressen Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen
De Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen (1887-1942) ijverden in uiteenlopende vakgebieden voor een Nederlandstalige wetenschapsbeoefening in Vlaanderen. Lees meer
. Tegelijk adviseerde hij de Vlaamsgezinde Gentse studenten in hun strijd voor de vernederlandsing van de universiteit en zette hij in 1929 een Commissie voor Hooger Onderwijs in Vlaanderen op het spoor.

De in 1935 opgerichte Vereeniging voor Wetenschap Vereniging voor Wetenschap
De Vereniging voor Wetenschap werd in 1935 opgericht met als doel de wetenschapsbeoefening in Vlaanderen te stimuleren. Vanaf 1981 werd de werking beperk tot de wetenschappelijke studie v... Lees meer
, met Daels als voorzitter en Goossenaerts als afgevaardigd beheerder, stelde zich tot doel de door Vlamingen beoefende wetenschap te bevorderen en bekend te maken, onder meer met de onuitgesproken intentie om te komen tot Nederlandstalige wetenschappelijke academies, die er mede door de intense bedrijvigheid van Goossenaerts kwamen in 1938. In het editoriaal van de eerste editie van haar tijdschrift, Wetenschap in Vlaanderen Wetenschappelijke Tijdingen
Wetenschappelijke Tijdingen is een tijdschrift, in 1935 opgericht door Jozef Goossenaerts als Wetenschap in Vlaanderen. Het blad moest de Nederlandstalige wetenschap bevorderen en verschi... Lees meer
(vanaf 1940 Wetenschappelijke Tijdingen Wetenschappelijke Tijdingen
Wetenschappelijke Tijdingen is een tijdschrift, in 1935 opgericht door Jozef Goossenaerts als Wetenschap in Vlaanderen. Het blad moest de Nederlandstalige wetenschap bevorderen en verschi... Lees meer
en onderbroken tussen 1944 en 1950), stelde hij als feitelijke hoofdredacteur dat het blad ‘een gedurig congres’ wilde zijn en zou zorgen voor de ‘onontbeerlijke continuïteit’.

De Tweede Wereldoorlog

In augustus 1940 ondertekende Goossenaerts de Groot-Nederlandse motie van de DeVlag Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer
-voorzitter Jef van de Wiele Van de Wiele, Jef
Jef van de Wiele (1903-1979) was een leraar, schrijver en leider van de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap. Hij trad tijdens de Tweede Wereldoorlog in de culturele en politieke collabor... Lees meer
, met wie hij later in de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
in conflict zou komen. Rond die tijd probeerde hij ook zonder succes om Daels naar voor te schuiven als voorzitter van de Eenheidsbeweging van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV). Tijdens de oorlogsjaren stond hij ook aan het hoofd van Volk en Wetenschap Volk en Wetenschap
Lees meer
, een vereniging die een van de vier pijlers vormde van de interprovinciale cultuurdienst, waarbij hij ook de Vereeniging voor Wetenschap Vereniging voor Wetenschap
De Vereniging voor Wetenschap werd in 1935 opgericht met als doel de wetenschapsbeoefening in Vlaanderen te stimuleren. Vanaf 1981 werd de werking beperk tot de wetenschappelijke studie v... Lees meer
deed aansluiten. Op die manier werkte Goossenaerts, die ook lid was van de Commissie Onderwijs van het VNV, actief mee aan de pogingen van deze partij om het culturele leven te monopoliseren en te reorganiseren volgens de principes van de nationaalsocialistische Nieuwe Orde. Intussen probeerde hij onder de Duitse bezetting tevergeefs om Vlaamse wetenschappelijke congressen Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen
De Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen (1887-1942) ijverden in uiteenlopende vakgebieden voor een Nederlandstalige wetenschapsbeoefening in Vlaanderen. Lees meer
in te richten.

