Leuridan, Jeroom

Persoon
Pieter Jan Verstraete (2023, aanvulling), Pieter Jan Verstraete (1998)

Jeroom Leuridan (1894-1945), leraar en advocaat, was van 1929 tot 1944 parlementslid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), en vanaf 1934 VNV-gouwleider van West-Vlaanderen. Hij was een radicaal Groot-Nederlander.

Volledige voornaam
Jeroom Cornelis
Pseudoniem
Kerlinga
Geboorte
Oostvleteren, 18 juli 1894
Overlijden
Ieper, 26 juli 1945
Leestijd: 10 minuten

Jeroom Leuridan (1894-1945) was de zoon van een landbouwersechtpaar uit het West-Vlaamse Oostvleteren. Hij deed zijn humaniora aan het college van Poperinge (1906-1914) en werd er Vlaamsgezind door toedoen van vooral priester-leraar Edmond Verhamme.

In 1915 meldde Leuridan zich als oorlogsvrijwilliger. Aan het IJzerfront kwam hij in contact met Cyriel Verschaeve. Hij sloot zich aan bij de Frontpartij en werd vanaf 1925 een spilfiguur in het West-Vlaamse Vlaams-nationalisme. Wanneer  Joris van Severen in 1931 zijn Verdinaso oprichtte werden de voormalige bondgenoten vijanden. In 1929 werd Leuridan tot volksvertegenwoordiger gekozen. Na de oprichting van het VNV werd hij tot gouwleider van zijn provincie benoemd. De verkiezingen van 1939 leverden hem een Senaatszetel op.

In oktober 1940 werd hij in de Raad van Leiding van het VNV opgenomen. Tijdens de bezetting hield hij vast aan zijn Groot-Nederlandse overtuiging. Dit leidde tot moeilijkheden met de Duitse bezetter. Hij overleed in de gevangenis van Ieper.

Jeroom Leuridan begon in 1906 zijn humaniorastudie aan het college van Poperinge. Tijdens zijn collegejaren werd Leuridan, vooral onder invloed van zijn leraar poësis en retorica Edmond Verhamme Verhamme, Edmond
Edmond Verhamme was leraal, principaal en inspecteur. Hij ijverde voor de vernederlandsing van het onderwijs. Lees meer
en van de geschriften van Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
, in toenemende mate Vlaamsgezind. Leuridan werd lid en vanaf 1913 voorzitter van de Vlaamse leerlingenbond Hooger Op. Omstreeks 1912 begon hij, onder de later ook veelgebruikte schuilnaam Kerlinga, mee te werken aan De Vlaamsche Vlagge De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)
De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) was een West-Vlaams scholieren- en studententijdschrift onder wisselende redactie van seminaristen, universiteitsstudenten en priester-leraars. Het ademde ... Lees meer
. Toen Leuridan in de retorica zat, sloot het college op 16 oktober 1914 zijn deuren, en ging hij thuis op de boerderij werken.

In 1915 meldde de 21-jarige zich als oorlogsvrijwilliger. Hij kreeg zijn opleiding in het kamp van Auvours. Aan het IJzerfront werkte hij in de studiekring nauw samen met Willem Depla en Karel de Schaepdrijver De Schaepdrijver, Karel
Karel De Schaepdrijver (1892-1970) was tijdens WOI betrokken bij de Frontbeweging. In 1918 liep hij over en werd ingeschakeld in de activistische propaganda. Na de oorlog vestigde hij zi... Lees meer
. Leuridan liet zich toen kritisch uit over het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
en was een tegenstander van de door de bezetter vernederlandste Gentse universiteit. Zijn omgang met Firmin Deprez Deprez, Firmin
Firmin Deprez 1890-1916) speelde vóór de Eerste Wereldoorlog een belangrijke rol in de katholieke Vlaamsgezinde scholieren- en studentenbeweging. Hij sneuvelde in 1916 aan het IJzerfront ... Lees meer
en Hilaire Gravez Gravez, Hilaire
Hilaire Gravez (1889-1974) was een Vlaams-nationalistische politicus en arts, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol speelde in de Frontbeweging. Tijdens de jaren 1930 koos... Lees meer
bracht hem in contact met Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer
, onder wiens invloed Leuridan radicaliseerde. Tijdens het eindoffensief geraakte korporaal Leuridan op 8 september 1918 gewond.

