De Smet, Robrecht

Priester, kapelaan en leraar

Robrecht de Smet voltooide zijn humaniorastudies in Oostende, waar hij samen met Harry Baels Baels, Henri
Henri Baels (1878-1951) was een jurist, bedrijfsleider en politicus van de katholieke partij die zowel lokaal als nationaal een aantal leidende functies bekleedde. Hij behoorde tot een fl... Lees meer en Emiel Vliebergh Vliebergh, Emiel
Emiel Vliebergh (1872-1925) was een centrale figuur in de katholieke Vlaamse beweging. Hij stuurde aan op taalwetgeving, culturele ontwikkeling en eenheid onder de katholieke flaminganten... Lees meer een leerlingenbond bezielde, diverse contacten met andere West-Vlaamse colleges legde en zich nadrukkelijk op Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer beriep. In 1892 werd hij in het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer bevriend met Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer . Op het Grootseminarie van Brugge leidde De Smet van 1894 af De Vlaamsche Vlagge De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)
De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) was een West-Vlaams scholieren- en studententijdschrift onder wisselende redactie van seminaristen, universiteitsstudenten en priester-leraars. Het ademde ... Lees meer , waarbij hij stormachtig pleitte voor een romantische studentenbeweging en een strikte vernederlandsing van het middelbaar onderwijs Middelbaar onderwijs
De geschiedenis van het middelbaar onderwijs is nauw verweven met die van de Vlaamse beweging. Tot diep in de 20ste eeuw bleef de middelbare school een grotendeels Franstalig bastion van ... Lees meer . Hij introduceerde Verschaeve in het tijdschrift en leidde hem bij zijn eerste essays en gedichten.

In oktober 1896 werd hij als eerste West-Vlaams priester naar Leuven gestuurd om er te studeren in de pas opgerichte sectie Germaanse filologie. Hij breidde er zijn kennissen- en vriendenkring uit met Lodewijk Dosfel Dosfel, Lodewijk
Lodewijk Dosfel (1881–1925) was een jurist die in de Vlaamse beweging bekendheid verwierf door zijn engagement in de Vlaamse katholieke studentenbeweging en in de campagne voor Vlaamse ta... Lees meer , August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer , Reimond Speleers Speleers, Reimond
Lees meer , Omer K. de Laey De Laey, Omer
Lees meer en anderen. Deze korte periode (tot juni 1898) versterkte bij hem het inzicht dat het onderwijs in Vlaanderen integraal vernederlandst moest worden en dat deze vernederlandsing de enige hefboom kon zijn voor een algemeen cultureel herstel in Groot-Nederlandse zin. Daarom steunde hij heftig de beweging ter verdediging van het zogenaamde wetsvoorstel- Edward Coremans Coremans, Edward (1835-1910)
Advocaat Edward Coremans (1835-1910) was politicus voor de Meetingpartij en voorzitter van de Nederduitsche Bond. Gedurende 42 jaar was Coremans als kamerlid een leidende figuur van de Vl... Lees meer , geheel in tegenspraak met de richtlijnen van het Brugse diocesane tijdschrift Revue pratique de l'enseignement catholique. Dit zou al snel leiden tot een open conflict met bisschop Gustave Waffelaert Waffelaert, Gustave
Gustave Waffelaert (1847-1931) was bisschop van Brugge van 1895 tot 1931. Hij was voorstander van de West-Vlaamse gewesttaal. Ondanks een zekere Vlaamslievendheid kwam hij in conflict met... Lees meer .

