Algemeen Christelijk Werknemersverbond

Het ACW was in rechte de opvolger van de Belgische Volksbond, die in 1891 was opgericht, maar waarvan het gezag aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer door de jonge christelijke vakbeweging steeds meer in vraag was gesteld. Met het ACW wilden de christelijke arbeiders een autonome plaats verwerven in de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer . Dit streven naar politieke autonomie was in Vlaanderen ook ingegeven door een Vlaamsgezinde reflex: de arbeiders wezen de voogdij van de conservatieve en Fransgezinde burgerij af.

Onder druk van het jonge ACW werd in augustus 1921 de Katholieke Unie, een confederatie van vier standsgroeperingen, opgericht, wat tot een daadwerkelijke vervlaamsing van de katholieke partij leidde. Gedurende de tussenoorlogse periode bleef het politieke optreden een opvallende karakteristiek van het ACW, dat zich nochtans verzette tegen een afzonderlijke christendemocratische partij.

Naast politieke actie vormde ook de zogenoemde volksontwikkeling een belangrijk motief voor de stichting van de nieuwe organisatie. Het ACW wenste door een waaier van activiteiten gaande van voordrachten, over ontwikkelingsavonden en lectuurverspreiding, het religieuze, morele en intellectuele peil van de arbeiders te verhogen. Ook hier speelde een Vlaamsgezinde reflex, namelijk de bekommernis om de Vlaamse volksverheffing. Het ACW nam geleidelijk ook de taken over van het Algemeen Secretariaat van Sociale Werken, geleid door pater Georges Rutten Rutten, Georges
Georges Rutten (1875-1952) was priester en doctor in de theologie en politieke en sociale wetenschappen. Hij legde de grondslag voor het christelijk syndicalisme in België. Lees meer . Het betrof hier hoofdzakelijk de verantwoordelijkheid over de Sociale School van Heverlee en over de Vlaamse en Waalse Sociale Weken.

Organisatie en structuur

In zijn structuur volgde het ACW het model van de Belgische Werkliedenpartij Belgische Werkliedenpartij
Lees meer : plaatselijk werden de leden van vakbonden, mutualiteiten en andere verenigingen collectief aangesloten bij het zogenaamde werkersverbond; de werkersverbonden vormden samen het Algemeen Christelijk Werkersverbond, dat in zijn nationale bestuursorganen plaats inruimde voor een vertegenwoordiging van het Algemeen Christelijk Vakverbond Algemeen Christelijk Vakverbond
Het Algemeen Christelijk Vakverbond (1912) is de overkoepelende organisatie van het christelijk syndicalisme in België. Lees meer (ACV), de Landsbond der Christelijke Mutualiteiten (LCM), de vrouwen- en de jeugdorganisaties. Op die manier zorgde het ACW tegelijk voor de verstandhouding tussen alle delen van de beweging. Voor de financiering van zijn werking en tegelijk voor de bescherming van de verbruiker streefde het ACW naar de uitbreiding van de coöperatieve ondernemingen. Zo werden onder andere een eigen spaarkas (BAC, later BACOB Bank, in 2001 gefusioneerd met Dexia), een eigen verzekeringsmaatschappij (DVV) en een eigen handelsketen (Welvaart) opgericht, waarvoor het Landelijk Verbond van Christelijke Coöperaties (later Arco) vanaf 1935 als sociale holding ging optreden.

Het ACW was tot 1940 een unitaire Belgische organisatie. Aan Franstalige kant droeg het de naam Ligue nationale des Travailleurs chrétiens (LNTC). Maar het Vlaamse overwicht was overweldigend. Het aandeel van de Vlamingen in het aantal betalende leden voor 1940 bedroeg steeds meer dan 80%. Ook de leiding lag in Vlaamse handen. Hendrik Heyman Heyman, Hendrik
Hendrik Heyman (1879-1958) engageerde zich in de christelijke vakbeweging en in de katholieke partij. Hij was onder meer de voorzitter van het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) en va... Lees meer , oud-medewerker van pater Rutten, werd de eerste voorzitter van het ACW. Hij bleef dit tot 1946 met een onderbreking tussen 1927 en 1934 toen Edmond Rubbens Rubbens, Edmond
Edmond Rubbens (1894-1938) was onder meer advocaat, volksvertegenwoordiger, lesgever, ACW-voorzitter en minister. In de loop van zijn leven verdedigde hij verschillende Vlaamsgezinde stan... Lees meer die taak overnam. Stichter en eerste bezieler tot aan zijn overlijden in 1936 was Louis Colens, priester van het bisdom Brugge, die behalve moreel raadgever aanvankelijk ook secretaris was. Die laatste functie werd in 1927 toevertrouwd aan de Antwerpenaar Paul-Willem Segers Segers, Paul-Willem
Paul-Willem Segers (1900-1983) was secretaris van het ACW en achtereenvolgens KVV- en CVP-politicus, die na de Tweede Wereldoorlog verschillende ministerposities bekleedde. Hij was betrok... Lees meer , die gedurende bijna een halve eeuw de spilfiguur van het ACW zou blijven.

Tegen dat Vlaamse overwicht groeide op het einde van de jaren 1930 verzet van Waalse zijde. Het Waalse minoriteitsgevoel, dat ook in de vakbond aanwezig was, leidde tijdens de Duitse bezetting naar aanleiding van de Vlaamse houding tegenover de eenheidsvakbond zelfs tot een scherpe crisis. Na de bevrijding dwongen de Walen een confederale structuur af met een Vlaams ACW en een Franstalig Mouvement ouvrier chrétien (MOC). Die vrijwel complete scheiding werd in 1949 afgezwakt door de schepping van het Nationaal Bureau ACW-MOC, dat het mogelijk maakte gemeenschappelijke standpunten te bepalen. ACW en MOC behielden echter elk een eigen voorzitter, secretaris en proost.

Evoluerende functie

Niet alleen de structuur, ook de functie onderging aanzienlijke veranderingen na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer . De stichting van de Christelijke Volkspartij (CVP) als ledenpartij en van de Katholieke Werkliedenbond (KWB) als vormingsorganisatie voor volwassen arbeiders, herleidde het ACW-MOC tot een in hoofdzaak coördinerende instantie zowel op plaatselijk als op nationaal vlak. Het ACW profileerde zich dan vooral door gemeenschappelijke initiatieven op het vlak van de vrijetijdsbesteding (Vakantiegenoegens), de studie- en beroepsoriëntering en de sociale huisvesting. Spanningen binnen de CVP leidden evenwel al vanaf 1949 tot het opnieuw accentueren van een politieke rol.

De twee-eenheid ACW-MOC bleef niet zonder groeiende spanningen behouden tot omstreeks 1968. De kwestie-Leuven (zie Hoger onderwijs Hoger onderwijs
De evolutie van het Vlaamse hoger onderwijs werd gekenmerkt door een moeizame vernederlandsingspolitiek, gaande van het vroegste verschijnen van Nederlandstalig onderwijs tot de integrale... Lees meer ) leidde toen tot een verwijdering, die werd bezegeld door de keuze van het MOC voor het politieke pluralisme in 1972. In 1978 werden nog met veel moeite gezamenlijk de Fundamentele Doelstellingen publiek gemaakt, maar nadien ging elkeen zijn eigen weg. Het ACW veranderde eenzijdig zijn statuten in 1985 en wijzigde toen zijn naam in Algemeen Christelijk Werknemersverbond. In 2014, in de nasleep van het faillissement van Arco, werd het ACW omgevormd tot een netwerkorganisatie onder de naam Beweging.net.