Universitaire opleiding

Op 31 januari 1919 liet de nog niet gedemobiliseerde Leuridan zich aan de Leuvense universiteit inschrijven voor de kandidatuur klassieke filologie; enkele weken later stapte hij over naar de Germaanse filologie, waarin hij in juli 1921 met onderscheiding zijn diploma behaalde met een proefschrift over Soldatentaal op den IJzer. Als student in Leuven sloot hij zich aan bij het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Leuven K
Het Katholiek Vlaamsch Hoogstudenten Verbond (KVHV) werd opgericht in 1902 onder de benaming Vlaamsch Verbond als eerste Vlaamse studentenkoepel aan de Katholieke Universiteit Leuven, een... Lees meer
(KVHV), de club Westland en Met Tijd en Vlijt Met Tijd en Vlijt
Met Tijd en Vlijt was een Vlaamsgezind Studentengenootschap dat in 1836 aan de Leuvense universiteit werd opgericht en bleef bestaan tot na de Tweede Wereldoorlog. Het speelde tot 1875 e... Lees meer
. Hij werkte mee aan de heroprichting van Amicitia Amicitia
Amicitia was een katholieke en Vlaamsgezinde studentenvereniging die in 1911 werd opgericht aan de Leuvense universiteit. Lees meer
en was ook een van de actiefste propagandisten van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer
(VOS). In het conflict over de koers van VOS met Jozef Verduyn Verduyn, Jozef
Frontarts Jozef Verduyn (1884-1936) was een van de boegbeelden van Heldenhulde, een comité dat Vlaamse soldaten die tijdens de Eerste Wereldoorlog waren gesneuveld wilde eren met een Vlaa... Lees meer
koos hij de zijde van de radicale Vlaams-nationalisten. Verder was hij in 1920 medeorganisator van de eerste IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
, waarvan hij samen met Clemens de Landtsheer De Landtsheer, Clemens
Clemens de Landtsheer (1894-1984) speelde als secretaris van het IJzerbedevaartcomité een grote rol in de organisatie van de vereniging en van de IJzerbedevaarten. Verder was deze belangr... Lees meer
en Michiel Bulckaert Bulckaert, Michiel
Michiel Bulckaert (1895-1968) was een VNV-politicus die als West-Vlaamse oorlogsgouverneur collaboreerde met de Duitse bezetter. De advocaat uit Veurne was oorlogsvrijwilliger tijdens Eer... Lees meer
(tot 1925) het secretariaat waarnam. Leuridan bleef lid van het comité tot aan zijn intrede in het parlement in 1929.

In Leuven ontplooide hij zich tot een radicaal Vlaams-nationalist en Groot-Nederlander Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
. Hij was lid van het Veem ick wijck niet af Veem ick wijck niet af
Het Veem ick wijck niet af was na WOI een geheime organisatie om de Vlaamse beweging verder te ontwikkelen. Het Veem agiteerde onder meer tegen de Frontpartij. Lees meer
. Vooral de invloed van de radicale en compromisloze Groot-Nederlandse doctrinair Robrecht de Smet De Smet, Robrecht
Robrecht de Smet (1875-1937) was een West-Vlaamse priester en kapelaan. Hij evolueerde in radicale anti-Belgische en autoritaire richting en was betrokken bij het Verbond van Vlaamsche Na... Lees meer
was bepalend voor Leuridan. Als medewerker (tot juli 1921) aan De Poperingenaar verdedigde hij consequent een katholieke en Vlaams-nationale politiek tegen de katholieke partij in.

Leerkracht en Vlaams-nationalisme in West-Vlaanderen

Op 26 augustus 1921 volgde zijn benoeming als leraar aan het atheneum van Dinant. Slechts enkele weken later volgde op 16 september – dit dankzij de tussenkomst van de Ieperse burgemeester Coolaert die hem trachtte voor de katholieke partij in te palmen – zijn mutatie naar het atheneum van Brugge. Daar nam hij na amper twee maanden ontslag om zich kandidaat te stellen voor de parlementsverkiezingen van 20 november 1921. Berten Pil Pil, Berten
De scheikundige Albert ‘Berten’ Pil (1892-1940) was oud-strijder van de Eerste Wereldoorlog en lag mee aan de basis van het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS). Pil was erg actief in ... Lees meer
, Jozef Goossenaerts Goossenaerts, Jozef
Jozef Goossenaerts (1882-1963) was een Vlaams-nationalistische duivel-doet-al, die gedurende meer dan een halve eeuw betrokken was bij uiteenlopende socioculturele, (partij)politieke en i... Lees meer
, Verschaeve en De Smet slaagden erin Leuridan te overtuigen de eerste plaats te aanvaarden voor de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer
voor het kiesarrondissement Veurne-Oostende- Diksmuide. Leuridan werd niet gekozen. Hij vatte hierna een studie in de rechten aan en behaalde een zijn diploma in 1924. Na een kort verblijf in Hooglede verhuisde hij naar Ieper en schreef zich hier in aan de balie.

