Mercier, Désiré

Désiré Mercier studeerde na zijn humaniora aan het Sint-Romboutscollege te Mechelen (1863-1868) filosofie en theologie aan het Klein Seminarie van Mechelen Klein Seminarie van Mechelen
Het Klein Seminarie van Mechelen was een belangrijke onderwijsinstelling van het aartsbisdom Mechelen met humaniora en filosofieafdeling voor priesterstudenten. Ze speelde in de 19de eeuw... Lees meer (1868-1870) en aan het Grootseminarie van Mechelen (1870-1873). In Leuven promoveerde Mercier tot baccalaureus (1875) en licentiaat (1877) in de theologie (later gelijkgesteld met het doctoraat). Hij doceerde wijsbegeerte aan de filosofieafdeling van het Klein Seminarie van Mechelen (1877-1882) en aan de Katholieke Uni­versiteit van Leuven (1882-1906), waar hij in 1888 het weldra internationaal gerenommeerde Hoger Instituut voor Wijsbegeerte oprichtte. Hij genoot als hoogleraar een groot respect en vertrouwen bij zijn studenten. Toen hij in februari 1906 als aartsbisschop van Mechelen werd aange­steld, droeg deze benoeming de algemene goedkeuring van de Vlaamsgezinden weg: van politici en collega’s-professoren als Joris Helleputte Helleputte, Joris
Joris Helleputte (1852-1925) heeft bijna een halve eeuw lang gewogen op de Belgische samenleving: als neogotisch architect, als gangmaker van sociale organisaties, inzonderheid de Belgisc... Lees meer en Emiel Vliebergh Vliebergh, Emiel
Emiel Vliebergh (1872-1925) was een centrale figuur in de katholieke Vlaamse beweging. Hij stuurde aan op taalwetgeving, culturele ontwikkeling en eenheid onder de katholieke flaminganten... Lees meer , van geestelijken als Theodoor van Tichelen Van Tichelen, Theodoor
Priester Theodoor Van Tichelen (1877-1945) publiceerde uitgebreid ten bate van de Vlaamse cultuur. Tijdens WOI werkte hij mee aan het anti-Duitse blad De Vlaamsche Leeuw. Lees meer , van studenten en oud-studenten als Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer . Vlaamsgezinde studenten­tijdschriften drukten de hoop uit dat de Vlaamse beweging bij zijn benoeming baat zou vinden.

Voor 1914: taalkwestie in middelbaar en hoger onderwijs

De eerste zaak waarmee Mercier na zijn benoeming werd geconfronteerd was de strijd van de Vlaamsgezinden voor een wettelijke taalregeling in het middelbaar onderwijs Middelbaar onderwijs
De geschiedenis van het middelbaar onderwijs is nauw verweven met die van de Vlaamse beweging. Tot diep in de 20ste eeuw bleef de middelbare school een grotendeels Franstalig bastion van ... Lees meer . De strijd hiervoor was weer hervat met de indiening van het wetsvoorstel- Edward Coremans Coremans, Edward (1835-1910)
Advocaat Edward Coremans (1835-1910) was politicus voor de Meetingpartij en voorzitter van de Nederduitsche Bond. Gedurende 42 jaar was Coremans als kamerlid een leidende figuur van de Vl... Lees meer in 1901, dat de taalwet van 1883 op het rijksmiddelbaar onderwijs ook van toepassing wilde maken op het katholiek onderwijs. Mercier trok in deze kwestie resoluut het initiatief naar zich toe. Met het uitvaardigen in september 1906 van de door hem geredigeerde en door alle bisschoppen ondertekende Bisschoppelijke Onderrichtin­gen wilde hij alsnog een wettelijke ‘taaldwang’ voor het katholiek onderwijs voorkomen en hoopte hij tegelijk om aan de frustraties van de katholieke Vlaamsgezinden tegemoet te komen. Hij slaagde niet in dat opzet.