Na de Tweede Wereldoorlog

In september 1944 werd Goossenaerts, die in 1942 met pensioen was gegaan, aangehouden en tot 7 december van dat jaar geïnterneerd in het hechteniskamp van Lokeren Hechteniskamp Lokeren
Het hechteniskamp van Lokeren was een voormalig Duits gevangenkamp dat tussen september 1944 en oktober 1947 diende als interneringscentrum in het kader van de repressie. Lees meer
. In 1947 werd hij buiten vervolging gesteld. Vanaf 1950 toonde hij zich actief in de vereniging Sint-Pietersbanden Sint-Pietersbanden
De Sint-Pietersbanden ontstond in oktober 1949 om de slachtoffers van de repressie te herdenken en hun families materiële steun te bieden. De werking werd in 1983 overgenomen door Broeder... Lees meer
en het Comité voor Recht en Naastenliefde Comité voor Recht en Naastenliefde
Het Comité voor Recht en Naastenliefde (1950-1958) streefde naar amnestie voor gewezen collaborateurs. Voorzitter was Nobelprijswinnaar Corneel Heymans. Lees meer
, die hulp boden aan personen die tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden gecollaboreerd en nadien te maken hadden gekregen met de repressie Repressie
Lees meer
. Goossenaerts was tot 1945 en vanaf 1948 opnieuw lid van het IJzerbedevaartcomité IJzerbedevaartcomité
Lees meer
, maar hij kantte zich na de dynamitering van de IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer
tegen de bouw van een nieuwe omdat hij meende dat de puinen een sprekend gedenkteken vormden.

In 1952 publiceerde Goossenaerts het pamflet Ons Nederlands du jargon vaseux?, een reeks beschouwingen over taal in het algemeen en het Nederlands in het bijzonder. In 1968 werd postuum naar een idee van hem de Vlaamsgezinde serviceclub Marnixring Marnixring
De Marnixring is een Vlaamse serviceclub. Vlaamsgezindheid is een essentieel onderdeel van de club, maar ook dienstvaardigheid, vriendschap en dienstbetoon staan centraal. Lees meer
opgericht. Ondertussen betoonde de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde Maatschappij der Nederlandse Letterkunde
De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde is een letterkundig-historisch genootschap dat in 1766 in Leiden werd opgericht. Lees meer
in Leiden haar waardering voor zijn wetenschappelijk werk door hem in 1962 op zijn 80ste het lidmaatschap te verlenen.

Taal- en heemkundige

Zijn flamingantisme vormde voor Goossenaerts ook de voedingsbodem voor zijn vele werk als taal-, volks- en heemkundige. Vanaf september 1942 trad hij op als consulent van het Verbond voor Heemkunde Verbond voor Heemkunde
Lees meer
, dat het jaar voordien was gesticht. Daarnaast publiceerde hij in de jaargangen 1942 en 1943 van Wetenschappelijke Tijdingen Wetenschappelijke Tijdingen
Wetenschappelijke Tijdingen is een tijdschrift, in 1935 opgericht door Jozef Goossenaerts als Wetenschap in Vlaanderen. Het blad moest de Nederlandstalige wetenschap bevorderen en verschi... Lees meer
meerdere bijdragen over heemkunde, net zoals hij dat in de jaren 1950 en 1960 meermaals zou doen in het tijdschrift Ons Heem. In het midden van de jaren 1950 bracht Goossenaerts de studie van (de geografische situering van) het middeleeuwse Reinaertverhaal met een aantal polemische artikels in een stroomversnelling. Hij engageerde zich ook in het bestuur en het beheer van het in 1958 opgerichte Openluchtmuseum Bokrijk, waarvan zijn vriend Jozef Weyns Weyns, Jozef
De flamingantische onderwijzer, kunsthistoricus en heemkundige Jozef Weyns (1913-1974) verlegde na de Tweede Wereldoorlog zijn onderzoeksterrein van de Afrikaanse beeldende kunst naar dat... Lees meer
conservator was. Omstreeks dezelfde tijd bedacht hij de naam De Spycker voor de Heemkundige Studiekring van de gemeente Essen in zijn geboortestreek, die hem in 1959 het ereburgerschap verleende. In het begin van de jaren 1960 begeleidde en adviseerde hij onderwijzer en plaatselijk historicus Alfons Tireliren bij de voorbereiding en de publicatie van diens boek over zijn geboortedorp, Achterbroek, opstandig dorp (1964). Goossenaerts lag ook mee aan de basis van de oprichting van de Werkgemeenschap voor de Geschiedenis van de Kempen en de heemkundige kring De Oost-Oudburg in zijn woonplaats Sint-Amandsberg.

