Victor, René

Stadsbediende en Paul van Ostaijen

René Victor was het enig kind van een katholieke moeder en een liberale vader. Zijn vader was aanvankelijk politieagent en later klerk in één van de pakhuizen van de stad aan de Antwerpse haven. Zijn lagere school doorliep hij in het vernederlandste stedelijk onderwijs van Antwerpen en zijn middelbaar onderwijs in het Koninklijk Atheneum. Onder invloed van Vlaamsgezinde leraars zoals August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer en Omer Wattez Wattez, Omer
Lees meer werd René Victor flamingant. In 1912 was hij al voorzitter van de door Louis Franck Franck, Louis
De inzet van Louis Franck (1868-1937) voor de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs en de Gentse universiteit bracht hem rond 1910 op het hoogtepunt van zijn Vlaams-liberale roem.... Lees meer gestichte Vlaamsche Bond van het atheneum. Victor bouwde er een levenslange vriendschap op met de dichter Paul van Ostaijen Van Ostaijen, Paul
Paul van Ostaijen (1896-1928) was een schrijver die met zijn poëzie, proza en kritische werk grote invloed heeft uitgeoefend op de Nederlandstalige literatuur. Zijn zoektocht naar een nie... Lees meer . Met hem verliet hij het atheneum in de tweede Grieks-Latijnse. Vrijwel tegelijkertijd traden zij als klerk in dienst van de stad Antwerpen. Daar werkten op dat moment onder meer Herman Vos Vos, Herman
Herman Vos (1889-1952) engageerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in het activisme. Vanaf 1925 was hij parlementslid voor de Frontpartij. Toen het Vlaams-nationalisme zich in de jaren... Lees meer , Maarten Rudelsheim Rudelsheim, Marten
Marten Rudelsheim (1873-1920) was een progressief-liberale flamingant die tijdens de Eerste Wereldoorlog koos voor het activisme. Lees meer en Victor de Meyere De Meyere, Victor
Lees meer : een cultureel en flamingant milieu.

Via Van Ostaijen kwam Victor in contact met de Antwerpse kunstscene, met de gebroeders Oscar en Floris Jespers en Jos Leonard maar ook met de avant-gardedichter Gaston Burssens Burssens, Gaston
Gaston Burssens (1896-1965) was een dichter en prozaïst. Tijdens de Eerste Wereldoorlog maakte hij zowel politiek als artistiek deel uit van het activisme. Burssens was voorzitter en best... Lees meer en de componist Jef Van Hoof Van Hoof, Jef
Lees meer . Ook tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer was Victor op ideologisch vlak de geestesgenoot en de trouwe kompaan van Paul van Ostaijen. Hij hield met hem voordrachten in activistische verenigingen en publiceerde artikels in activistische kranten. Tegen het einde van de oorlog volgde Victor Van Ostaijens engagement in het politiek activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer echter niet meer. Toch beschouwde Van Ostaijen, die na  de oorlog naar Berlijn is gevlucht, hem als zijn geestelijke erfgenaam. Strafrechtelijk werd Victor na de Eerste Wereldoorlog niet verontrust, maar het stadbestuur legde hem wegens deelname aan het activisme wel de administratieve sanctie van een berisping op.

Samen met Oscar Jespers verzorgde Victor in Antwerpen als ‘gérant van Van Ostaijen’ in 1921 de spraakmakende uitgave van de expressionistische bundel Bezette Stad.