De Instructions aux directeurs et aux professeurs des collèges libres d'humanités deden een oproep tot betere kennis van en een grotere waardering voor het Nederlands. Ze betekenden ook een duidelijke verbetering voor de studie en het gebruik van het Nederlands in de colleges. Maar ze hielden vast aan het principe van tweetaligheid Tweetaligheid
Lees meer in het middelbaar onderwijs. Ze kwamen daardoor niet tegemoet aan de belangrijkste eis die in flamingantische kringen leefde: de volledige vernederlandsing van twee vakken naast Nederlands, Engels en Duits, zoals door Coremans was gevraagd. De Onderrichtingen stonden bovendien afwijzend tegenover het gebruik van het Nederlands als voertaal aan de Leuvense universiteit, niet alleen om financiële, maar ook om principiële redenen. Een universiteit, zo werd gesteld, was een centrum van beschaving en wetenschap en moest zich derhalve van een we­reldtaal bedienen.

Het bisschoppelijk initiatief werd bijgevolg in Vlaamsgezinde rangen op ontgoocheling en verontwaardiging onthaald. De strijd voor een taalwet die ook van toepassing zou zijn op het katholiek onderwijs werd des te krachtiger voortgezet. De kring Eigen Leven Eigen Leven
Eigen Leven was een genootschap dat werd opgericht door Marie-Elisabeth Belpaire om de katholieke Vlaamsgezinde krachten te bundelen, in het bijzonder op literair vlak. Als eerste project... Lees meer richtte daartoe nog in novem­ber 1906 het weekblad Hooger Leven Hooger Leven (1906-1914)
Het weekblad Hooger Leven was van 1906 tot 1914 een belangrijke spreekbuis van het katholieke flamingantisme. Lees meer op. In 1907 bundelden de katholieke Vlaamsgezinden hun krachten in de Katholieke Vlaamsche Landsbond Katholieke Vlaamsche Landsbond (1907-1914)
Lees meer . In 1909 bereikte de strijd tussen Mercier en de katholieke Vlaamsgezinden rond het middelbaar onderwijs haar culminatiepunt. In mei van dat jaar publiceerde Alfons van de Perre Van de Perre, Alfons
Lees meer in naam van de 134 ondertekenaars het vertoogschrift Core­mans' wet en Hunne Hoogweerdigheden de Bisschoppen van België, waarin het bisschoppelijk onderwijsbeleid scherp werd aangeklaagd. In september van hetzelfde jaar lokten Vlaamsgezin­den hieromtrent een incident uit op het Katholiek Congres van Mechelen. Het dwong Mercier op de knieën. Een jaar later werd de taalwet Louis Franck Franck, Louis
De inzet van Louis Franck (1868-1937) voor de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs en de Gentse universiteit bracht hem rond 1910 op het hoogtepunt van zijn Vlaams-liberale roem.... Lees meer - Paul Segers Segers, Paul
Paul Segers (1870-1946) was een katholiek politicus, die zijn betekenis voor de Vlaamse beweging vooral ontleende aan de wet-Segers-Franck op het taalgebruik in het vrij middelbaar onderw... Lees meer op het hele middelbaar onder­wijs goedgekeurd.

De Onderrichtingen hadden bij vele katholieke Vlaamsgezinden des te meer kwaad bloed gezet door de afwijzing van een vernederlandsing van het universitair onderwijs. In 1907 had Mercier onwillig ingestemd met het voorstel van Emiel Vliebergh Vliebergh, Emiel
Emiel Vliebergh (1872-1925) was een centrale figuur in de katholieke Vlaamse beweging. Hij stuurde aan op taalwetgeving, culturele ontwikkeling en eenheid onder de katholieke flaminganten... Lees meer om in Leuven Vlaamse Vakantieleergangen voor leraars te organiseren. 1909 werd eens te meer een jaar van confrontatie inzake de vernederlandsing van de Leuvense univer­siteit (zie Hoger onderwijs in Leuven Hoger onderwijs in Leuven
De Franstalige Katholieke Universiteit Leuven werd vanaf 1910 geleidelijk vernederlandst. De strijd voor ‘Leuven Vlaams’ leidde in 1968 tot een splitsing, het ontstaan van twee autonome L... Lees meer ). De feestelijkheden naar aanleiding van het 75-jarig bestaan van de Katholieke Universiteit werden door de Vlaamsgezinde studenten aangegrepen om hun ongenoegen ter zake wereldkundig te maken. In het zicht van de eretribune waarop de kardinaal gezeten was verstoorden ze de jubileumstoet door het zingen van De Vlaamse Leeuw De Vlaamse Leeuw
De Vlaamse Leeuw (1847) is een nationaal Vlaams lied op tekst van Hippoliet van Peene en muziek van Karel Miry. Op 11 juli 1985 werden tekst en muzikale notatie officieel vastgelegd als V... Lees meer en het scanderen van de eis voor ‘Vlaams op de hogeschool’. Het hoger aangehaald Katholiek Congres in Mechelen, dat enkele maanden later plaatsvond, zette de bisschoppen verder onder druk. De kwestie veroorzaakte onenigheid binnen het Belgische episcopaat (zie Kerk Kerk
De verhouding tussen Kerk en Vlaamse beweging vertoont historisch een tweevoudig beeld. Enerzijds waren de godsdienstige en de Vlaamsgezinde overtuiging innig verstrengeld en vormde de cl... Lees meer ). De Luikse bisschop Martinus-Hubertus Rutten Rutten, Martinus-Hubertus
Martinus-Hubertus Rutten (1841-1927) was een Vlaamsgezinde bisschop in Luik, die zich hoofdzakelijk bezighield met het vernederlandsen van het arbeidersmilieu en het onderwijs. Hij stond ... Lees meer drong er in 1910 bij Mercier op aan om te onderzoeken of er aan de verzuchtin­gen van de flaminganten tegemoet kon worden gekomen.

