Ladeuze, Paulin

Opleiding en hoogleraar

Paulin Ladeuze was afkomstig uit het Henegouwse dorpje Harveng in de buurt van Bergen. Hij studeerde aan het kleinseminarie van Bonne-Espérance (in Vellereille-les-Brayeux) en het grootseminarie in Doornik. Ladeuze werd in 1892 na zijn priesterwijding doctoraatsstudent theologie in Leuven, waar hij in 1898 promoveerde op een proefschrift over het koptische monnikenwezen in de vierde en vijfde eeuw. In hetzelfde jaar volgde hij zijn promotor Adolphe Hebbelynck Hebbelynck, Adolphe
Adolphe Hebbelynck (1859-1939) was een Vlaamse katholieke priester, theoloog en oriëntalist en ook rector van de Katholieke Universiteit Leuven. In die hoedanigheid stond hij in 1902 mee ... Lees meer op als hoogleraar in de patrologie en koptische taal aan de faculteit Godgeleerdheid. Toen Hebbelynck in 1899 rector werd volgde Ladeuze hem ook op als professor exegese aan het Amerikaans college. Vanaf 1900 kreeg hij aan de Schola Maior van de faculteit Godgeleerdheid de leerstoel Nieuw-testamentische Exegese en werd hij president van het Heilige Geestcollege.

Rector

In dat jaar richtte hij samen met de tien jaar oudere geschiedenisprofessor Alfred Cauchie het tijdschrift Revue d’Histoire Ecclésiastique op. In 1909 werd hij nogmaals de opvolger – nu als rector – van Hebbelynck, die ontslag had genomen na het incident tijdens de feestelijkheden ter herdenking van het 75-jarige bestaan van de Katholieke Universiteit van Leuven. Vlaamse studenten hadden luid ‘Vlaams op d' hogeschool’ geëist, een protest tegen de Instructions collectives van de bisschoppen onder leiding van kardinaal aartsbisschop Désiré Mercier Mercier, Désiré
Désiré Mercier (1851-1926) was van 1906 tot 1926 de kardinaal-aartsbisschop van het aarts­bisdom Mechelen. Hij was een vurig propagandist van het Belgisch patriottisme en leefde tijdens ... Lees meer in 1906. Ladeuze –  die zelf geen Nederlands sprak of las – nam van meet af aan een duidelijk standpunt in tegenover zowel de Vlaamse eis van meer Nederlandstalige colleges als tegenover de Vlaamse studentenbeweging in Leuven Studentenbeweging in Leuven
De studentenbeweging in Leuven leverde een cruciale bijdrage aan de Vlaamse beweging, zowel via directe actie als door de vorming van toekomstige voormannen. De beweging had een grote aan... Lees meer

In 1911 werd onder druk van de Vlaamse publieke opinie in het parlement een wetsvoorstel ingediend ter vernederlandsing van de Gentse universiteit en doken plannen op voor zowel een openbaar als katholiek Vlaams universitair onderwijs in Antwerpen. Tegen dat laatste in dreef Ladeuze de bisschoppen in de richting van een verdubbeling van enkele colleges in Leuven zelf, die behalve in het Frans ook in het Nederlands zouden worden gegeven. Ladeuze stelde in 1911 voor in elke faculteit twee colleges te verdubbelen .De studenten stond het dan vrij om in de taal van hun keuze college te lopen en examen af te leggen. Een volledige verdubbeling achtte hij om wetenschappelijke en praktische redenen onmogelijk. In 1914 waren er op die manier een 15-tal colleges verdubbeld.

