Simons, Jozef
Jozef Simons (1888-1948) was een Kempische schrijver, die vooral bekendheid vergaarde met zijn oorlogsroman Eer Vlaanderen vergaat (1927).
Biografische achtergrond
Jozef Simons was de zoon van de gemeentesecretaris van Oelegem, tevens koster en organist van de dorpskerk, en de vader van de letterkundige Ludo Simons Simons, Ludo
Ludo Simons (1939) is emeritus hoogleraar en stond aan het hoofd van het Letterenhuis, de Antwerpse Stadsbibliotheek en de Antwerpse universiteitsbibliotheek. Lees meer . Simons studeerde eerst aan de gemeenteschool, daarna aan het Klein Seminarie van Hoogstraten Klein Seminarie van Hoogstraten
Het Klein Seminarie van Hoogstraten (1835) kende tot na de Tweede Wereldoorlog een prominente Vlaamsgezinde scholierenbeweging. Lees meer (1900-1907) en ten slotte aan het Instituut Sint-Ignatius in Antwerpen. Na het behalen van het diploma van licentiaat in de handelswetenschappen in 1909 werd hij huisleraar bij graaf Joseph de Brouchoven de Bergeyck. Hij bleef in dienst bij deze familie tot in 1923 en woonde afwisselend in Antwerpen, Beveren-Waas, Poperinge en Oostende.
Zijn verblijf bij de familie werd tweemaal onderbroken. Een eerste maal in 1916 toen Simons onder de wapens werd geroepen en een tweede maal in 1919 toen hij korte tijd secretaris was van Lieven Gevaert Gevaert, Lieven
Lees meer . Na het overlijden van de graaf en gravin probeerde Simons te leven van zijn pen, wat niet lukte.
In 1916 werd Simons opgeroepen om te gaan vechten aan het IJzerfront, waar hij eerst kanonnier en later tolk bij de Engelsen was. Hij was niet actief bij de eigenlijke organisatie van de clandestiene acties van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer , maar werkte, onder het pseudoniem van IJzer, wel mee aan Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer , het dagblad van de Vlaamsgezinde frontsoldaten. Bovendien schreef hij in opdracht van de Frontbeweging de muziek en de tekst voor het Frontlied Frontlied
Het Frontlied werd in mei 1918 geschreven en gecomponeerd door Jozef Simons en in juni in opdracht van de Frontbeweging gedrukt en aan het front clandestien verspreid. Lees meer . Samen met Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer , die hij aan het front had leren kennen, publiceerde hij in 1920 de dichtbundel, Onder den hiel.
Van 1923 tot 1932 werkte hij voor de Belgische Boerenbond Belgische Boerenbond
De Boerenbond is een beroepsorganisatie van en voor landbouwers die tot ver in de 20ste eeuw sterke banden had met de Kerk en de katholieke partij, zich van meet af sterk engageerde in de... Lees meer in Leuven. In deze periode studeerde hij archeologie en kunstgeschiedenis aan de Katholieke Universiteit van Leuven, waar hij in 1927 het diploma van licentiaat behaalde. Van 1932 tot aan zijn dood in 1948 werkte hij bij de uitgeverij Van Mierlo-Proost in Turnhout. Hij was er onder meer verantwoordelijk voor de Volksbibliotheek, een reeks populaire literatuur met werk van onder andere Pol Heyns Heyns, Pol
Pol Heyns (1906-1960) werkte als journalist voor diverse media en was ook bijzonder actief als heem- en volkskundige, in het bijzonder wat betreft het verzamelen en repertoriëren van volk... Lees meer , Antoon Thiry Thiry, Antoon
Antoon Thiry (1888-1954) schreef pittoresk-folkloristische verhalen en was de oprichter van de uitgeverij en boekengilde Die Poorte. Tijdens de Eerste Wereldoorlog engageerde hij zich in ... Lees meer en van hemzelf.