Rechtenopleiding

Victor, die zijn humaniora niet had afgewerkt maar al van in zijn jeugd de droom koesterde advocaat te worden, bereidde zich door zelfstudie in de oorlogsjaren voor op de examens voor de centrale examencommissie. Hij behaalde in 1916 het diploma middelbaar onderwijs. In 1917 legde hij met succes voor de centrale examencommissie de proef voor de eerste kandidatuur Wijsbegeerte en Letteren voorbereidend op de Rechten. Die werd echter georganiseerd door de door de Duitsers heropende Vlaamsche Hoogeschool in Gent, zodat hij daarmee na de oorlog niet naar buiten durfde komen. Hij kon wel gebruik maken van de noodwet die het na de oorlog mogelijk maakte om in een versneld tempo een diploma Rechten te behalen. Tussen mei 1919 en november 1921 legde hij voor de centrale examencommissie de examens van de vijf studiejaren af zodat hij zich op 16 november 1921 doctor in de Rechten mocht noemen. Prompt diende hij zijn ontslag bij de stad Antwerpen in om in januari 1922 de eed van advocaat voor het hof van beroep in Brussel af te leggen. Hij  werd opgenomen op de lijst van de stagiairs van de Orde van Advocaten in Antwerpen. Zijn patroon was de belangrijke liberale Vlaamsvoelende en vooruitstrevende politicus Edouard Pecher. Kort daarna werd hij al tot plaatsvervangend vrederechter benoemd. Bij de parlementsverkiezingen van 1932 stond hij op de lijst van de Liberalen als eerste plaatsvervanger voor de Kamer.

In het interbellum specialiseerde Victor zich in een in Vlaanderen zo goed als onbekend deelgebied van het recht: staatsleer en rechtsfilosofie. Hij beoogde daarmee de weg te banen voor een academische carrière. Hij werd ook lid van de prestigieuze Nederlandse Vereeniging voor wijsbegeerte des rechts.

Rechtskundig Weekblad

Aan de balie profileerde hij zich als een Vlaamsgezinde en liberale advocaat. Hij was lid van het bestuur van de Vlaamse Conferentie der balie Vlaamse Conferentie der Balie
Lees meer van Antwerpen en hield er in 1925 de plechtige openingsrede voor. Zijn magnum opus was de stichting van het Rechtskundig Weekblad (RW). Dat richtte hij in 1931 met nog enkele Vlaamsgezinde Antwerpse advocaten op als tegenhanger voor het Antwerpse Le Jeune Barreau en later voor het landelijke Journal des Tribunaux. Het blad zal uitgroeien tot het toonaangevend Vlaams juridisch weekblad. Victor gebruikte het als een geducht wapen in de strijd voor de vernederlandsing van het rechtsleven in Vlaanderen. Het is dankzij de hardnekkige beginselvastheid van Victor in het RW dat de wet op de regeling der talen in gerecht Gerecht
Lees meer szaken van 1935 tot stand kwam. Deze wet zorgde ervoor dat de procestaal voor de Vlaamse rechtscolleges uitsluitend het Nederlands werd.

Het doel van het RW was daarenboven er voor te zorgen dat het Nederlands een behoorlijke procestaal werd en dat het Nederlands aanvaard werd als juridische cultuurtaal. Daartoe moedigde Victor in een jaarlijks overzicht in het RW de publicatie aan van welk onooglijk werkje dan ook dat in het Nederlands verscheen en dat met een enthousiasme dat de auteurs ertoe aanzette verder op de ingeslagen door te gaan. De toen vooral Franstalige juridische uitgeverijen zaten niet te wachten op de publicatie van monografiën in het Nederlands. Daarom stichtte Victor de Vlaamsche Rechstkundige Bibliotheek die in eigen beheer tussen 1933 en 1958 44 titels uitgaf.

Beroepsverenigingen en docent

Victor lag in het interbellum bovendien aan de basis van de splitsing van de invloedrijke unitaire beroepsvereniging van de Belgische advocaten, La Fédération des avocats belges. Met het ontstaan van het Verbond van Belgische Advocaten splitste het zich in een Nederlandstalige en een Franstalige tak. Hij werd in 1936 ondervoorzitter van het Verbond. Hij blies samen met Emiel van Dievoet Van Dievoet, Emiel
Lees meer en Hendrik Borginon Borginon, Hendrik
Hendrik Borginon (1890-1985) was lid van de leiding van de Frontbeweging en Vlaams-nationalistisch politicus in de Frontpartij en het Vlaamsch Nationaal Verbond. Tijdens de bezetting fung... Lees meer de Bond der Vlaamsche Rechtsgeleerden Bond der Vlaamsche Rechtsgeleerden
De Bond der Vlaamsche Rechtsgeleerden (1885-…) werd opgericht als een overkoepelende vereniging van Vlaamsgezinde juristen uit alle disciplines. De vereniging zette zich in voor de verned... Lees meer nieuw leven in. Ook hiervan werd hij tot ondervoorzitter gekozen.