Na de oorlog kwam de eis tot een volledige Vlaamse afdeling in Leuven opnieuw op het voorplan, iets waar Ladeuze zich in de zomer 1920 opnieuw tegen verzette. Toen gaf hij behalve financiële redenen als argument vooral dat dit de weg zou openen naar de uitdrijving van de Franstaligen uit Leuven, wat in zijn ogen ondenkbaar was. Zolang het project van de vernederlandsing van Gent niet of onvolledig werd gerealiseerd, treuzelde Ladeuze zo lang mogelijk met de verdere vernederlandsing, ondanks de oprichting in 1924 van de Vereniging voor Vlaamse Leergangen Vlaamse Leergangen te Leuven
Vlaamse Leergangen was een vereniging die gesticht werd in 1924 en een historische rol speelde in de vernederlandsing van het onderwijs en onderzoek aan de Leuvense universiteit. Lees meer die er fondsen voor samenbracht. Vijf jaar later was nog maar een dertigtal cursussen verdubbeld. Het was pas na de complete vernederlandsing van Gent in 1930 dat Ladeuze er echt werk van maakte. Tussen 1931 en 1935 werden nog eens 300 colleges verdubbeld en in 1940 bestonden er naast elkaar twee nagenoeg complete curricula voor alle studierichtingen zowel in het Frans als in het Nederlands ( onderwijs Onderwijs
Lees meer ).

Conflict met de Vlaamse studenten

Al van bij zijn benoeming tot rector stond de Vlaamse studentenbeweging in Leuven wantrouwig tegenover de Nederlandsonkundige Ladeuze, wat al in 1910 leidde tot een eerste grotendeels op misverstand berustend conflict, met een – later weer ingetrokken – consilium abeundi voor redacteur Ernest Claes Claes, Ernest
Ernest Claes (1885-1968) was een schrijver van volkse romans en verhalen en een leidend ambtenaar in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij vervolgd wege... Lees meer van het Vlaamsgezinde studentenblad Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer en een verbod aan de studenten nog aan Ons Leven mee te werken. Vanaf 1911 verbeterde de sfeer toen de rector de sancties tegen het blad ophief en in 1912 zijn goede wil toonde door de deelnemers aan het derde Groot-Nederlandse Studentencongres Groot-Nederlandse Studentencongressen
De Groot-Nederlandse Studentencongressen waren bijeenkomsten van Vlaamse en Nederlandse studenten, gericht op het versterken van de onderlinge banden - vanuit de overtuiging dat Vlamingen... Lees meer officieel te ontvangen.

Maar na de oorlog, met zijn Flamenpolitik Flamenpolitik
Met het begrip ‘Flamenpolitik’ wordt verwezen naar de politiek die de Duitse bezetter voerde ten aanzien van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Sommige aute... Lees meer en activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer , werd een anti-Vlaams Belgisch nationalisme erg dominant in de publieke opinie en hield Ladeuze meer afstand. Hij verbood weliswaar het zogenaamde zoldercongres in 1920 niet – iets waarop de Franstalige pers sterk had aangedrongen – maar faciliteerde het ook niet. Geleidelijk aan kwam hij doorheen de jaren 1920 opnieuw op gespannen voet te staan met de jongere generatie in de Vlaamse studentenbeweging in Leuven, die snel in Vlaams-nationalistische richting radicaliseerde en feitelijk haar vertrouwen in de kerkelijke autoriteiten opzegde. Anti-Belgische en pro-activistische manifestaties leidden tot botsingen met Belgischgezinde Franstalige studenten, waarbij in mei 1924, na het Grootnederlands studentencongres, zelfs een Vlaams student werd neergeschoten. Ladeuze verbood daarop alle politieke manifestaties, wat door de Vlaams-nationalistische studenten werd aangevoeld als enkel tegen hen gericht. Het conflict escaleerde. Vlaamse studentenleiders (onder meer Paul-Felix Beeckman Beeckman, Paul-Felix
Paul-Felix Beeckman (1900-1978) was als student actief in het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond en het KVHV. Later engageerde hij zich binnen het VNV. Na de Tweede Wereldoorlog... Lees meer en Gerard Romsée Romsée, Gerard
Lees meer ) werden weggezonden van de universiteit, maar het conflict duurde het volgende academiejaar voort. Het bereikte in 1925-1926 een hoogtepunt toen het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer (KVHV) opriep de geldomhalingen in de kerken voor de Katholieke Universiteit van Leuven te boycotten. Ladeuze suggereerde de bisschoppen om – in een collectief schrijven dat tijdens de zondagmis van op de kansel zou worden voorgelezen – de Leuvense studenten te veroordelen. Zo geschiedde. Het werd het begin van een hard bisschoppelijk optreden tegen de Vlaams-nationalistische strekking zowel in Leuven als in de vanuit Leuven geleide scholierenbondenbonden van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS).

