Van der Elst, Frans

Persoon
Tom Cobbaert (2023, herwerking), Frans-Jos Verdoodt (1998)

Frans van der Elst (1920-1997) was repressieadvocaat, medestichter van de Volksunie en voor die partij twintig jaar voorzitter (1955-1975) en bijna dertig jaar parlementslid (1958-1985).

Volledige voornaam
Frans Marie Emile
Pseudoniem
F. Van Limburg
Geboorte
Neder-Over-Heembeek, 13 maart 1920
Overlijden
Neder-Over-Heembeek, 29 augustus 1997
Leestijd: 10 minuten

Jeugd en studie

Frans van der Elst werd als enig kind van Emile van der Elst, bediende bij een Nederlandse verzekeringsmaatschappij, en Elisabeth Peeters geboren in Neder-over-Heembeek. De politieke geest was hem niet met de paplepel ingegeven, hoewel zijn overgrootvader lange tijd het burgemeestersambt had bekleed. De interesse van de jonge Van der Elst voor het politiek flamingantisme werd echter gewekt door zijn wat oudere dorpsgenoot Jan Verbesselt (1913-2000). Zijn Vlaamsgezindheid ontwikkelde zich verder tijdens zijn eerste humaniora. Na het basisonderwijs stuurden zijn ouders hem naar het Franstalige Collège Sainte-Marie in Schaarbeek. Daar voelde hij zich minderwaardig en vernederd omdat hij geen Frans kende. Reeds na één jaar liet Van der Elst zich inschrijven bij de pas opgerichte Vlaamse afdeling van het Sint-Pieterscollege in Jette. Daar kwam hij terecht in een omgeving waar men dweepte met Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer
en het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
en sympathiseerde met Franco en Mussolini. Van 1939 tot 1944, tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
, studeerde Van der Elst aan de Katholieke Universiteit Leuven waar hij drie diploma’s behaalde: doctor in de rechten, licentiaat politieke en sociale wetenschappen en baccalaureaat in de thomistische wijsbegeerte. Kort na de bevrijding, op 19 september 1944, huwde Van der Elst met Caroline (Gaby) van der Kuylen, met wie hij zich in Neder-over-Heembeek vestigde.

Repressieadvocaat

Op 4 december 1944 legde Van der Elst zijn eed af voor het Hof van Beroep te Brussel. Op aanraden van de vooraanstaande jurist Pieter de Beus (1889-1969) begon hij zijn stage bij Willem Thelen Thelen, Willem
Jurist Willem Thelen (1870-1958) ijverde in Brussel voor een Nederlandstalige rechtspraak. Ook was hij actief binnen het Algemeen-Nederlands Verbond. Lees meer
. Thelen, die door zijn hoge leeftijd en gezondheidsproblemen zelden zelf nog pleitte, werd overstelpt met aanvragen om collaborateurs Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
in gevangenschap te verdedigen en speelde deze dan ook systematisch door aan zijn jonge stagiair. Daarnaast nam Van der Elst ook nog zaken over van meester Albert Clerens (1906-1974), medewerker van Thelen en eveneens raadsman in talrijke repressie Repressie na de Tweede Wereldoorlog
De repressie na de Tweede Wereldoorlog omvat alle maatregelen en acties tegen personen die na de oorlog verantwoordelijk werden gehouden voor samenwerking met de nationaalsocialistische b... Lees meer
zaken. Tot 1950 bleef Van der Elst in beslag genomen door repressiezaken. Zo was hij onder meer advocaat van tal van hoofdrolspelers in de collaboratie zoals Gerard Romsée Romsée, Gerard
Lees meer
, Hendrik Elias Elias, Hendrik
Hendrik Elias (1902-1973) was een historicus en Vlaams-nationalistisch politicus die als leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond collaboreerde met de Duitse bezetter tijdens de Tweede W... Lees meer
, Karel Lambrechts Lambrechts, Karel
Karel Lambrechts (1910-1994) was een Vlaams-nationalistische syndicalist en politicus, die als volksvertegenwoordiger voor het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) fungeerde in de periode 193... Lees meer
, Karel Peeters Peeters, Karel (1903-1984)
Karel Peeters (1903-1984) was een Vlaams-nationalistische politicus en beheerder van persvennootschappen en Vlaamsgezinde culturele verenigingen. Lees meer
en Willem van Hee. Hij pleitte ook in collectieve processen zoals die van Het Algemeen Nieuws Het Algemeen Nieuws
Lees meer
, Het Laatste Nieuws Het Laatste Nieuws
Het Laatste Nieuws was een liberaal en Vlaamsgezind dagblad, waarvan het eerste nummer op 7 juni 1888 verscheen. In 2023 bestaat de krant nog steeds als een populair dagblad voor een bree... Lees meer
, Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer
, Zender Brussel Zender Brussel
Zender Brussel (1940-1944) was een collaborerend Vlaams Radio-instituut tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer
, Groot-Brussel, de Luitenant De Winde-kring Luitenant De Winde-kring
De Luitenant De Winde-Kring was een vereniging van Vlaamse officieren in Duits krijgsgevangenschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Kring kwam in de collaboratie terecht. Lees meer
en het Veiligheidskorps van de DeVlag Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer
.

