Beyerle, Konrad

Persoon
Winfried Dolderer (2023, aanvulling), Winfried Dolderer (1998)

Konrad Beyerle (1872-1933) was een Duitse jurist die als medewerker van het bezettingsbestuur tijdens de Eerste Wereldoorlog belast was met het onderhouden van contacten tussen Duitse en Vlaamse katholieken, vooral om deze laatsten voor het activisme warm te maken.

Geboorte
Bad Waldshut, 14 september 1872
Overlijden
München, 26 april 1933
Leestijd: 4 minuten

Konrad Beyerle werd in 1900 professor in de rechten en de rechtsgeschiedenis in Freiburg, in 1902 in Breslau (Wrocław) en in 1906 in Göttingen. Na anderhalf jaar werkzaam geweest te zijn in het Duitse bezettingsbestuur in Brussel werd Beyerle in 1918 benoemd tot hoogleraar aan de universiteit van München en twee jaar later bovendien tot rechter aan het Beierse staatsgerechtshof. Als afgevaardigde van de conservatieve katholieke Beierse Volkspartij was hij in 1919-1920 lid van de grondwetgevende vergadering in Weimar en tot 1924 lid van de Rijksdag. Daarna was hij ondervoorzitter van de katholieke wetenschappelijke Görresgesellschaft.

Beyerles interesse voor de Vlaamse kwestie werd waarschijnlijk gewekt in het krijgsgevangenkamp van Göttingen Göttingen
In Göttingen, gelegen in de hedendaagse Duitse deelstaat Nedersaksen, bestond tijdens de Eerste Wereldoorlog een activistisch propagandakamp voor krijgsgevangen Vlamingen. Lees meer
, waar hij sinds begin januari 1916 onbezoldigd medewerker was van het kampbestuur. Hij was belast met de briefcensuur en vanaf de zomer ook verantwoordelijk voor de universitaire lessen die in het kamp werden gegeven. Op 1 oktober kreeg Beyerle de officiële functie van wetenschappelijk adviseur. In de loop van 1916 ontpopte hij zich bovendien met tal van publicaties en voordrachten als een van de bedrijvigste katholieke propagandisten van de Flamenpolitik Flamenpolitik
Met het begrip ‘Flamenpolitik’ wordt verwezen naar de politiek die de Duitse bezetter voerde ten aanzien van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Sommige aute... Lees meer
in Duitsland Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer
. Beyerle beschouwde de Vlamingen als een Duitse stam en bepleitte een autonoom Vlaanderen binnen een Belgische federatie die als satellietstaat met beperkte soevereiniteit nauw bij het Duitse Rijk moest aanleunen.

Van meet af aan onderhield hij nauwe contacten met kringen van het bezettingsbestuur in Brussel. Toen katholieke Duitse kranten de Flamenpolitik eind 1916 onder vuur begonnen te nemen en toen in Brussel de behoefte werd gevoeld een gezaghebbend katholiek op een bestuursfunctie te benoemen, viel de keuze dan ook op Beyerle. Op 1 februari 1917 ging hij aan de slag als referent op de Politische Abteilung. Zijn taak bestond erin katholieke kringen in Vlaanderen en Duitsland warm te maken voor de Flamenpolitik, de invloed van kardinaal Désiré Mercier Mercier, Désiré
Désiré Mercier (1851-1926) was van 1906 tot 1926 de kardinaal-aartsbisschop van het aarts­bisdom Mechelen. Hij was een vurig propagandist van het Belgisch patriottisme en leefde tijdens ... Lees meer
tegen te gaan en zoveel mogelijk vooraanstaande Vlaamse katholieken te winnen voor de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer
of voor functies in de nieuwe autonome Vlaamse instellingen. In zijn correspondentie met Edward Schröder, germanist aan de universiteit Göttingen en invloedrijk in Vlaanderen, sprak Beyerle de wens uit om tot hoogleraar aan de vernederlandste universiteit Gent benoemd te worden.