Mercier liet zich ter zake evenwel vooral adviseren door de door hem in 1909 benoemde Waalse rector Paulin Ladeuze Ladeuze, Paulin
Paulin Ladeuze (1887-1940) was een priester, hoogleraar en tussen 1909 en 1940 rector van de Leuvense universiteit. Onder externe druk richtte hij tussen 1911 en 1935 naast Franstalige oo... Lees meer . Die moedigde de kardinaal aanvankelijk nog aan in zijn terughoudendheid tegenover de Vlaamse eisen. Er kon daaraan niet worden toegegeven, zo luidde het oordeel van de nieuwe rector in 1910, omdat de Vlaamse beweging een hefboom vormde voor opstandigheid en antipatriottisme. In 1911, na de indiening van het wetsvoorstel ten voordele van de verneder­landsing van de Gentse universiteit (zie Hoger onderwijs in Gent Hoger onderwijs in Gent
Met de vernederlandsing in 1930 als hoogtepunt is de Gentse universiteit een belangrijk strijdpunt geweest in de Vlaamse beweging. Van het Latijn uit 1817 tot het Engels van vandaag: het ... Lees meer ), klonk Ladeuzes advies heel anders. In zijn jaarverslag aan de bisschoppenconferentie wees hij op de brede steun die de Vlaamse beweging bij de clerus in Vlaanderen genoot. Hij waarschuwde tegelijk voor de nadelige gevolgen die Leuven zou kunnen ondervinden bij een vernederlandsing van Gent. Die argumentatie gaf wellicht de doorslag. Vanaf 1911 werd een aanzet gegeven tot een gedeeltelijke vernederlandsing van de Leuvense univer­siteit door de invoering van twee Nederlandstalige colleges per faculteit. Dat verminderde de spanning tussen Mercier en de Vlaamse beweging.

De Eerste Wereldoorlog

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer ontpopte Mercier zich als een vurig propagandist van de Belgi­sche vaderlandsliefde. In zijn kerstboodschap van 1914, die de andere bisschoppen om diverse redenen weigerden te ondertekenen, kende hij aan het patriottisme een eigen morele waarde toe, die van alle burgers, ook de niet-katholieke, meer hoogstaande mensen maakte. Vaderlandsliefde, zo heette het, nam ‘een godsdienstige aard aan’. Aan de wederrechtelijke bezetter waren de Belgische onderdanen innerlijk onderwerping noch gehoorzaamheid verschuldigd. De oorlog be­tekende anderzijds, nog steeds volgens de brief, een noodzakelijke les in vaderlandsliefde. Hij stelde een einde aan de tijdsverspillende beuzelarijen en het ‘tot niets leidend getwist van rassen en standen’. Die uitval mochten de Vlaamse beweging en het socialisme voor hun rekening ne­men. 