Simons werkte mee aan verschillende tijdschriften: onder meer Vlaamsche Arbeid Vlaamsche Arbeid
Vlaamsche Arbeid was een katholiek en Vlaamsgezind literair tijdschrift dat in Antwerpen verscheen van 1905 tot 1914 en van 1919 tot 1930. Het was het geesteskind van Karel van den Oever ... Lees meer , Jong Dietschland Jong Dietschland (1898-1914)
Jong Dietschland (1898-1914) was een driemaandelijks studententijdschrift voor kunst en letteren, uitgegeven op initiatief van Lodewijk Dosfel. Het tijdschrift profileerde zich als kathol... Lees meer , Dietsche Warande en Belfort Dietsche Warande en Belfort
Dietsche Warande en Belfort was een Vlaams tijdschrift voor literatuur- en geestesleven. Het ontstond in 1900 door de samensmelting van de tijdschriften Dietsche Warande en Het Belfort.... Lees meer , De Lelie De Lelie
De Lelie (1909-1914) was een katholiek damestijdschift voor Noord en Zuid. Het stimuleerde het gebruik van het Nederlands en ijverde voor de vrouwenemancipatie. Lees meer , Onze Jeugd in Drang Onze Jeugd in Drang
Onze Jeugd in Drang (1909-1910) was een tijdschrift voor de katholieke jeugd uitgegeven door Jozef Laureys in Herentals. Het bevatte literaire bijdragen en bijdragen over de Vlaamse beweg... Lees meer , Het Land, en Het Vlaamsche Land Het Vlaamsche Land (1919-1926)
Het Vlaamsche Land (1919-1926) was in Antwerpen een katholieke Vlaamsgezinde uitgeverij, boekhandel en weekblad. Lees meer . Na de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer verwierf hij bekendheid als auteur van reisverhalen, verhalen over de Kempen, novellen en romans. Hij schreef ook teksten voor heimat-, stap- en strijdliederen en droeg op die manier bij tot de Vlaamse liedbeweging. Hij was actief in het sociaal-culturele leven in de Kempen, onder andere als voorzitter van de Turnhoutse afdeling van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer (1940-1948) en als lid van het plaatselijke Verbond van Vlaamse Oud-strijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer (VOS).
In 1945 kreeg Simons een longziekte. Hij verbleef een tijd in een ziekenhuis in Brasschaat en volgde een gezondheidskuur in Zwitserland. Simons overleed in 1948, op 59-jarige leeftijd.
Werk
Het werk van Jozef Simons wordt typisch gerekend tot de streekliteratuur, vanwege de volkse, landelijke setting en de moraliserende insteek van veel verhalen.
Zijn bekendste en meest besproken werk, Eer Vlaanderen vergaat (voltooid in 1923 en gepubliceerd in 1927) vertelt een gefictionaliseerde geschiedenis van de Frontbeweging. Het verhaal handelt over de Franstalige aristocraat jonkheer Florimond van Laar, die zich aan het front opwerpt als verdediger van de radicale vleugel van de Frontbeweging. Van Laar kan beschouwd worden als een metafoor voor Simons’ verwachting dat de Franstalige aristocratie in Vlaanderen een stap in de richting van de Vlaamse beweging zou zetten. Van Laar hoopt dat de activisten Vlaanderen zullen vertegenwoordigen op de vredesconferentie na de oorlog ( activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer ). Hij komt immers tot het besef dat het Vlaamse volk het lot in eigen handen moet nemen. Hij vraagt de Vlamingen naar het voorbeeld van de Russen en Ieren gebruik te maken van de revolutionaire sfeer en zich te verenigen rond August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer .
In de leiding van de Frontbeweging geeft dit aanleiding tot discussie tussen de voorstanders van Van Laar en de voorstanders van actie met wettelijke middelen binnen de Belgische staat. Deze verdeeldheid zorgt ervoor dat het moment waarop volgens Van Laar gehandeld kan worden, voorbijgaat zonder dat er iets gebeurt. Van Laar sneuvelt tijdens de laatste offensieven, waarin de leider van de Frontbeweging gevangengenomen wordt door de Duitsers. Alles lijkt verloren voor Vlaanderen. De roman eindigt met een profetische oproep van een activistischgezinde kapelaan, die gemodelleerd is naar Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer .
Eer Vlaanderen vergaat zou eerst als feuilleton in het weekblad Vlaanderen Vlaanderen (1922-1933)
Vlaanderen was een radicaal Vlaams-nationalistisch weekblad dat verscheen tussen 1922 en 1933. Het stond voor het grootste deel onder leiding van Robrecht de Smet en Josué de Decker. Het ... Lees meer (1922-1933) verschijnen. Toen dit na twee jaar nog niet gebeurd was, vroeg Simons het manuscript terug, waarna het werk in 1927 verscheen bij Lityca (Van Mierlo) in Turnhout en Gudrun in Brussel. De eerste editie verscheen onder het pseudoniem van Ivo Draulans, omdat Simons acties van belgicisten vreesde. Later verscheen Eer Vlaanderen vergaat onder zijn eigen naam. De roman kende een groot succes in Vlaanderen en had tijdens het interbellum een grote invloed op talrijke flaminganten Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer . De impact van Eer Vlaanderen vergaat wordt dikwijls vergeleken met die van Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer s De Leeuw van Vlaanderen De leeuw van Vlaenderen
De leeuw van Vlaenderen (1838) is een historische roman van Hendrik Conscience over de gebeurtenissen rond de Guldensporenslag in 1302. Verschillende leuzen en symbolen uit de roman zijn ... Lees meer in de 19de eeuw. Het boek kende talrijke herdrukken.
Ook in Simons’ minder bekende werk klinkt een flamingantische overtuiging door. In Dientje Goris (1935) beschrijft hij hoe mensen uit het volk hun Vlaamsgezinde houding opofferen wanneer ze hoger op de sociale ladder klimmen. In de parabel ‘Sursum Corda’ reizen de hoofdpersonages Don Quichotte en Sancho Panza uit de hemel naar Vlaanderen, waar ze een ‘grote Vlaamse meeting’ bijwonen. Op het einde van het verhaal klaagt Don Quichotte dat de Vlamingen zich meer gedragen als Sancho dan als hij, wat ervoor zorgt dat Vlaanderen maar niet ontvoogd raakt. En in de verhalen ‘De peperkoek’ en ‘De geschelpte duiver’ thematiseert Simons de Vlaamse taalkwestie.
Naast romans, gedichten en kortverhalen schreef Simons ook een aantal liederen. Het bekendste daarvan is wel het Frontlied dat hij in 1918 in opdracht van de leiding van de Frontbeweging schreef en dat clandestien verspreid werd onder de soldaten. In het lied werd zelfbestuur voor Vlaanderen en Vlaamse regimenten in het leger geëist. Behalve het Frontlied schreef Simons nog veel andere, minder bekende liederen, zoals Voor outer en heerd, Kempenland en Heimwee doet ons verlangen. Een aantal van die liederen werd op muziek gezet door de componisten Lodewijk de Vocht De Vocht, Lodewijk
Componist en dirigent Lodewijk de Vocht (1887-1977) was directeur van het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium. Lees meer , Flor Peeters en Armand Preud’homme Preud'homme, Armand
Armand Preud’homme (1904-1986) was organist en toondichter. Zijn bekendste lied is Kempenland. Ook dirigeerde hij geregeld tijdens Vlaams-nationalistische evenementen zoals het Vlaams-Nat... Lees meer .