Dankzij de onverdroten inspanningen van Victor werd de Académie royale de Belgique gesplitst. In 1938 werd de Koninklijke Vlaamsche Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten van België Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België
Lees meer (KVAWLSKB), opgericht. Hij behoorde tot de eerste leden van de academie en zal in 1945 bestuurder van de ‘Klasse der Letteren’ worden.

Van 1931 tot 1941 was Victor eerst docent aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte en later professor aan de faculteit Rechten van de Université Libre de Bruxelles (ULB). Hij doceerde er als een van de eersten in het Nederlands. Naar aanleiding van een Duitse dreiging schorste de ULB begin december 1941 de cursussen. De Duitse bezetter eiste daarop van alle professoren individueel een duidelijke keuze tegen de politiek van de ULB. Ook eiste hij de onmiddellijke hervatting van de lessen. Vooraleer hij die moeilijke keuze moest maken nam Victor ontslag, wat door de universiteit als vaandelvlucht werd beschouwd. Dat werd hem na de oorlog door de academische overheid van de ULB uiterst kwalijk genomen. Het betekende het einde van zijn professorale loopbaan in Brussel.

Meer dan een decennium later ging Victor opnieuw aan de slag als professor, maar deze keer aan de Rijksuniversiteit in Gent. Vanaf april 1955 werd Victor benoemd tot docent derde categorie aan de faculteit Rechten, belast met het geven van de cursus ‘Overzicht van het Staats- en Administratief Recht’ in de eerste licentie van het Notariaat. Vanaf november 1955 gaf hij ook het vak ‘Vergelijkend Administratief Recht’ in de School voor Bestuurswetenschappen in Gent. Victor ging in 1967 op emeritaat.

Bij het begin van de oorlog verbood de bezetter de publicatie van het RW. In de maand mei van 1944 werd Victor door de Gestapo opgesloten in de gevangenis van de Begijnenstraat in Antwerpen, wegens het beweerd bij hem thuis laten onderduiken van geallieerde piloten. Na een achttal dagen werd hij weer vrij gelaten. Na de oorlog zal blijken dat Victors gevangenzetting onderdeel was van een schijnmaneuver voor de aanhouding van een andere Antwerpse advocaat, die na zijn aanhouding in september 1944 in een concentratiekamp zal omkomen.

Na de Tweede Wereldoorlog

Victor stond bekend als een schitterend pleiter, vooral in geruchtmakende assisenzaken. Hij werd meermaals tot lid van de tuchtraad van de Orde van Advocaten in Antwerpen gekozen. Daarenboven was hij als Vlaamsgezinde liberaal ‘onbesmet’ uit de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer gekomen. Daarom werd hij in de repressie Repressie
Lees meer druk gesolliciteerd om als advocaat voor van collaboratie verdachte personen op te treden. Zo pleitte hij onder meer voor Hendrik Borginon, Jan Grauls Grauls, Jan
Jan Grauls (1887-1960) was een ambtenaar en taalkundige afkomstig uit Hasselt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog oefende hij achtereenvolgens de ambten uit van provinciegouverneur van Antwer... Lees meer , Jan Timmermans Timmermans, Jan
Jan Timmermans (1901-1962) was VNV-kamerlid (1939-1940) en oorlogsschepen (1941-1944) en -burgemeester (1944) van Antwerpen. Lees meer , Karel de Feyter De Feyter, Karel
Lees meer , Jetje Claessens Claessens, Jetje
Jetje Claessens (1912-1995) was tijdens de Tweede Wereldoorlog leidster van de Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen (NSJV) en werd daarvoor ter dood veroordeeld. Ze ontving gratie en... Lees meer en Gerard Romsée Romsée, Gerard
Lees meer , maar ook voor mensen uit de culturele sector zoals Jef van Hoof Van Hoof, Jef
Lees meer , Floris Jespers, Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer , Paul Douliez Douliez, Paul
Paul Douliez (1905-1989) was een musicus. Voor de Tweede Wereldoorlog was hij vooral in linkse kringen actief, maar tijdens de bezetting stapte hij in de collaboratie, onder meer als leid... Lees meer , Charles Delien en Renaat Veremans Veremans, Renaat
Renaat Veremans (1894-1969) was een van de populairste componisten van zijn generatie. Hij trad op als dirigent gedurende vele Nationale Zangfeesten en IJzerbedevaarten. Lees meer . Hij pleitte ook voor kolonel Adriaan van Coppenolle Van Coppenolle, Adriaan Emiel
Lees meer , het hoofd van de Rijkswacht, en voor Frans van Hoof van de Orde van Geneesheren. Hij stond ook de secretaris-generaal van Economische Zaken Victor Leemans Leemans, Victor
Victor Leemans (1901-1971) was een politiek en sociaaleconomisch theoreticus, die het gedachtegoed van de revolutie van rechts introduceerde in de Vlaamse beweging. Tijdens de Tweede Were... Lees meer bij, vanaf zijn aanhouding tot aan zijn vrijlating. Victors tussenkomst in 1959 was bepalend om de terugkeer van Frans Daels Daels, Frans
Frans Daels (1882-1974) vormde de spil van de Vlaamsgezinde organisaties aan het IJzerfront en groeide in het interbellum als voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en voorvechter van N... Lees meer naar België mogelijk te maken.