In oktober 1898 werd De Smet poësisleraar in Kortrijk, waar zowel Jozef Lootens Lootens, Jozef
Joris Lootens (1982-1955) was een West-Vlaamse brouwer, die als vriend, bewonderaar en mecenas een sleutelrol vervulde in de cultus rond het Vlaams-nationalistische boegbeeld Cyriel Versc... Lees meer als Henri Lamiroy Lamiroy, Henricus
Als hulpbisschop en bisschop van West-Vlaanderen zette Henri Lamiroy (1883-1952) eind jaren 1920, begin jaren 1930 met ijzeren hand de kerkelijke politiek van zijn voorganger mgr. Waffela... Lees meer zijn leerlingen waren. Door zijn al te vrije omgang met collegevoorschriften en zijn uitgesproken ijver voor vernederlandsing werd hij in oktober 1900 gedegradeerd naar de vierde Latijnse in Tielt, waar hij tot september 1906 bleef en als een invloedrijke flamingantische leraar-leider werd beschouwd. Haast onmiddellijk poogde De Smet de kwijnende Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer afdeling van het stadje aan te wakkeren door de oprichting in 1901 van een leesgezelschap, bijna uitsluitend op Noord-Nederlandse literatuur en journalistiek gericht. Op de Nederlandse Taal- en Letterkundige Congressen Nederlandse Congressen
De Nederlandse Congressen waren gemeenschappelijke (culturele) ontmoetingen van Vlamingen en Nederlanders in Vlaanderen en Nederland die met onderbrekingen werden georganiseerd sinds 1849... Lees meer van Nijmegen (1901), Kortrijk (1902) en Dordrecht (1904) steunde hij de actie voor de Zuid-Afrikaanse Boeren ( Zuid-Afrika Zuid-Afrika
Deze bijdrage belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en Zuid-Afrika van de 19de tot de 21ste eeuw. Lees meer ), de aansluiting bij Holland en de werking van het Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer . De Smet bleef enige jaren in correspondentie met voorzitter Hermanus Kiewiet de Jonge Kiewiet De Jonge, Hermanus
Lees meer .

Toen vanaf 1903 zijn Verbetering van ons taalgevoel circuleerde, opgemaakt in samenwerking met zijn collega Achiel Dewulf Dewulf, Achiel
Achiel Dewulf (1878-1962) was een West-Vlaamse priester, die deel uitmaakte van de kring rond Cyriel Verschaeve en Robrecht de Smet. Hij werd de eerste voorzitter van het aan Verschaeve g... Lees meer , escaleerde het conflict met de Brugse curie. Als leraar voerde hij steeds meer Noord-Nederlandse schoolboeken in. Het conflict kreeg zijn beslag in 1906, toen De Smet in juni naar Brugge werd ontboden.

De Smets actie (en die van vele oud-leerlingen) voor het Algemeen Beschaafd Nederlands in de West-Vlaamse colleges is beslissend geweest. Samen met Thaddeus Spaeninkx Spaeninkx, Thaddeus
Priester Thaddeus Spaeninckx (1872-1947) promootte als leraar het ABN. Tijdens de Eerste Wereldoorlog sympathiseerde hij met het activisme. Daarna werd hij schooldirecteur in Baarle-Herto... Lees meer en Jan Bernaerts Bernaerts, Jan
Jan P. Bernaerts (1879-1956) was een Vlaamsgezinde priester, actief in de katholieke Vlaamse studentenbeweging en de toneelliefhebbersbeweging. Hij was aalmoezenier aan het front tijdens ... Lees meer behoorde De Smet tot de pioniers van de vernederlandsing van het vrij middelbaar onderwijs. Voor de ontwikkeling van een sociaalgericht streven in het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS) bleef hij echter gesloten.

Nog voor De Smet het college van Tielt verliet, ijverde hij samen met Verschaeve voor de oprichting in Waregem van een Congregatie voor de evangelisatie van de Zuid-Afrikaanse Boeren, een initiatief dat geheel inging tegen de inzichten van de bisschop en door een uiterst zwakke planning en afspraak met de paters oblaten niet gerealiseerd werd. Dit congregatie-initiatief steunde op een uitgesproken Heel-Nederlandse opvatting waarbij Vlaanderen, Nederland en Zuid- Afrika in één droombeeld versmolten werden.

Van januari 1907 tot oktober 1921 was De Smet kapelaan, achtereenvolgens in Knokke, Poperinge, Assebroek en Westkerke. Vooralsnog bleef hij in nauw contact met Verschaeve: hij poogde diens werk in Nederland uit te geven (1907). Tot eind 1908 kan men spreken van een duidelijke invloed van De Smet op Verschaeve. Nadien bekoelden de betrekkingen; omstreeks 1913 waren ze zo goed als uitgedoofd. Beiden gingen in geheel verschillende omstandigheden de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer in.

