Vereniging voor Wetenschap
De Vereniging voor Wetenschap werd in 1935 opgericht met als doel de wetenschapsbeoefening in Vlaanderen te stimuleren. Vanaf 1981 werd de werking beperk tot de wetenschappelijke studie van de geschiedenis van de Vlaamse beweging.
Oprichting
De Vereniging voor Wetenschap (VWW) werd op 27 januari 1935 opgericht door Frans Daels Daels, Frans
Frans Daels (1882-1974) vormde de spil van de Vlaamsgezinde organisaties aan het IJzerfront en groeide in het interbellum als voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en voorvechter van N... Lees meer en Jozef Goossenaerts Goossenaerts, Jozef
Jozef Goossenaerts (1882-1963) was een Vlaams-nationalistische duivel-doet-al, die gedurende meer dan een halve eeuw betrokken was bij uiteenlopende socioculturele, (partij)politieke en i... Lees meer , met de bedoeling de organisatie van de Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen
De Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen (1887-1942) ijverden in uiteenlopende vakgebieden voor een Nederlandstalige wetenschapsbeoefening in Vlaanderen. Lees meer te coördineren en aan dat initiatief een permanent karakter te geven. De oprichting, die op 30 maart daaropvolgend werd bevestigd met de goedkeuring van wat het huishoudelijk reglement werd genoemd, situeerde zich tegen de achtergrond van het streven tot uitbreiding van de culturele autonomie voor Nederlands- en Franstalig België, waarin de VVW een belangrijke rol speelde. Dat leidde in 1938 tot de oprichting van Vlaamse wetenschappelijke academies voor enerzijds wetenschappen, letteren en schone kunsten en anderzijds geneeskunde. Tot de oprichters van de VVW behoorden – behalve Daels en Goossenaerts – onder anderen Hendrik Borginon Borginon, Hendrik
Hendrik Borginon (1890-1985) was lid van de leiding van de Frontbeweging en Vlaams-nationalistisch politicus in de Frontpartij en het Vlaamsch Nationaal Verbond. Tijdens de bezetting fung... Lees meer , Jozef van Caeckenberghe Van Caeckenberghe, Jozef
Lees meer , Amaat Dumon Dumon, Amaat
Amaat Dumon (1895-1978) heeft op twee wijzen naam gemaakt: als geneticus in het domein van zaad- en veeveredeling en als strijdend flamingant, op de bres voor de vernederlandsing van wete... Lees meer , de Gentse hoogleraar kunstgeschiedenis Jozef Duverger, Leo Elaut Elaut, Leon
Leon Elaut (1897-1978) was een Vlaamsgezinde hoogleraar geneeskunde aan de Gentse universiteit. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij wegens collaboratie veroordeeld tot twee jaar gevangenis... Lees meer , Maurits Liesenborghs Liesenborghs, Maurits
Maurits Liesenborghs (1889-1946) was redacteur bij heel wat tijdschriften en was medestichter van verschillende culturele flamingantische groeperingen. Voor het Algemeen-Nederlands Verbon... Lees meer , August Vermeylen Vermeylen, August
August Vermeylen (1872-1945) was een schrijver, literatuur- en kunsthistoricus, en socialistisch senator. In het tijdschrift Van Nu en Straks, waarvan hij de leiding had, publiceerde hij ... Lees meer en Herman de Vleeschauwer De Vleeschauwer, Herman
Herman de Vleeschauwer (1899-1986) was filosoof, hoogleraar en bibliothecaris. Hij collaboreerde tijdens de Tweede Wereldoorlog in het Vlaamsch Nationaal Verbond en week na de bevrijding ... Lees meer , De meesten van hen waren Vlaams-nationalisten.
Tot de Tweede Wereldoorlog
De VVW stelde zich tot doel over de wetenschapsbeoefening in Vlaanderen en door Vlamingen te communiceren en die te stimuleren. Om dat te realiseren werd het organisatiecomité van de Vlaamsche Wetenschappelijk Congressen uitgebreid met zo’n 40 prominente Vlaamse wetenschappers uit diverse disciplines, die samen de raad van bestuur van de VVW vormden. De raad van beheer, het dagelijks bestuur, werd geleid door voorzitter Daels en afgevaardigd beheerder Goossenaerts, van bij het begin en tot zijn overlijden de drijvende kracht achter het hele initiatief. De zetel van de VVW was gevestigd in het studentenhuis Huize Mac Leod in de Sint-Pietersnieuwstraat in Gent. Het maandblad Wetenschap in Vlaanderen (1935-1939) – vanaf 1940 Wetenschappelijke Tijdingen – fungeerde als spreekbuis van de VVW. Vanuit de VVW werd toen al gedacht aan een Vlaams Biografisch Woordenboek.