1921 was het beginjaar van een zeer drukke politieke bedrijvigheid. Met Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer
vormde Leuridan het leidende politieke duo van de Vlaams-nationale strijd in West-Vlaanderen. Tussen 1921 en 1925 schreef hij onder zijn schuilnaam Kerlinga de meeste hoofdartikelen voor het weekblad De Westvlaming De West-Vlaming
Lees meer
, waarvan hij tevens tot de stichters behoorde. In tegenstelling tot Van Severen was hij geen theoreticus en hanteerde hij in zijn bijdragen een taal die doorspekt was met typisch West-Vlaamse uitdrukkingen en spreuken uit het boerenleven. Ook als spreker kon hij bogen op een grote populariteit. Met Maria van Gastel Van Gastel, Marie
Maria van Gastel (1892-1980) was lerares, verpleegster en eerste voorzitter van het Hoogstudentinnenverbond. Ze sprak vaak op meetings en leverde tijdens de beide wereldoorlogen caritatie... Lees meer
en Antoon Jacob Jacob, Antoon
Antoon Jacob (1889-1947) was een atheneumleraar en later hoogleraar in Hamburg en Gent. Hij was actief bij activistische tijdschriften, nadien in de amnestiebeweging en later de culturele... Lees meer
leidde hij de campagne voor amnestie Amnestie
Lees meer
. Leuridan werd de verantwoordelijke voor West-Vlaanderen van het geheime Verbond van Vlaamsche Nationalisten De Blauwvoet Verbond van Vlaamsche Nationalisten De Blauwvoet
Het Verbond van Vlaamsche Nationalisten De Blauwvoet (1921) ontstond in Nederland en had een antidemocratische inslag. Het initiatief stierf al snel een snelle dood. Lees meer
van priester De Smet. Later werkte hij ook mee aan diens Jong Vlaamsche Gemeenschap Jong-Vlaamsche Gemeenschap
De Jong-Vlaamsche Gemeenschap was een mislukt Groot-Nederlands en rechts-autoritair initiatief van de priesters Robrecht de Smet en Maurits Geerardyn om in het Vlaams-nationalisme een lei... Lees meer
. Al in 1921 was Leuridan, in gesprekken met De Smet, Karel van der Espt Van der Espt, Karel
Karel van der Espt (1891-1938) was priester en docent aan het Amerikaans college in Leuven. Samen met Berten Pil en Odiel Spruytte werkte hij een katholiek Vlaams-nationalisme uit. ... Lees meer
en Pil, tot het besluit gekomen om in de politieke actie de ‘katholieke leer aan te nemen, dwarsdoor’. In 1924 wilde hij met Van Severen de Godsvrede Godsvrede
Godsvrede is een middeleeuws begrip dat een schorsing van de vijandelijkheden tussen verschillende partijen inhoudt. In de geschiedenis van de Vlaamse beweging werd het begrip op verschil... Lees meer
in de Frontpartij opgeven, en bracht hij in West-Vlaanderen een nieuwe strekking van het Vlaams-nationalisme aan: het leerstellig gebaseerd zijn op katholieke grondslag en het werken op politiek gebied door Vlaams-nationale organisaties. Dit streven mondde uit in de stichting van de Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging
De Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging (1924-1925) was een kortstondige formatie onder impuls van Lodewijk Dosfel, die het katholieke nationalisme in Vlaanderen ideologisch ... Lees meer
waarvan Leuridan tot de mentors behoorde. In 1925 werd het Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond (1925-1933) was een Vlaams-nationalistische partij in West-Vlaanderen. Lees meer
(KVNV) gesticht als zelfstandige partijformule. In de Frontpartij leidde dit tot spanningen met de voorstanders van een pluralistische Godsvrede als basis van een nationale partij.