In zijn hoedanigheid van repressieadvocaat woonde hij in september 1945, ter vervanging van Albert Clerens, de executie bij van Karel de Feyter De Feyter, Karel
Lees meer
. Die gebeurtenis had een grote impact op Van der Elst, die daaropvolgend een reeks van brieven en artikels schreef tegen de doodstraf. Daarnaast hield hij in 1951-1952 verschillende pleidooien voor amnestie Amnestie na de Tweede Wereldoorlog
Lees meer
in artikels in Opstanding Opstanding (1949-1959)
Opstanding was een onafhankelijk Vlaams-nationaal weekblad, uitgegeven door NV Luctor en Walter Bouchery. Het blad sympathiseerde met, maar stond ook kritisch tegenover de Vlaamse Concent... Lees meer
en Tijdingen van het AVOHV. Ondertussen werd hij ook actief in de Vlaamse beweging. In 1948 trad hij op als spreker voor het Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer
, tussen 1948 en 1951 organiseerde hij mee de herinrichting van de Brusselse en Antwerpse afdelingen van het Algemeen Nederlands Zangverbond Algemeen Nederlands Zangverbond
Het huidige Algemeen Nederlands Zangverbond werd in 1933 opgericht onder de naam Vlaamsch Nationale Zangfeesten, als organiserend actiecomité achter het Vlaams Nationaal Zangfeest, dat in... Lees meer
(ANZ) en van 1951 tot 1958 was Van der Elst secretaris van het Algemeen Vlaams Oud-Hoogstudentenverbond Algemeen Vlaams Oud-Hoogstudenten Verbond
Lees meer
(AVOHV). In 1950 verscheen Vlaamse Beweging en Vlaams-Nationalisme, het eerste van zijn talrijke artikels en essays waarin hij pleitte voor een nieuwe Vlaamse volksnationalistische partij ter versteviging van de zwakke Vlaamse beweging. Verder uitte hij zijn opvattingen over een democratisch federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer
in het Vlaams Comité voor Federalisme Vlaams Comité voor Federalisme
Het Vlaams Comité voor Federalisme (1950-1955?) bestond uit academici die nadachten over oplossingen voor de Belgische communautaire problemen. Het comité produceerde een federalistisch m... Lees meer
, waarmee hij in 1954 een voorstel tot een federale grondwet voor België publiceerde. De machteloosheid van dit comité om haar woorden in daden om te zetten was voor Van der Elst, samen met de voor hem te lauwe Vlaamsgezindheid van de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer
(CVP), een bijkomend doorslaggevend argument voor een autonome Vlaams-nationalistische partij Vlaams-nationalistische partijen
Het partijpolitieke Vlaams-nationalisme brak door in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog en streefde een verregaande of volledige staatkundige verzelfstandiging van Vlaanderen na. De b... Lees meer
.