In maart 1925 ontbond de rector het KVHV, maar dat legde dat besluit naast zich neer. In de volgende jaren bleef een koude oorlog woeden tussen de Vlaamsgezinde studenten en de rector. Ladeuze gaf in 1929 KVHV-voorzitter Seppe Coene Coene, Seppe
Seppe Coene (1904-2000) was als student actief in het Algemeen Katholiek Vlaamsch Hoogstudentenverbond en het KVHV. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij gouwleider voor het VNV. Later w... Lees meer het consilium abeundi wegens deelname aan een anti-Belgische manifestatie na de Bormsverkiezing Bormsverkiezing
De Bormsverkiezing – de verkiezing van de onverkiesbare, in de gevangenis verblijvende ex-activist August Borms tot Kamerlid bij tussentijdse verkiezingen in 1929 – was een politiek feit ... Lees meer . Toen in 1929 de Franstalige Emile Lousse hoogleraar geschiedenis werd in plaats van de Vlaams-nationalistische Hendrik Elias Elias, Hendrik
Hendrik Elias (1902-1973) was een historicus en Vlaams-nationalistisch politicus die als leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond collaboreerde met de Duitse bezetter tijdens de Tweede W... Lees meer , vergrootte dat verder de kloof tussen Vlaamse studenten en de rector, ook al was het Ladeuze die Elias aan de bisschoppen had voorgedragen voor het hoogleraarschap.

Pas in de jaren 1930 verbeterde de gespannen relatie met de Vlaamse studenten, onder meer doordat de nieuwe vice-rectoren Karel Cruysberghs Cruysberghs, Karel
De Antwerpse priester Karel Cruysberghs (1891-1976) speelde als algemeen proost van het Jeugdverbond voor Katholieke Actie een rol als bemiddelaar in het conflict met het AKVS eind jaren ... Lees meer (1931-1936) en Honoré van Waeyenbergh Van Waeyenbergh, Honoré
Honoré van Waeyenbergh (1891-1971) was vice-rector (1936-1940) en rector (1940-1962) van de Katholieke Universiteit Leuven. Hij droeg bij aan de vernederlandsing van de universiteit. ... Lees meer (1936-1940) hun vertrouwen wisten te winnen en omdat er een nieuwe studentengeneratie aantrad. Deze was meer door de Katholieke Actie-geest beïnvloed en stond daardoor loyaal tegenover het kerkelijk gezag. In januari 1937 ontving Ladeuze voor het eerst sinds meer dan een decennium opnieuw officieel de KVHV-leiding bij de viering van het vijfendertigjarige bestaan van haar vereniging. In november 1937 stond Ladeuze toe dat de universiteit een eredoctoraat verleende aan twee Vlaamse en twee Nederlandse auteurs (Gerard Brom, Anton van Duinkerken Asselbergs, Willem
Willem Asselberghs (1903-1968), ook bekend onder zijn pseudoniem Anton van Duinkerken, was hoogleraar taalkunde in Nijmegen. Hij ijverde voor de Vlaams-Nederlandse culturele integratie.... Lees meer , Stijn Streuvels Lateur, Frank
Lees meer en Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer ), dit ter gelegenheid van het eeuwfeest van Met Tijd en Vlijt Met Tijd en Vlijt
Met Tijd en Vlijt was een Vlaamsgezind Studentengenootschap dat in 1836 aan de Leuvense universiteit werd opgericht en bleef bestaan tot na de Tweede Wereldoorlog. Het speelde tot 1875 e... Lees meer . De verzoening werd bezegeld in 1940 toen KVHV-preses Herman Wagemans Wagemans, Herman
De advocaat Herman Wagemans (1918-2006) was de eerste voorzitter van het Algemeen Nederlands Zangverbond, Vlaams-nationalistisch politicus, medestichter van de Volksunie en medestichter v... Lees meer een lijkrede uitsprak bij de begrafenis van Ladeuze.