Vanaf 1925 groeide de onenigheid met Van Severen. Leuridan verweet hem zijn laksheid en elitaire opstelling. In tegenstelling tot de dogmatische Van Severen was de pragmaticus Leuridan voorstander van een samengaan met het Algemeen Christelijk Werk(nem)ersverbond Algemeen Christelijk Werknemersverbond
Het Algemeen Christelijk Werkersverbond werd gesticht op 17 juli 1921 en in 1991 herdoopt als ACW Koepel van Christelijke Werknemers. In 2014 werd de organisatie omgevormd tot Beweging.ne... Lees meer
bij de verkiezingen. Leuridan wilde zo de basis van de partij in West-Vlaanderen verbreden. Uiteindelijk leidde dit tot een breuk tussen de twee West-Vlaamse voormannen.

Politieke mandaten

Na 1925 vervulde Leuridan een steeds belangrijker wordende rol in West-Vlaanderen. Bij de verkiezingen van april 1925 behaalde het KVNV voor de provincieraad zeven mandaten onder wie advocaat Leuridan. Enkele weken na de verkiezingen had hij op 13 mei 1925 samen met Emile Butaye Butaye, Emiel
Emile Butaye (1882-1953) was een leraar, landmeter en Vlaams-nationalistisch politicus. Na de Eerste Wereldoorlog werd hij actief in het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS) en was hij... Lees meer
en Pieter Waterblee een onderhoud met bisschop Gustave Waffelaert Waffelaert, Gustave
Gustave Waffelaert (1847-1931) was bisschop van Brugge van 1895 tot 1931. Hij was voorstander van de West-Vlaamse gewesttaal. Ondanks een zekere Vlaamslievendheid kwam hij in conflict met... Lees meer
. Het kon niet verhinderen dat in een herderlijk schrijven op 30 september het Vlaams-nationalisme werd veroordeeld omdat het de eenheid van de katholieken in gevaar bracht.

Op 6 oktober 1926 werd Leuridan tot gemeenteraadslid in Ieper gekozen, een mandaat dat hij zou blijven uitoefenen tot eind 1944. Zijn jarenlange inzet als propagandist en organisator van tal van bijeenkomsten en verenigingen werd in 1929 verguld met een parlementaire zetel. Met meer dan 1000 voorkeurstemmen werd Leuridan op 26 mei 1929 tot volksvertegenwoordiger gekozen. Van Severen verloor bij deze verkiezingen zijn mandaat en zorgde meteen voor toenemende onenigheid en heibel omwille van de volgens hem te gematigde ideologische opstelling van de partij. Deze crisis leidde uiteindelijk in 1930 tot een breuk. Leuridan werd vanaf 1931 leider van het KVNV. Samen met Bulckaert schreef hij in het daaropvolgende jaar in een manifest zijn Groot-Nederlandse en christelijke overtuiging neer.

Niettegenstaande de tegenwerking van het bisdom en de scheuring door de oprichting van het Verdinaso onder leiding van Van Severen boekte Leuridan een lichte stemmenwinst bij de parlementsverkiezingen van 1932. Over het algemeen gingen de Vlaams-nationalisten bij deze verkiezingen achteruit. De verkiezingsnederlaag en de concurrentie van het Verdinaso noopten tot een hereniging van het versplinterde Vlaams-nationalisme. Leuridan werd van nabij betrokken bij het streven naar het vormen van een nationale Vlaams-nationalistische politieke partij. Een aantal gesprekken vond plaats met De Smet, René Lagrou Lagrou, René
René Lagrou (1904-1969) was een Vlaams-nationalistisch politicus. Lagrou had contacten met het naziregime, stichtte in 1940 de Algemeene-SS Vlaanderen waar hij de eerste leider van werd e... Lees meer
, Victor Leemans Leemans, Victor
Victor Leemans (1901-1971) was een politiek en sociaaleconomisch theoreticus, die het gedachtegoed van de revolutie van rechts introduceerde in de Vlaamse beweging. Tijdens de Tweede Were... Lees meer
en Tony Herbert Herbert, Tony
Tony Herbert (1902-1959) was een aanvankelijk radicaal Vlaams-nationalistische en vanaf medio jaren 1930 Belgischgezinde ingenieur en textielindustrieel met autoritaire opvattingen. Hij ... Lees meer
. Een tijdlang scheen deze laatste in West-Vlaanderen de leiding van Leuridan over te willen nemen door een opbod in radicalisme en totalitaire denkbeelden. Herbert vond dit noodzakelijk om Van Severen in radicalisme te kunnen overtroeven. Toen in oktober 1933 het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV) tot stand kwam, werd Leuridan tot voorlopige gouwleider benoemd en opgenomen in de Hoofdraad. Maar het was pas met het vertrek van Herbert uit het VNV dat Leuridan in 1934 effectief als gouwleider van West-Vlaanderen optrad.