Uit zorg voor de nationale eenheid stemde Mercier in met een verruiming van het katholieke kabinet tot een regering van nationale eenheid in januari 1916. Voortdurend zou hij de Duitse be­zetter irriteren door zijn politieke optreden en zijn veroordelende uitspraken over de mishandeling van de burgers, de verplichte tewerkstelling en de economische uitbuiting van het land. Het pa­triottische Le XXe Siècle Le XXe Siècle
Le XXe Siècle (1895-1940) was een Brussels katholiek dagblad. Het werd na de Duitse inval in 1914 de spreekbuis van het Belgisch nationalisme en annexionisme, wat leidde tot een breuk tus... Lees meer van Fernand Neuray Neuray, Fernand
Fernand Neuray (1874-1934) was een Belgisch-nationalistische auteur en journalist. Lees meer vond in de aartsbisschoppelijke brief van 29 januari 1917 aan de clerus een dubbele boodschap vervat: dat namelijk ‘le patriotisme belge implique l'esprit de vengeance‘ (‘het Belgische patriottisme impliceert een geest van wraakzucht’, vertaling redactie) en dat deze geest in de gegeven omstandigheden ‘une vertue chrétienne‘ (‘een christelijke deugd’) was.

Niettemin had zich ter zake sedert enkele maanden een belangrijke verandering in de houding van Mercier voltrokken. In de eerste helft van de oorlog had de kardinaal een modus vivendi met de bezetter afgewezen en in het voortzetten van de oorlog het enige middel gezien om tot een rechtvaardige vrede te komen. De uitzichtloze oorlogssituatie na het vastlopen van het offensief aan de Somme bracht hem vanaf september 1916 tot een grotere onderhandelingsbereidheid. Zoals de Belgische regering drukte het hele episcopaat zijn dankbaarheid uit tegenover het (mislukte) vredesinitiatief van de paus in oktober 1917, niet het minst om de gunstige regeling die daarin voor België werd voorgesteld.

Flamenpolitik, activisme, frontbeweging

Mercier stelde zich, net zoals de regering in Le Havre en ook vele loyale flaminganten, scherp teweer tegen de Flamenpolitik Flamenpolitik
Met het begrip ‘Flamenpolitik’ wordt verwezen naar de politiek die de Duitse bezetter voerde ten aanzien van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Sommige aute... Lees meer vanaf het ogenblik dat ze brak met de Belgische wettelijkheid, met de opening van de vernederlandste universiteit te Gent in oktober 1916, de installatie van een Raad van Vlaanderen (1917-1918) Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer en de afkondiging van de bestuurlijke scheiding in 1917. Zoals elders beschreven (zie Kerk Kerk
De verhouding tussen Kerk en Vlaamse beweging vertoont historisch een tweevoudig beeld. Enerzijds waren de godsdienstige en de Vlaamsgezinde overtuiging innig verstrengeld en vormde de cl... Lees meer ) hield hij op dwingende wijze aan zijn clerus en seminaristen voor om zich van enige medewerking aan de administratieve scheiding en van politiek zonder meer te onthouden. Wie dat wél deed, maakte zich schuldig aan verraad en aan een groot kwaad. Die boodschap stond te lezen in een schrijven van maart 1917 aan de dekens van zijn bisdom. De kardinaal wilde zijn scholen ook niet onderwerpen aan de inspectie van de nieuwe activistische overheid (zie Acti­visme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer ).

De kardinaal werd zo tot een mikpunt in de Flamenpolitik. De Duitsers klaagden Mercier aan in het Vaticaan en zouden liever hebben gezien dat Ludovicus Heylen Heylen, Ludovicus
Ludovicus Heylen (1856-1941) was abt van de norbertijnerabdij van Tongerlo (1887-1899) en bisschop van Namen (1899-1941). Als abt bood hij opvang aan weggezonden Vlaamsgezinde jongeren. A... Lees meer op de aartsbisschoppelijke zetel zou wor­den benoemd. Ze stelden in hun brieven aan Rome de Mechelse aartsbisschop voor als de ver­drukker van de natuurlijke rechten van zijn volk, die zijn gelovigen in gewetensnood bracht en de zielzorg stelselmatig verfranst hield. In 1917 werd een Romeinse commissie van kardinalen sa­mengesteld om zich over Merciers zaak te buigen. Rome zou uiteindelijk, mede op advies van de bisschoppen Heylen en Rutten, niet tegen Mercier optreden.