Activisme en naoorlogse ontwikkeling

In het voorjaar van 1915 dacht De Smet in activistische richting ( activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer ). Hij verkeerde in de kring van Emile Dumon Dumon, Emile
De Brugse progressief-liberale geneesheer Emile Dumon (1862-1948) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog vergaand in het activisme. Lees meer en Eugeen van Oye Van Oye, Eugeen
Eugeen van Oye (1840-1926) was een arts, dichter en toneelschrijver. Hij was de leerling van Guido Gezelle en vertoefde in de kringen van Peter Benoit. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was ... Lees meer . Dosfel bezocht de kapelaan in Assebroek en vond in hem een fervente verdediger van de vernederlandste Gentse universiteit. Eind 1918 werd De Smet door bisschop Waffelaert ontboden. Hij verweet hem de bezoeken van Dosfel en van de Duitse rechtsgeleerde Konrad Beyerle Beyerle, Konrad
Konrad Beyerle (1872-1933) was een Duitse jurist die als medewerker van het bezettingsbestuur tijdens de Eerste Wereldoorlog belast was met het onderhouden van contacten tussen Duitse en ... Lees meer . Bij de activisten had De Smet een vertrouwensfunctie, wat in november 1918 bleek, toen zijn kapelanij in Assebroek dienstdeed als geheime ontmoetingsplaats (onder meer Reimond Speleers Speleers, Reimond
Lees meer , Carlos van Sante Van Sante, Carlos
Carlos van Sante (1896-1947) was een Vlaamse dominicaan, die deel uitmaakte van het radicaal Vlaamsgezinde en pro-activistische milieu rond kapelaan Cyriel Verschaeve. Tijdens de Eerste ... Lees meer en Vital Haesaert Haesaert, Vital
Lees meer ). Priester De Smet werd niet verontrust door het Belgisch gerecht en bleef verder ageren.

De Smet was betrokken bij de allervroegste initiatieven die tot de oprichting van Het Vlaamsche Front Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer leidden. Hij was aanwezig op de eerste vergadering, kort na 11 november 1918, van de frontraad in Gent. In de top van de nieuwe partij speelden hij en de andere activisten een vooraanstaande rol. Zij radicaliseerden Het Vlaamsche Front en ijverden zelfs voor een revolutionaire aanpak. Niettemin ontstonden er algauw spanningen. De opname van activisten als De Smet in de Frontpartij verliep niet rimpelloos. De voornaamste conflictstof betrof 'België' en het programma voor sociaaleconomische rechtvaardigheid. Toen tussen de parlementsverkiezingen van november 1919 en november 1921 bleek dat een groot aantal leden van Het Vlaamsche Front opteerde voor een op traditionele werkwijze geschoeide politieke partij, verhardde De Smet zijn anti-Belgisch en revolutionair standpunt. Hij zocht contact met de uitgeweken Josué de Decker De Decker, Josué
Classicus Josué de Decker (1879-1953) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een kopstuk van het activisme en hoogleraar aan de vernederlandste Gentse universiteit. Daarna week hij uit naar N... Lees meer in Nederland. Op 4 december 1921 ontmoetten De Smet en de activist Bob Standaert Standaert, Bob
Bob Standaert (1883-1958) was tijdens WOI betrokken bij het Gentse activisme. Ook was hij verbindingsman met de activisten in Nederland. Daarna bleef hij actief binnen de radicale vleuge... Lees meer een aantal activistische ballingen (onder meer Speleers, Alfons Depla Depla, Alfons
Alfons Depla (1860-1924) was een Vlaamse arts, politicus en activist. Hij was onder meer actief in de Leuvense studentenbeweging en werd tijdens de Eerste Wereldoorlog lid van de Raad van... Lees meer en Willem de Vreese De Vreese, Willem
Willem L. de Vreese (1869-1938) was een filoloog, bibliothecaris en Gentse hoogleraar, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol speelde in het activisme. Lees meer ). Op die dag werd het Verbond van Vlaamsche Nationalisten De Blauwvoet Verbond van Vlaamsche Nationalisten De Blauwvoet
Het Verbond van Vlaamsche Nationalisten De Blauwvoet (1921) ontstond in Nederland en had een antidemocratische inslag. Het initiatief stierf al snel een snelle dood. Lees meer opgericht. Het was de eerste poging om Vlaams-nationalisten buiten en tegen Het Vlaamsche Front te organiseren. De Smet verleende aan dit Verbond zijn volle kracht.