In de politiek

Bij de verkiezingen van 1949 werden in de meeste Vlaamse arrondissementen lijsten ingediend onder de naam Vlaamse Concentratie Vlaamse Concentratie
De Vlaamse Concentratie was een naoorlogse Vlaams-nationale politieke partij (1949-1954) met Alex Donckerwolcke als voorzitter. Ze was voornamelijk anti-repressie. Lees meer
. In Brussel was dit de lijst Edmond van Dieren Van Dieren, Edmond
Edmond van Dieren (1879-1961) was een advocaat en een gematigd Vlaams-nationaal en onafhankelijk politicus. Hij was een pleitbezorger van de hereniging van Vlaamse katholieken en Vlaams-n... Lees meer
, waarop Van der Elst als onafhankelijke kandideerde. Noch de Vlaamse Concentratie of andere Vlaams-nationale lijsten hadden enig electoraal succes, deels te verklaren vanuit de zogenaamde ‘verruimingsbeweging’ van de CVP, die deze de absolute meerderheid bezorgde. Met het oog op de verkiezingen van 1954 werd door Van der Elst, Walter Couvreur Couvreur, Walter
De Gentse hoogleraar taalkunde Walter Couvreur (1914-1996) nam als overtuigde federalist bij de oprichting van de Volksunie eind 1954 gedurende enkele maanden het voorzitterschap van de p... Lees meer
, Wim Jorissen Jorissen, Wim (sr.)
Wim Jorissen (1922-1982) was een radicaal Vlaams-nationalistisch boegbeeld van de Volksunie (VU), die in de pioniersjaren van de partij en tot het midden van de jaren 1970 het succes en d... Lees meer
en een handvol doorzetters van de Vlaamse Concentratie de Christelijke Vlaamse Volksunie Christelijke Vlaamse Volksunie
De Christelijke Vlaamse Volksunie was een verkiezingskartel van Vlaams-nationalisten, ontevreden middenstanders en boeren. Het was de opvolger van de Vlaamse Concentratie en de voorloper ... Lees meer
opgericht. Het was een samenraapsel van Vlaams-nationalisten, het Boerenfront Boerenfront
Het Boerenfront ontstond in 1937 uit ongenoegen over de Boerenbond en de landbouwpolitiek van de regering. Voor de Tweede Wereldoorlog had het banden met Vlaams-nationalistische en rechts... Lees meer
en het Algemeen Syndicaat voor de Middenstand van Frans Lambrechts. Het resultaat was opnieuw een opdoffer: de partij behaalde slechts 113.632 stemmen voor de Kamer en 106.974 stemmen voor de Senaat. Herman Wagemans Wagemans, Herman
De advocaat Herman Wagemans (1918-2006) was de eerste voorzitter van het Algemeen Nederlands Zangverbond, Vlaams-nationalistisch politicus, medestichter van de Volksunie en medestichter v... Lees meer
uit Antwerpen was de enige verkozene in de Kamer.

Op 21 november 1954 belegde Van der Elst samen met Couvreur, Jorissen en Wagemans een openbare vergadering waarbij tot de oprichting van de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer
werd besloten. In januari 1955 verscheen het maandblad De Volksunie Wij, Vlaams-nationaal
Lees meer
, waarvan Van der Elst tot 1965 als hoofdredacteur functioneerde. Na een intern meningsverschil over een financieel plan, nam Couvreur in november 1955 ontslag en werd Van der Elst waarnemend voorzitter tot hij in april 1957 het algemeen voorzitterschap aanvaardde. Bij de eerste verkiezingsdeelname van de Volksunie had die af te rekenen met de weerslag van de schoolstrijd en het ingrijpen van de kerkelijke overheid. Met 105.000 stemmen en Van der Elst als enige verkozen in de Kamer konden deze verkiezingen evenmin een succes genoemd worden.

