Nederlandse Congressen

Gebeurtenis
Nico Van Campenhout (2023, herwerking), Iris Steen (1998)

De Nederlandse Congressen waren gemeenschappelijke (culturele) ontmoetingen van Vlamingen en Nederlanders in Vlaanderen en Nederland die met onderbrekingen werden georganiseerd sinds 1849. Vanaf het einde van de 20ste eeuw werd afgestapt van deze traditie. Sindsdien richten vooral het Algemeen-Nederlands Verbond en ook andere organisaties Vlaams-Nederlandse ontmoetingen en overlegmomenten van uiteenlopende aard in.

Alternatieve naam
Nederlandsche Letterkundige Congressen [1849-1851]
Nederlandsche Taal- en Letterkundige Congressen [1854-1912]
Nederlandse Congressen [1949-1967]
Algemeen–Nederlandse Congressen [1980-1986]
Periode
1849 -
1986
Leestijd: 3 minuten

De omschrijving Nederlandse Congressen is de algemene benaming voor een reeks (culturele) congressen van Vlamingen en Nederlanders, die sinds het midden van de 19de eeuw min of meer afwisselend in Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer
en Vlaanderen werden georganiseerd. De eerste drie edities (1849, 1850, 1851) werden gehouden onder de naam Nederlandsch Letterkundig Congres, het vierde (1854) tot en met het 32ste (1912) onder de noemer Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres en het 33ste tot en met het 37ste (1949-1967) onder de titel Nederlands Congres. Vanaf de 38ste editie in 1980 werd de benaming Algemeen-Nederlands Congres (ANC) Algemeen-Nederlands Congres
De Stichting Algemeen-Nederlands Congres (1978) was een overlegplatform van Nederlandse en Vlaamse verenigingen en instellingen. Lees meer
gehanteerd.

De voorzitters van dit Vlaams-Nederlandse (culturele) initiatief waren onder meer Abraham des Amorie van der Hoeven Des Amorie van der Hoeven, Abraham
Abraham des Amorie van der Hoeven (1798-1855) was een Leidse letterkundige en theoloog. Hij was lid van verschillende letterkundige en wetenschappelijke genootschappen in Vlaanderen ... Lees meer
(Gent, 1849), Jan Baptist David David, Jan-Baptist
Jan-Baptist David (1801-1866) was een katholiek priester, en vanaf 1834 hoogleraar nationale taal, letterkunde en geschiedenis aan de Katholieke Universiteit in Mechelen en Leuven. Hij sp... Lees meer
(Amsterdam, 1850), Jan Nolet de Brauwere van Steeland Nolet de Brauwere van Steeland, Jan
Jan Nolet de Brauwere van Steeland (1815-1888) was van Nederlandse afkomst en vestigde zich in Vlaanderen. Hij was de auteur van kritisch en hekelend proza, waarmee hij onder andere ijver... Lees meer
(Brussel, 1851), August de Maere-Limnander De Maere, Auguste
Lees meer
(Gent, 1867; Brugge, 1884; Gent, 1891; Gent, 1899), Willem Jonckbloet Jonckbloet, Willem
De Nederlander Willem Jonckbloet (1817-1885) was hoogleraar Nederlandse taal en geschiedenis en liberaal volksvertegenwoordiger. Lees meer
(Den Haag, 1868), Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer
(Leuven, 1869), Jacob Heremans Heremans, Jacob
Lees meer
(Antwerpen, 1873), Jan van Beers Van Beers, Jan
Jan van Beers (1821-1888) was een Vlaams leraar en dichter uit Antwerpen. Lees meer
(Mechelen, 1879), Matthias de Vries De Vries, Matthias
Matthias de Vries (1820-1892) was een Nederlandse taalkundige, die nauwe contacten onderhield met tal van Vlaamsgezinde letterkundigen en intellectuelen. Met het mede door hem opgestelde ... Lees meer
(Breda, 1881), Max Rooses Rooses, Max
Lees meer
(Antwerpen, 1896), Hermanus Kiewiet de Jonge Kiewiet De Jonge, Hermanus
Lees meer
(Dordrecht, 1897), Julius Sabbe Sabbe, Julius
Lees meer
(Kortrijk, 1902), Jan te Winkel Te Winkel, Jan
Jan te Winkel (1847-1926) was een Nederlandse hoogleraar in de Nederlandse taal- en letterkunde, die vanuit zijn sociale opvattingen over taal sympathiseerde met de Vlaamse beweging. Onde... Lees meer
(Deventer, 1904), Pol de Mont De Mont, Pol
Pol de Mont (1857-1931) was een dichter, essayist, folklorist, journalist, kunstcriticus en redenaar. In al zijn activiteiten gaf hij de Vlaamse strijd absolute prioriteit. Decennialang w... Lees meer
(Antwerpen, 1912), Jozef Goossenaerts Goossenaerts, Jozef
Jozef Goossenaerts (1882-1963) was een Vlaams-nationalistische duivel-doet-al, die gedurende meer dan een halve eeuw betrokken was bij uiteenlopende socioculturele, (partij)politieke en i... Lees meer
(Gent, 1949), Julien Kuypers Kuypers, Julien
Julien Kuypers (1892-1967) was een Vlaamse, socialistische schrijver en ambtenaar. Hij was meerdere malen kabinetschef op socialistische ministeries en bekleedde hoge functies op het depa... Lees meer
(Antwerpen, 1963), Hendrik Brugmans Brugmans, Hendrik
Hendrik Brugmans (1906-1997) was Groot- en later Heel-Nederlander, socialist en na de Tweede Wereldoorlog vooral een onvermoeibare pleitbezorger van de Europese integratie. Lees meer
(Rotterdam, 1967), Hendrik Fayat Fayat, Hendrik
Lees meer
(Brussel, 1980) en Kees Middelhoff Middelhoff, Kees
Kees Middelhoff (1917-2007) was een Nederlandse radiomaker, die geregeld te horen was op de Vlaamse omroep en daarnaast herhaaldelijk publiceerde over de (historische) relatie tussen Nede... Lees meer
(Brussel, 1990).