Na de Tweede Wereldoorlog
Omdat de meeste leidinggevende figuren van de VVW na de bevrijding op de een of andere manier werden gestraft omwille van hun betrokkenheid bij de collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog, lag de werking van de organisatie na 1944 gedurende een aantal jaren compleet stil. De raad van beheer kwam lange tijd niet samen, maar er werd wel – vooral door Goosenaerts – tevergeefs geprobeerd om weer aan te sluiten bij de vooroorlogse Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen. Vanaf 1950 werd Wetenschappelijke Tijdingen, dat sinds de herfst van 1944 niet meer was verschenen, opnieuw uitgegeven.
Vanaf 1964 was Amaat Dumon voorzitter van de VVW en hij werd in die functie in 1978 opgevolgd door Jozef Duverger, die echter een jaar later overleed. Vanaf 1980 bekleedde Gilbert de Smet De Smet, Gilbert
Germanist Gilbert de Smet (1921-2003) was hoogleraar aan de Universiteit Gent. Hij was voorzitter van de Vereniging voor Wetenschap en redactiesecretaris van Wetenschappelijke Tijdingen.... Lees meer het voorzitterschap en werd hij ook aangesteld als hoofdredacteur van Wetenschappelijke Tijdingen.
Sinds 1981
De Smet was van mening dat de VVW haar opzet – “het bevorderen en bekendmaken van de wetenschap die door Vlamingen en door andere taalgenoten wordt beoefend” – inmiddels had bereikt en wilde de vereniging opheffen. In datzelfde jaar 1980 – tegelijk de honderdvijftigste verjaardag van de oprichting van de Belgische staat - werd ook de tweede staatshervorming doorgevoerd, die bepaalde dat de gemeenschappen als volwaardig werden erkend en ruimere bevoegdheden kregen. Omdat de raad van bestuur en de algemene vergadering daarmee niet akkoord gingen, werd de doelstelling van de VVW, net als die van het tijdschrift Wetenschappelijke Tijdingen, met ingang van 1981 omgevormd en herleid tot "de bevordering van de wetenschappelijke studie van de geschiedenis van de Vlaamse Beweging in haar breedste betekenis en het onderzoek van bepaalde problemen in het leven van de Vlaamse Gemeenschap". Het blad telde voortaan alleen redactieleden die wetenschappelijk actief waren in dat werkveld en de titel ervan werd gewijzigd tot Wetenschappelijke tijdingen op het gebied van de geschiedenis van de Vlaamse beweging.
Van 1994 tot 2015 was Frans-Jos Verdoodt Verdoodt, Frans-Jos
Historicus Frans-Jos Verdoodt (1939) specialiseerde zich in de geschiedenis van het daensisme en van de Vlaamse beweging. In 1984 was hij de gangmaker achter de oprichting van het ADVN, w... Lees meer hoofdredacteur van het blad. Hij zorgde ervoor dat het – na de ontbinding van de Vereniging voor Wetenschap - een onderkomen en een verankering vond in het ADVN – archief voor nationale bewegingen in Antwerpen, waarvan hij van bij de oprichting in 1984 tot 2004 directeur en vervolgens tot 2014 voorzitter was. Vandaag luidt de titel Wt. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging en fungeren Bruno de Wever De Wever, Bruno
Historicus Bruno de Wever (1960) is een specialist van de geschiedenis van het Vlaams-nationalisme en van de Tweede Wereldoorlog. Hij weegt sinds de jaren 1980 op het debat over het oorlo... Lees meer en ADVN-directeur Ann Mares respectievelijk als hoofdredacteur en verantwoordelijke uitgever.
Literatuur
– J. Goosenaerts, Ter inleiding, in: Wetenschap in Vlaanderen, augustus-september 1935, kol. 1-3.
– H. A., Hoe het groeide…Uit de annalen van de Wetenschappelijke beweging in Vlaanderen… Bij het eerste lustrum der “Vereeniging voor Wetenschap”, in: De Standaard, 16 maart 1940.
– J. Goossenaerts, Bij het eerste lustrum van de Vereeniging voor Wetenschap, in: Nieuw Vlaanderen, 6 april 1940.
– J. J. van de Velde, Het Vlaamsch Natuur- en Geneeskundig Congres van zijn oorsprong in 1897 tot in 1944, 1944.
– J. Goosenaerts, Na een jaar. Een praatje met de lezers, in: Wetenschappelijke Tijdingen, februari 1951,kol. 33-38.
– J. Goossenaerts, Waar staan wij?, in: Wetenschappelijke Tijdingen, januari 1961, kol. 1-6.
– G. de Smet, Bij de nieuwe jaargang, in: Wetenschappelijke Tijdingen, januari-februari-maart 1981, kol. 1-2.
– Wetenschappelijke tijdingen op het gebied van de Vlaamse beweging, december 2001 – ‘bibliografisch nummer’ (met bijdragen van F.-J. Verdoodt, G. Leemans, P. van Hees en V. Schiltz).