Weekblad Vlaanderen

Samen met De Decker was De Smet ook de man achter het weekblad Vlaanderen Vlaanderen (1922-1933)
Vlaanderen was een radicaal Vlaams-nationalistisch weekblad dat verscheen tussen 1922 en 1933. Het stond voor het grootste deel onder leiding van Robrecht de Smet en Josué de Decker. Het ... Lees meer (13 mei 1922). Daartoe richtte De Smet in Gent een Vlaams-nationaal secretariaat in met Hendrik Cayman Cayman, Hendrik
Hendrik Cayman (1894-1946) engageerde zich in het activisme tijdens de Eerste Wereldoorlog. Na de oorlog beheerde hij het Algemeen Vlaamsch Nationaal Secretariaat in Gent en in 1925 lag h... Lees meer . De Smet van zijn kant spande zich geheel voor de kar van de uitgeweken activisten in Nederland. Sinds zijn overplaatsing in juni 1920 naar Westkerke werd hij meer en meer neurasthenisch. Goedbedoelde tussenkomsten bij zijn bisschop en bij Mgr. Camiel Callewaert, oud-president van het Grootseminarie, konden niet baten. Van mei 1921 af begon De Smet een moeizame dooltocht en verbleef bij vrienden en kennissen als Dr. Rafaël Rubbrecht, Ir. Achiel Ampe, Cesar Couvreur Couvreur, Cesar
Cesar Couvreur (1890-1947) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij de Frontbeweging. Na de oorlog leidde hij het dagblad Ons Vaderland van de Frontpartij. Lees meer , prof. Amaat Dumon Dumon, Amaat
Amaat Dumon (1895-1978) heeft op twee wijzen naam gemaakt: als geneticus in het domein van zaad- en veeveredeling en als strijdend flamingant, op de bres voor de vernederlandsing van wete... Lees meer , Jozef Simons Simons, Jozef
Jozef Simons (1888-1948) was een Kempische schrijver, die vooral bekendheid vergaarde met zijn oorlogsroman Eer Vlaanderen vergaat (1927). Lees meer . Zijn officiële excardinatie uit het bisdom Brugge volgde op 24 juni 1924. De Smet werd procurator van de Zweedse Missie in Nederland. Mettertijd vestigde hij zich in Meerssen, in Nederlands Limburg.

Inmiddels raakte het weekblad Vlaanderen in de loop van 1925 in de malaise. De Smet had hooghartig de pogingen van Dosfel afgeschreven om voor de Vlaams-nationalisten onderdak in de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer te behouden, en eveneens de heftigste kritiek geuit op de Frontpartij, die hij van verraad beschuldigde. Hij had ondertussen zijn geloof in een democratische Vlaams-nationalistische partij verloren en wilde voortaan de vernietiging van het Vlaamsche Front. Daarom zocht hij Wies Moens Moens, Wies
Lees meer aan te trekken, maar ook dat werd een ontgoocheling. Van toen af hoopte hij alleen nog op steun en medewerking van de jonge, geradicaliseerde Vlaamse studenten, die gehoor gaven aan zijn Groot-Nederlandse boodschap.