In 1963 publiceerde Jozef Simons’ zoon Ludo zijn verzameld werk in drie delen. Het eerste deel bevat de korte verhalen, het tweede bevat de roman Eer Vlaanderen vergaat en zijn poëzie en liederen en in het derde deel werden vier kortere romans (Bonifacius Suikerbuik, Victor Ceuleman, Dientje Goris en Willy Branders) opgenomen. In 1972 verscheen een Jozef Simons-omnibus. In 1988, honderd jaar na zijn geboorte, vond een 'Simons-jaar' plaats in Oelegem. Toen werd de basis gelegd voor een Jozef Simons-Genootschap, dat tot 2001 een aantal heruitgaven bezorgde van Simons’ werk. In 2014 verscheen een heruitgave van Eer Vlaanderen vergaat met een nawoord van Ludo Abicht Abicht, Ludo
De marxistische literatuurwetenschapper en filosoof Ludo Abicht (1936) is een van de boegbeelden van het links-flamingantisme. Als kritische publicist en essayist over diverse thema’s is ... Lees meer . En in 2016 verscheen Van het kasteel naar het front, een door Ludo Simons bezorgde uitgave van Jozef Simons’ oorlogsdagboek.
Werken
– Verhalen van een kanonnier, z.j.
– Bonifacius Suikerbuik, 1919.
– met F. de Pillecyn, Onder den hiel, 1920.
– Oorlogs-Vlaanderen, 1921.
– Verhalen van een kanonnier, 1921.
– Eer Vlaanderen vergaat, 1927.
– De laatste Flesch, 1930.
– Harslucht, 1933.
– Dientje Goris, 1935.
– Van twee koningskinderen, 1935 (vanaf de tweede druk, 1942, onder de titel Willy Branders).
– Victor Ceuleman, 1937.
– Bonte Garve, 1943.
– Nagelaten gedichten, 1948.
– Verzamelde werken, 1963.
– Jozef Simons omnibus, 1972.
Literatuur
– L. Sourie, Jozef Simons, 1947.
– E. van Hemeldonck, In memoriam Jozef Simons, in: De Toerist, 1 maart 1948.
– J. de Vocht, Jozef Simons, 1951.
– M. Verheecke, Jozef Simons, verteller, zanger, Kempenaar, 1963.
– L. Simons, Simons, Jozef, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, 1964, dl.1.
– L. Simons, Eer Vlaanderen vergaat, in: Wetenschappelijke Tijdingen, jg. 25, 1966, nr. 4, pp. 241-246.
– R. Bosselaers, Eer Vlaanderen vergaat, in: Wetenschappelijke Tijdingen, jg. 31, 1972, nr. 2, pp. 65-90.
– W. Hermans, ‘Eer Vlaanderen vergaat’, in Wetenschappeljjke Tijdingen, jg. 31, 1972, nr. 4, pp. 241-243.
– H. Borginon en Dr. J.P. (= J. Peeters), ‘Eer Vlaanderen vergaat’ n.a.v. de bijdrage van Dr. Bosselaers, in Wetenschappelijke Tijdingen, jg. 31, 1972, nr. 5, pp. 295-296.
– G. Durnez, ‘Eer Vlaanderen vergaat’ - Best-seller van Jozef Simons vormde talrijke Vlamingen, in: De Standaard, 11 juli 1973.
– L. Simons, Een graf in Westende. Literair-historische randschriften, 1993.
– S. Brijs, Allen voor Vlaanderen. Jozef Simons, in: Korrels in Gods grote zandbak; schrijvers van Turnhout, 2006.
– E. Brems, ‚Deugdelijk uurtje of historisch moment. Het oeuvre van Jozef Simons, in: De stekelige jaren – Literatuur en politiek in Vlaanderen 1929-1944, 2013.
– L. Abicht, De duisternis van het beleefde moment, in: J. Simons, Eer Vlaanderen vergaat, 2014, pp. 191-207.
– L. Simons, Van het kasteel naar het front: het oorlogsdagboek van Jozef Simons 1914-1918, 2016.
– L. Simons, 'Jos Léonard en Eer Vlaanderen vergaat', in Zacht lawijd, jg. 16, 2017, nr. 1 (maart), pp. 30-39.