Bij de verkiezingen van mei 1936 zag Leuridan zijn score naar 20,7% van het aantal uitgebrachte stemmen stijgen (een winst van 4,9%). In 1939 verhuisde hij van de Kamer ( Joris Vansteenland Vansteenland, Joris
Joris Vansteenland (1899-1972) was een Vlaams-nationaal politicus in het interbellum en vervulde tijdens de Tweede Wereldoorlog leidende functies in de militie van het Vlaamsch Nationaal ... Lees meer
werd er zijn opvolger) naar de Senaat. In het parlement bleef hij steeds zijn radicale Dietse opstelling getrouw, waardoor hij vaak in conflict geraakte met de meer federalistisch gezinde parlementsleden van het VNV. Leuridan behoorde ook tot de radicale vleugel inzake de kritiek op het democratisch regime. Naarmate het oorlogsgevaar toenam vroeg hij begrip voor het Duitse standpunt en oefende hij scherpe kritiek op de Britse en Franse ‘imperialisten’. Buiten het parlement steunde advocaat Leuridan de actie van Flor Grammens Grammens, Flor
Onderwijzer Flor Grammens (1899-1985) verwierf tijdens zijn leven grote bekendheid door zijn herhaalde en soms spectaculaire acties tegen de schendingen van de taalwetgeving. Lees meer
en was hij een van de stichters van Vlaamsche Kinderzegen Vlaamsche Kinderzegen
Vlaamsche Kinderzegen was een katholieke en Vlaams-nationalistische vereniging voor grote gezinnen, die bestond van 1937 tot omstreeks 1970. Lees meer
(hij verloor zelf als vader drie van zijn zeven kinderen kort na de geboorte).

Tweede Wereldoorlog en collaboratie

In mei 1940 hield Leuridan zich korte tijd verborgen voor de Belgische staatsveiligheid en nam hij niet deel aan de vergadering van de Vlaams-nationalistische fractie op 14 mei in Brussel waar het ordewoord ‘geen tweede activisme’ werd gegeven. Na de capitulatie van het Belgisch leger ging hij samen met Albert van Eecke op zoek naar de vijf Ieperse weggevoerden ( Spooktreinen Spooktreinen
Het begrip Spooktreinen verwijst naar de wegvoering van 2000 tot 3000 verdachten door de Belgische staatsveiligheid in mei 1940. De verdachten, waaronder een aantal prominente Vlaams-nat... Lees meer
). Op 3 juni woonde hij samen met Staf de Clercq De Clercq, Staf
Staf de Clercq (1884-1942) was een Vlaams-nationalistische politicus, die zijn politieke carrière begon als kamerlid voor de Frontpartij. Hij staat vooral bekend als stichter en eerste l... Lees meer
in Brussel een onderhoud bij met de leiders van het Militair Bestuur, Alexander von Falkenhausen Von Falkenhausen, Alexander
Alexander von Falkenhausen (1878-1966) was de Militaire Bevelhebber in België tijdens de Duitse bezetting van 1940 tot 1944. In die functie was hij de hoogste Duits autoriteit in België.... Lees meer
en Eggert Reeder Reeder, Eggert
Eggert Reeder (1894-1959) leidde van 1940 tot 1944 het Duitse militaire bestuur. Hij was een van de centrale figuren in de Duitse Flamenpolitik van tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer
, waar de collaboratie van het VNV met de bezetter werd aangeboden. Op 23 oktober 1940 werd Leuridan opgenomen als lid van de Raad van Leiding van het VNV. Hij bleef zijn Dietse standpunt verdedigen en verweet de partij te veel compromissen op dit gebied. Hij kantte zich tegen een akkoord met de Groot-Duitse SS, dat onder meer de rekrutering van VNV'ers voor de Waffen-SS inhield. Zelf maakte hij geen propaganda voor het oostfront, maar hij sprak wel herhaaldelijk een rouwhulde uit voor gesneuvelde oostfronters Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer
. Hij verzette zich tegen iedere vorm van verduitsing, al stelde hij het principe van de collaboratie niet in vraag.