Literatuur

– J. Weyns, Een topfiguur: Dr. Jozef Goossenaerts. “Levende encyclopedie van de Vlaamse Beweging”. Hartelijke wensen bij een verjaardag, in: De Standaard, 25 februari 1960.
– J. Weyns, Dr. Goossenaerts. Wetenschap in liefde voor Vlaanderen, in: De Standaard, 9 december 1963.
– H. T., Groot Vlaams voorman ging heen. Vele vrienden op uitvaart van Dr. Goossenaerts, in: De Standaard, 12 december 1963.
– J. Ruysschaert, In memoriam dr. Jef Goossenaerts, in: Het Pennoen, januari 1964, p. 8.
– J. Weyns, Dr. Jozef Goossenaerts: de mens, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1964, pp. 5-8.
– M. Gysseling, Goossenaerts als filoloog, in: Wetenschappelijke tijdingen, 1954, pp. 9-10.
– H. Draye, Jozef Goossenaerts 1882-1963, in: Mededelingen van de Vereniging voor Naamkunde te Leuven en de Commissie voor Naamkunde te Amsterdam, 1964, pp. 140-141.
– A. de Bruyne, Dr. J. Goossenaerts 1882- 1963, in: Dietsland Europa, 1969, pp. 3- 8.
– W. Pée, Jozef Goossenaerts. Levensbericht, in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden 1970-1971, 1972, pp. 54-64.
– R. van Pottelbergh, Dr. Jozef Goossenaerts, in: Jaarboek van de Heemkundige Kring De Oost-Oudburg, 1972, pp. 4-18.
– A. van Elslander, Brieven van Jozef Goossenaerts en Willem de Vreese uit 1902 en 1903, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1972, pp. 295-306.
– F. Sillis, Levensbeeld, in: F. Sillis, Bibliografie van Dr. Jozef Goossenaerts 1882- 1963, 1973; pp. 7-10.
– M. Hanot (red.), Dr. J. Goossenaerts 1882-1963. Getuigenissen en studies in opdracht van de “Stichting Dr. Jozef Goosenaerts” verzameld en uitgegeven, 1973.
– G. de Smet, Jozef Goossenaerts, in: Twintig Eeuwen Vlaanderen, 1976, pp. 161-164, dl. 14.
– L. Baert, Dr. Jef Goossenaerts (1882-1963) en “Wetenschap in Vlaanderen” (1935-1939), Universiteit Gent, licentiaatsverhandeling, 1976.
– J. Gerits, Figuren uit 150 jaar Vlaamse beweging. Dr. Jozef Goossenaerts (1882-1963), in: De Autotoerist, 4 augustus 1980, p. 914-916.
– J. Gerits, Dr. J. Goosenaerts en de VTB, in: De Autotoerist, 1980, p. 1109.
– R. van Pottelbergh, ‘Dr. Jozef Goossenaerts tijdens Wereldoorlog I’, in Wetenschappelijke Tijdingen, 1981, pp. 187-192.
– E. de V.. (= Arthur de Bruyne), Dr. Goossenaerts. In het vooruitzicht van een tentoonstelling, in: ’t Pallieterke, 21 januari 1982.
Dr. Jozef Goossenaerts 1882-1963. Een album samengesteld ter gelegenheid van de herdenkingstentoonstelling in het AMVC te Antwerpen van 6 maart tot 18 april 1982, 1982.
– G. de Smet, Dr. Jozef Goossenaerts, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1982, pp. 185-192.
– F. Peeters, Jef Goossenaerts en het Vlaamse Volkstoneel, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1982, pp. 28-37.
– J. de Brouwer, Dr. Jozef Goossenaerts en het Comité voor Recht en Naastenliefde, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1982, pp. 188-192.
– L. Baert, Dr. Jef Goossenaerts (1882-1963), in: Jaarboek van de Heemkundige Kring De Oost-Oudburg, 1983.
– DAL, Jef Goossenaerts toch niet vergeten. Aan alle Vlaamse akties tussen 1900 en 1963 te pas, in: De Standaard, 30 april en 1 mei 1984.
– G. de Smet, Goossenaerts, Jozef, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, 1987, pp. 300-309, dl. 12.
Catalogus van de tentoonstelling ‘Het leven en het werk van Dr. Jef Goossenaerts’, 1989.
– G. Leemans, ”Wetenschappelijke Tijdingen” 1935-1963, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 2001, nr. 4, pp. 7-15.
– F.-J. Verdoodt, De herinnering aan Jozef Goossenaerts, in: ADVN-Mededelingen, 2002, nr. 1, p. 2.

Suggestie doorgeven

1973: Gilbert De Smet (pdf)

1998: Gilbert De Smet

2023: Nico Van Campenhout

Databanken

Inhoudstafel