In 1946 maakte Victor dat het RW weer kon verschijnen. Het werd binnen de kortste keren opnieuw het belangrijkste juridisch tijdschrift van Vlaanderen. Hij bleef rechtsfilosofische teksten schrijven, die echter niet origineel maar vooral compilerend waren. Het RW gebruikte hij nu vooral om de uitbouw en groei van Vlaamse wetenschappelijke juridische publicaties te propageren en om te ijveren voor de oprichting van een hof van beroep in Antwerpen. In 1947 werd hij voorzitter van de Vlaamse Conferentie bij de balie van Antwerpen. Tussen 1952 en 1954 was hij stafhouder van de orde van advocaten in Antwerpen. Tijdens zijn batonnaat toonde hij een grote betrokkenheid bij het lot van de individuele advocaat op het vlak van de sociale zekerheid. In 1964 lag hij aan de basis van de heropstart van de Bond der Vlaamsche Rechtsgeleerden en zijn omvorming naar de bloeiende Vlaamse Juristenvereniging.

Gemeenteraad en adelstand

Toen hij 67 jaar was, in 1964, ging hij voor de eerste maal effectief in de politiek. Hij werd gekozen tot gemeenteraadslid van Antwerpen voor de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang Partij voor Vrijheid en Vooruitgang
Lees meer (PVV). Hij zal gedurende 6 jaar de liberale fractie leiden en moest de degens kruisen met burgemeester Lode Craeybeckx Craeybeckx, Lode
Lode Craeybeckx (1898-1976) was een socialistische politicus, die zich in zijn jeugd engageerde in het activisme tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hoewel hij later afstand nam van het radic... Lees meer . De standpunten die zijn partij innam over de Vlaamse kwestie leidden ertoe dat in 1966 een bomaanslag op zijn kantoor en woning werd gepleegd.

Ook in 1966 werd Victor door koning Boudewijn van Saksen-Coburg, Boudewijn I
Boudewijn (1930-1993) moest als gevolg van de koningskwestie op jonge leeftijd en onvoorbereid zijn vader opvolgen. Zijn koningschap werd getekend door de Congolese dekolonisatie, staatsh... Lees meer tot de adelstand verheven. Van dan af aan ging hij als René ridder Victor door het leven.

René Victor overleed in Antwerpen op 5 november 1984, bijna 88 jaar oud geworden. Hij werd  op het erepark van de begraafplaats Schoonselhof begraven. Na zijn dood organiseerde de in 1875 opgerichtte en in 2019 ter ziele gegane Vlaamse Conferentie elk jaar de pleitwedstrijd Ridder René Victor voor jonge advocaten.