Intussen had Mercier wel begrip of op zijn minst welwillende aandacht voor de situatie van de Vlaamse soldaten aan het front. Hij werd hierover ingelicht door Jan Marinis Marinis, Jan
Priester Jan Marinis (1879-1942) was tijdens de Eerste Wereldoorlog hoofdaalmoezenier van het Belgische leger aan en achter het IJzerfront. Lees meer , die sedert 1915 hoofdaalmoezenier was. Marinis sprak tegenover de kardinaal met grote vrijmoedigheid over de frustraties van de Vlamingen in het leger. Hij veroordeelde de activistische tendensen in de Front­beweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer , maar klaagde tegelijk scherp de oorzaken aan die eraan ten grondslag lagen: het misprij­zen, het onbegrip en de laster waarmee de overwegend katholieke Vlamingen, ook aalmoeze­niers en brancardiers, aan het front werden bejegend door de legerleiding, de regering en het Hof, evenals een deel van de Franstalige pers, waaronder Neurays Le XXe Siècle. Deze laatste slaagde er niet in Marinis bij Mercier in diskrediet te brengen. De hoofdaalmoezenier bleef het volle vertrouwen van de kardinaal genieten.

Minimumprogramma en Vlaams-nationalisme

Na de Eerste Wereldoorlog schaarden vele katholieke Vlamingen zich achter Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer voor de realisering van wat zij als een minimumprogramma Minimumprogramma
Het Minimumprogramma was de benaming voor het eisenpakket dat de Belgisch-loyale flaminganten, in het bijzonder inzake taalwetgeving, in de periode tussen de beide wereldoorlogen nastreef... Lees meer naar voren schoven: een radi­cale eentaligheid in Vlaanderen van bestuur Bestuur
Het taalgebruik in het bestuur is een centraal aspect van de Belgische taalkwestie. Het omvat het proces van het afdwingen van taalrechten voor Vlamingen evenals de bestuurstaalwetgeving ... Lees meer , gerecht Gerecht
Lees meer , onderwijs Onderwijs
Lees meer en leger Leger
Lees meer . In tegenstelling tot de andere Vlaamse bisschoppen Martinus-Hubertus Rutten, Emile Seghers Seghers, Emile
Emile Seghers (1855-1927) kwam als bisschop van Gent in conflict met kardinaal Mercier door enkele Vlaamse eisen te steunen en bepaalde activistische daden niet expliciet te verbieden. In... Lees meer en Gustave Waffelaert Waffelaert, Gustave
Gustave Waffelaert (1847-1931) was bisschop van Brugge van 1895 tot 1931. Hij was voorstander van de West-Vlaamse gewesttaal. Ondanks een zekere Vlaamslievendheid kwam hij in conflict met... Lees meer weigerde Mercier aanvankelijk dit programma bij te treden. Hij steunde integendeel koning Albert I van Saksen-Coburg, Albert I
Koning Albert I (1875-1934) werd aan de vooravond van en tijdens de Eerste Wereldoorlog geconfronteerd met een radicaliserende Vlaamse beweging. De communautaire kwestie groeide daardoor ... Lees meer , de liberalen en de conservatieve Franstalige katholieken in hun verzet tegen het minimumpro­gramma, dat zij als een ondermijning van de vaderlandse eenheid afschilderden. In de eerste herderlijke brieven die hij na de oorlog schreef, pleitte hij voor de materiële en morele heropbloei van het land, die zonder eendracht onder de bevolking niet tot stand kon komen.

Op vele manieren poogde Mercier in 1919 en 1920, gesterkt door zijn intussen verworven internationaal prestige, de Vlaamsgezinde activiteit aan banden te leggen bij zijn eigen collega's, bij de clerus van zijn bisdom en bij bredere groepen Vlaamse katholieken. Zijn verbod aan de clerus om het Frontersdagblad Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer (1914-1922) te lezen, werd in mei 1920 door het blad beantwoord met een bijdrage ‘Mechelen en Vlaanderen’, waarin Merciers houding bitter werd aangeklaagd. De kardinaal wist niettemin zijn positie te versterken door de brief die Benedictus XV in februari 1921 op zijn verzoek aan de Belgische clerus richtte om haar aan te sporen tot volgzaamheid en het staken van haar politieke activiteit. Op de bisschoppenconferentie van 11 sep­tember 1921 wist Rutten te voorkomen dat er een gezamenlijke bisschoppelijke brief zou worden uitgevaardigd waarin niet enkel het Vlaams-nationalisme, maar ook de strijd voor het minimum­programma zou zijn veroordeeld.