Slechts in beperkte mate slaagde hij erin Vlaamse katholieken te overhalen om toe te treden tot de Raad van Vlaanderen. Ook zijn verschillende initiatieven om het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
ingang te doen vinden bij de brede massa van katholiek Vlaanderen was maar weinig succes beschoren. Hij was betrokken bij de grootscheepse campagne van De Blijde Boodschap De Blijde Boodschap
De Blijde Boodschap was een activistische pamflettenreeks voor Vlaamse katholieken. De pamfletten verschenen vanaf begin 1918. Lees meer
, bij de oprichting van de Düsseldorfse tak van de Deutsch-Flämische Gesellschaft Deutsch-Flämische Gesellschaft
De Deutsch-Flämische Gesellschaft Was een propagandaorganisatie voor de Duitse Flamenpolitik in de Eerste Wereldoorlog die actief was tussen 1917 en 1922. Lees meer
in maart 1917 en later ook bij de fusie met de Berlijnse tak. In het laatste oorlogsjaar bestreed hij de groeiende neiging in regeringskringen om België los te laten bij een vrede door overleg.

In augustus 1918 ging Beyerle naar München. Na de oorlog bleef hij belangstelling tonen voor het lot van de activistische ballingen. In de lente van 1920 was hij betrokken bij een actie om het Vlaams-nationale blad Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer
(1914-1922) te steunen door een levering van goedkoop papier uit Duitsland.

In mindere mate dan Schröder was Beyerle betrokken bij de benoeming in Duitsland van Vlaamse activisten tot lectoren Nederlands. In 1919 zetten hij en zijn echtgenote Bertha zich in voor de benoeming van Pieter L. Tack Tack, Pieter
De vrijzinnige flamingant Pieter Tack (1870-1943) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een van de leidende figuren van het activisme, onder andere als voorzitter van de Raad van Vlaanderen ... Lees meer
tot lector Nederlands in Göttingen, maar de keuze zou op Raf Verhulst Verhulst, Raf
Raf Verhulst (1866-1941) was een Vlaamsgezinde schrijver, journalist en docent, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol opeiste in het activisme. Lees meer
vallen. In 1929 zocht hij vanuit München mee naar financiële middelen voor Verhulst die van een bescheiden pensioen moest rondkomen en hij was betrokken bij de benoeming van Leo Delfosse, die zijn schoonvader in Göttingen zou opvolgen. Ook steunde hij Marcel R. Breyne Breyne, Marcel
Lees meer
, die vanaf 1928 Zuid-Afrikaanse taal- en literatuurwetenschap aan het Seminar für Orientalische Sprachen van de universiteit Berlijn doceerde. te steunen door een levering van goedkoop papier uit Duitsland.

Werken

p>– Flanderns Wehklage! Und wir? Ein flämischer Weckruf und ein deutsches Echo, 1916.
– Deutsche Passiven auf Konto Belgien, in: Süddeutsche Monatshefte, 1916, nr. 11, pp. 555-562.
– Der Umschwung der Gesinnung in Flandern, in: Kölnische Volkszeitung, jg. 57, 1916, nr. 668, p. 1.
– Das national-flämische Manifest vom 4. Februar 1917, in: Allgemeine Rundschau, jg. 14, 1917, nr. 8, pp. 115-117.
– Märzstürme über Flandern, in: Allgemeine Rundschau, jg. 14, 1917, nr. 13, pp. 203-205.
– Die sichere Linie der deutschen Politik in Belgien, in: Der Tag, 1917, nr. 115, pp. 1-2.
– Über die Vervlämischung des Gymnasialunterrichts in Flandern, in: Allgemeine Rundschau, jg. 15, 1918, nr. 26, pp. 381-382.
– ‘Deutsch-Flämisch' oder ‘Englisch-Flämisch', in: Allgemeine Rundschau, jg. 15, 1918, nr. 36-37, pp. 503-504 en pp. 519-523.

Literatuur

– W. Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt, 1989, (Kasseler Forschungen zur Zeitgeschichte, nr. 7).
–  D. Vanacker, Het aktivistisch avontuur, 1991;
– T. Hense, Konrad Beyerle. Sein Wirken für Wissenschaft und Politik in Kaiserreich und Weimarer Republik, 2002.
– S. Bischoff, Kriegsziel Belgien. Annexionsebatten und nationale Feindbilder in der deutschen Öffentlichkeit, 2018.
– J. Müller, Die importierte Nation. Deutschland und die Entstehung des flämischen Nationalismus, 2020.

Suggestie doorgeven

1973: Jan Brans (pdf)

1998: Winfried Dolderer (pdf)

2023: Winfried Dolderer

Databanken

Inhoudstafel