Vanaf de 35ste editie (Vlaardingen, 1961) was de organisatie in handen van een zogenoemde permanente Commissie voor de Nederlandse congressen, waarvan naast het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer
nog een twintigtal andere Vlaamse en Nederlandse verenigingen deel uitmaakten. Op de congressen van 1961, 1963 en 1967 werd ervoor gepleit om de culturele integratie van het Nederlandse taalgebied te institutionaliseren. Het uitblijven van resultaten op dat terrein leidde, zoals dat tijdens het interbellum was gebeurd om andere redenen, opnieuw tot een tijdelijke onderbreking van de congressen.

In 1978 werd – vooral vanuit het ANV – het Algemeen-Nederlands Congres Algemeen-Nederlands Congres
De Stichting Algemeen-Nederlands Congres (1978) was een overlegplatform van Nederlandse en Vlaamse verenigingen en instellingen. Lees meer
(ANC) opgericht, een particuliere instantie die de bedoeling had om de Nederlandse congressen te activeren. Vanaf 1980 werden door het ANC opnieuw Nederlandse congressen ingericht. Het ANC deelde overigens zijn secretariaat met het ANV en hanteerde het ANV-ledenblad Neerlandia Neerlandia
Neerlandia, gesticht door Hippoliet Meert in 1896, werd in 1897 de spreekbuis van het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV). Na verloop van tijd werd Neerlandia een zelfstandig kwartaalperiod... Lees meer
als communicatiekanaal. Het onduidelijke onderscheid tussen beide organisaties en het feit dat ook het ANV Vlaams-Nederlandse bijeenkomsten en overlegmomenten bleef opzetten, leidden er in de jaren 1990 toe dat het ANC zijn overheidssubsidies kwijtspeelde. Eind 1996 werd dan ook beslist om het ANC op te heffen en te laten opgaan in het ANV, van waaruit het initieel in hoofdzaak was opgericht. Het ANV, dat de samenwerking op diverse terreinen tussen Vlaanderen en Nederland zag en ziet als zijn essentiële opdracht, organiseert tot op vandaag tal van Vlaams-Nederlandse ontmoetingen, conferenties en projecten, net zoals ook de Orde van den Prince Orde van den Prince
De Orde van den Prince, opgericht in 1955-1956, is een Vlaams-Nederlands genootschap dat zich op diverse wijzen en via uiteenlopende bedrijvigheden inzet voor de Nederlandse taal en cultu... Lees meer
dat doet.

Literatuur

- P. van Hees en H. de Schepper, Tussen cultuur en politiek. Het Algemeen Nederlands Verbond 1885-1995, 1995.
- T. Cobbaert, Nederlanders van Noord tot Zuid. Het Algemeen Nederlands Verbond (ANV) en zijn archief, in: ADVN-Mededelingen, nr. 38, 2012, pp. 4-9.
- H. Vanacker, Netwerking avant la lettre. De “Nederlandsche Taal- en Letterkundige Congressen”, in: R. Aerts en G. Deneckere (red.), Het Verenigd Koninkrijk 1815 – 1830 – 2015. Een politiek experiment in de Lage Landen, 2015, pp. 199-206.

Suggestie doorgeven

1975: Janine Beyers-Bell (pdf)

1998: Iris Steen

2023: Nico Van Campenhout

Inhoudstafel