Leuridan was het volledig eens met de greep naar de macht die zijn partij uitvoerde. Hij spande zich in om zoveel mogelijk VNV'ers op bestuursposten benoemd te krijgen (onder meer burgemeesters). Op een meeting in Gent op 21 juni 1943 voer Leuridan heftig uit tegen de SS en de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer
(DeVlag). Vanwege het Militaire Bestuur leverde dit hem op 7 juli een spreekverbod voor publieke en besloten bijeenkomsten en een geldboete van 1000 frank op. Hij weigerde echter deze boete te betalen, waarop leider Hendrik Elias Elias, Hendrik
Hendrik Elias (1902-1973) was een historicus en Vlaams-nationalistisch politicus die als leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond collaboreerde met de Duitse bezetter tijdens de Tweede W... Lees meer
, tot ergernis van Leuridan, de som betaalde. Op 12 juli maakte hij op een bijeenkomst in Diksmuide zijn spreekverbod openbaar door als aangekondigde spreker te zwijgen. Hierop verzonden twaalf West-Vlaamse VNV-burgemeesters gezamenlijk hun ontslagbrief naar gouverneur Bulckaert en VNV-leider Elias. Deze crisis binnen het VNV dreigde te escaleren toen een opgewonden Leuridan aankondigde dat hij op 26 augustus tijdens een VNV-kampdag het spreekverbod openlijk zou negeren. Juist die dag werd hij door een eerste hersenbloeding geveld. Zijn rol was van toen af grotendeels uitgespeeld. Wel betoonde hij zijn steun aan het Dietsch Eedverbond Dietsch Eedverbond
Het Dietsch Eedverbond was een informele en clandestiene organisatie die ijverde voor de prioritering van het Dietse streven. Lees meer
, waardoor repressief optreden door de VNV-leiding werd bemoeilijkt.

Op 1 september 1944 werd Leuridan in Lo aangehouden en naar Ieper overgebracht. Van daar werd hij op 27 september naar Sint-Kruis-Brugge gevoerd. Op 7 november werd zijn parlementaire onschendbaarheid opgegeven en op 28 november werd hij door de tuchtraad van de balie van Ieper geschorst. Door een nieuwe beroerte getroffen werd hij op 12 februari 1945 naar het hospitaal van Ieper gebracht. Begin april volgde een nieuwe reeks beroerteaanvallen. Doodziek moest Leuridan op 20 juli weer naar de ziekenzaal van de gevangenis waar hij op 25 juli opnieuw door een beroerte getroffen werd. Deze aanval leidde de volgende dag tot zijn dood. Volgens zijn wens werd Leuridan op het kerkhof van Oostvleteren onder een Heldenhuldezerkje Heldenhuldezerken
Lees meer
begraven. Hij werd op 20 november 1960 en 29 juli 1974 herdacht, respectievelijk georganiseerd door Hendrik Demoen en de Jef Lesage-kring.

Werken

– Artikelen in De Vlaamsche Vlagge, De Belgische Standaard, Het Poperinghenaertje, De Poperingenaar, De Vlaming in Roeselare-Tielt, De West-Vlaming, De Vlaming, V.O.S., Vlaanderen (1922-1933), Jong Dietschland (1927-1933), Onze Jeugd, De Schelde (1919-1936) en Volk en Staat.

Literatuur

– A. de Bruyne, Drie West-Vlamingen: dr. A. Depla, dr. J. Leuridan, dr. J.A. Spincemaille, 1956.
– H.J. Demoen, Jeroom Leuridan: recht en trouw, 1963.
– H.J. Elias, 25 Jaar Vlaamse Beweging 1914-1939, 1969, 4 dln.
– A.W. Willemsen, Het Vlaams-nationalisme. De geschiedenis van de jaren 1914-1940, 1969.
– A. Dumon, Leuridan, Jeroom, in Nationaal Biografisch Woordenboek, 1981, dl. 9.
– P. Renard, De ideologische en organisatorische problemen van het Vlaams nationalisme in West-Vlaanderen, 1919-1931, RUG, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1983.

– J. Rossie, Het Vlaams-nationalisme in het arrondissement Ieper vanaf 1918 tot en met de Tweede Wereldoorlog, RUG, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1993.
– B. de Wever, Greep naar de macht. Vlaams-nationalisme en Nieuwe Orde. Het VNV 1933- 1945, 1994.
– S. Debaeke, ‘Ik was 20 in 14’. De 20-jarige Jeroom Leuridan schrijft over het leven aan de rand van de frontstreek, 1999.
– P.J. Verstraete, Onverfranst – onverduitst. De oorlogsjaren van Jeroom Leuridan, 1940-1945, 2000.

Suggestie doorgeven

1973: Amandus Dumon (pdf)

1998: Pieter Jan Verstraete

2023: Pieter Jan Verstraete

Databanken

Inhoudstafel