De vernederlandsing van het hoger onderwijs bleef een knelpunt tijdens Merciers laatste levens­jaren. In 1923 was de gedeeltelijke vernederlandsing van Gent goedgekeurd, de zogenoemde Nolf-barak Nolfbarak
Lees meer , die door Vlaamsgezinde studenten werd geboycot. Het taalstatuut van Leuven was voor Mercier een nog grotere zorg. Een tijdlang speelde hij met de gedachte een Nederlandstalige universiteit in Antwerpen op te richten. Daardoor zou Leuven minder onder Vlaamse druk komen te staan en zou een splitsing van de internationaal befaamde universiteit kunnen worden verme­den. Rector Ladeuze verwierp evenwel zowel een volledige splitsing van Leuven als de oprichting van een Nederlandstalige universiteit in Antwerpen. Het argument dat hij aanvoerde kon Mercier niet onbewogen laten: het zou hoe dan ook niet lang duren voordat ook de volledige vernederlandsing van Leuven zou worden opgeëist. De Vlaamse katholieke politici Aloïs van de Vyvere Van de Vyvere, Aloïs
Aloïs van de Vyvere (1871-1961) was een advocaat en katholiek politicus. Hij zetelde twintig jaar in de Kamer en vervulde meerdere ministerfuncties. Hij werkte onder andere mee aan initia... Lees meer , Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer , Joris Helleputte Helleputte, Joris
Joris Helleputte (1852-1925) heeft bijna een halve eeuw lang gewogen op de Belgische samenleving: als neogotisch architect, als gangmaker van sociale organisaties, inzonderheid de Belgisc... Lees meer , Prosper Poullet Poullet, Prosper
Hoewel hij afkomstig was uit een Franstalig aristocratisch milieu, realiseerde de katholieke burggraaf Prosper Poullet (1886-1937) mee de eentaligheid van Vlaanderen en leidde hij de eers... Lees meer spraken zich uiteindelijk ook tegen het plan uit, om­dat het oprichten van een nieuwe Nederlandstalige universiteit in de Scheldestad meteen ook een instemming zou inhouden met een overwegend Franstalig Leuven.

De academiejaren 1923-1924 en 1924-1925 waren zeer bewogen. Het Leuvense Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Leuven K
Het Katholiek Vlaamsch Hoogstudenten Verbond (KVHV) werd opgericht in 1902 onder de benaming Vlaamsch Verbond als eerste Vlaamse studentenkoepel aan de Katholieke Universiteit Leuven, een... Lees meer (KVHV) evolueerde steeds meer in Vlaams-nationalistische richting en trok het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS) met zich mee. De boycotactie in febru­ari 1925 van de Vlaamsgezinde studenten tegen de universiteit leidde tot de collectieve bisschop­pelijke veroordeling van het Vlaams-nationalisme in oktober van datzelfde jaar. In die brief, die door Waffelaert was opgesteld en door het gezamenlijke episcopaat was ondertekend, werd het Vlaams-nationalisme afgewezen als een gevaar voor de eenheid van het vaderland, het kerkelijk gezag en de katholieke eenheid, kortom als onverenigbaar met het katholieke belang.

Dit collectieve herderlijk schrijven betekende evenwel niet enkel een duidelijke veroordeling van het Vlaams-nationalisme. Het hield anderzijds een expliciete erkenning in van ‘de rechten en rechtmatige wensen van de Vlamingen’, met andere woorden van het minimumprogramma. De kardinaal had in zijn laatste levensjaar zijn verzet hiertegen opgegeven. Dat blijkt nog uit andere feiten: een geza­menlijke bisschoppelijke brief van 2 februari 1925 waarin om erkenning werd gevraagd van de nog niet ingewilligde Vlaamsgezinde grieven, de steun die de kardinaal in juni 1925 aan Van Cauwelaert gaf voor de vorming van een katholiek-socialistische regering en nogmaals een col­lectieve brief van augustus 1925 waarin de bisschoppen zich publiek schaarden achter de demo­cratische en Vlaamsgezinde meerderheid van de partij. Blijkbaar was Mercier op het einde van zijn leven tot het inzicht gekomen dat de hem zo geliefde eenheid van het land het best gediend was met Nederlandstalige eentaligheid in Vlaanderen.