Jong Vlaamsche en Jong Nederlandsche Gemeenschap

Aangetrokken door het Duitse voorbeeld van Arthur Mahraum, de zogenaamde Jungdeutsche Orden (net zoals ook Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer ), vatte Robrecht de Smet de idee op van een Jong Vlaamsche Gemeenschap Jong-Vlaamsche Gemeenschap
De Jong-Vlaamsche Gemeenschap was een mislukt Groot-Nederlands en rechts-autoritair initiatief van de priesters Robrecht de Smet en Maurits Geerardyn om in het Vlaams-nationalisme een lei... Lees meer . De Decker was weinig opgetogen over deze Duitse contacten, maar De Smet zette door en ontmoette in 1926 in Rotterdam een delegatie van deze Orden. In Maurits Geerardyn Geerardyn, Maurits
Oorlogsvrijwilliger en priester Maurits Geerardyn (1896-1979) was een aanhanger en medewerker van Cyriel Verschaeve. Tijdens het interbellum en de Tweede Wereldoorlog vertegenwoordigde hi... Lees meer vond hij een gewaardeerde medestander. Samen vertaalden zij de basisteksten van deze Duitse beweging en maakten ze vanaf 1928 publiek. Hun beider initiatief werd niet gesmaakt. Joris van Severen moest niets weten van de Jong Vlaamsche Gemeenschap, terwijl Jeroom Leuridan Leuridan, Jeroom
Jeroom Leuridan (1894-1945), leraar en advocaat, was van 1929 tot 1944 parlementslid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), en vanaf 1934 VNV-gouwleider van West-Vlaanderen. Hij was een ... Lees meer integendeel er wel iets in zag. Eigenlijk was het prestige van De Smet in 1928 aan het dalen. Hij werd wel gevraagd om op het 15de Groot-Nederlands studentencongres de openingsrede te houden, maar weigerde het aanbod. Overigens kreeg hij van Henk van der Wielen (DSV, Nederland), na een omreis doorheen Vlaanderen, te horen dat de studenten voortaan de lectuur van Jong Dietschland Jong Dietschland (1926-1933)
Jong Dietschland (1926-1933) was een radicaal Vlaamsgezind en Groot-Nederlands weekblad met veel interesse voor kunst en literatuur en met aandacht voor de Nieuwe Orde-stromingen. Het bla... Lees meer verkozen boven Vlaanderen.

Bovendien wilde De Smet de eng-Vlaamse organisatie in Groot-Nederlandse zin omvormen: het werd de Jong Nederlandsche Gemeenschap Jong Nederlandsche Gemeenschap
De Groot-Nederlandse en rechts-radicale Jong Nederlandsche Gemeenschap bestond van 1931 tot 1935 en was de laatste poging van priester Robrecht de Smet om impact te hebben in de Vlaamse e... Lees meer in 1931, waarbij de Nederlander Willem Goedhuys Goedhuys, Willem
De Nederlander Willem Goedhuys (1899-1978) was radicaal Groot-Nederlands georiënteerd en speelde een belangrijke rol bij verschillende Vlaams-nationalistische en Groot-Nederlandse tijdsch... Lees meer zich voor de wagen spande. Op dat ogenblik echter had De Smet, die zich afzette tegen Van Severens beweging, alle invloed op de studentenbeweging in Vlaanderen verloren. De agitatie van een Reimond Tollenaere Tollenaere, Reimond
Reimond Tollenaere (1909-1942) was een Vlaams-nationalistisch studentenleider in Gent en politicus in het VNV. Hij was parlementair (1936-1942) en propagandaleider. Hij stuurde het VNV in... Lees meer kon daar niets meer aan verhelpen. Het voorstel van Tollenaere om de Jong Nederlandsche Gemeenschap te laten functioneren als harde kerngroep van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV) van Staf de Clercq De Clercq, Staf
Staf de Clercq (1884-1942) was een Vlaams-nationalistische politicus, die zijn politieke carrière begon als kamerlid voor de Frontpartij. Hij staat vooral bekend als stichter en eerste l... Lees meer werd door De Smet eigenlijk niet meer opgenomen. Het einde van het weekblad Vlaanderen en de fusie met het verzwakte Jong Dietschland Jong Dietschland (1926-1933)
Jong Dietschland (1926-1933) was een radicaal Vlaamsgezind en Groot-Nederlands weekblad met veel interesse voor kunst en literatuur en met aandacht voor de Nieuwe Orde-stromingen. Het bla... Lees meer (1926-1933) hadden De Smet genoopt dan maar een eigen blad, Volksorde, uit te geven. Het leidde een efemeer bestaan (1932-1935). De Jong Nederlandsche Gemeenschap werd weggedrukt door het Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer van Van Severen.

Na de Oranje-hulde in Delft op 17 april 1933 was de publieke rol van De Smet feitelijk uitgespeeld. Totaal vereenzaamd, ook door zijn moeilijk karakter, stierf hij in Meerssen in 1937. Zijn laatste groots bedoelde opzet, de Jong Nederlandsche Gemeenschap, officieel in Mechelen ontbonden op 14 juli 1935, was een logisch uitvloeisel geweest van het radicaal anti-Belgische en autoritaire gedachtegoed dat sinds 1922 in het weekblad Vlaanderen verspreid werd.