Naast volksvertegenwoordiger en partijvoorzitter was Van der Elst op dat moment nog steeds advocaat. Nadat hij zich in de jaren veertig voornamelijk had toegelegd op repressiezaken, pleitte hij in de jaren vijftig voor het Vredegerecht, de Rechtbank van Eerste aanleg, de Rechtbank van Koophandel en het Hof van Beroep. De combinatie van functies vergde echter te veel van zijn energie en tijd. Aangezien associaties van advocaten toen nog verboden waren, besloot hij in 1959 de balie vaarwel te zeggen en zich volledig toe te leggen op zijn politieke carrière.

Reed tijdens zijn eerste weken in de Kamer veroorzaakt Van der Elst beroering. Met zijn stem hielp hij het minderheidskabinet van Gaston Eyskens Eyskens, Gaston
Gaston Eyskens (1905-1988) was een Vlaamsgezinde katholieke econoom en politicus, die onder andere eerste minister was ten tijde van de Koningskwestie en aan de basis lag van de eerste st... Lees meer
aan een absolute meerderheid om zo de schoolstrijd met het Schoolpact van 20 november 1958 te beslechten. In ruil daarvoor had hij wel de vrijlating van Hendrik Elias bekomen. Diezelfde periode werd hij ook geconfronteerd met de Congo Congo
Lees meer
-crisis en de Eenheidswet die uiteindelijk tot de vroegtijdige ontbinding van het parlement in 1961 leidde. Als solist in de Kamer keek Van der Elst evenwel niet de kat uit de boom, hij diende met de regelmaat van een klok wetsvoorstellen in over de regeling van het taalgebruik, de afschaffing van de talentelling en de aanpassing van het aantal parlementairen aan de groeiende Vlaamse bevolking. Daarnaast vestigde hij de aandacht op de amnestiegedachte, het federalisme en Vlaamse sociaaleconomische problemen.

Doorbraak van de Volksunie

In de jaren 1960 beleefde de Volksunie een spectaculaire opgang. In 1961 mocht Van der Elst vier andere volksvertegenwoordigers verwelkomen en zich fractievoorzitter noemen, in 1968 was hij zelfs voorzitter van een twintigkoppige fractie in de Kamer. Als partijvoorzitter werd Van der Elst in die periode ook met een aantal interne problemen geconfronteerd. Zo nam hij in 1963 de moeilijke beslissing om afstand te nemen van de rechtse Vlaamse Militanten Orde Vlaamse Militanten Orde (1950-1971)
De Vlaamse Militanten Orde was een Vlaams-nationale militantenorganisatie die werd opgericht in 1950, aanvankelijk ter ondersteuning van de Vlaams-nationale partijpolitiek. Lees meer
(VMO), die al jaren de colportage en propaganda van de Volksunie verzorgde, maar anderzijds ook onbesuisd en gewelddadig te keer ging bij betogingen en acties. In 1965 werd hij geconfronteerd met dissidentie aan de linkerzijde. Uittredend Volksunie-kamerlid Daniël Deconinck Deconinck, Daniël
Daniël Deconinck (1921-2004) was een Vlaamsgezind politicus. Zijn poging om van de Volksunie een brede sociaal-flamingantische beweging te maken leidde in 1965 tot een breuk met de partij... Lees meer
, die Van der Elst kende vanuit zijn studietijd en door hem in 1961 binnen de Volksunie gebracht, richtte de nieuwe partij Vlaamse Demokraten Vlaamse Demokraten
De Vlaamse Demokraten was de naam van een groep rond Antoon Roosens, Staf Verrept en Roger Bourgeois. Ze kwamen uit de sociaal-flamingante, niet-partijpolitieke Vlaamse beweging en probee... Lees meer
op. Die scheurlijst behaalde bij de verkiezingen van 1965 geen enkele zetel en kwam nadien nooit meer aan bod in de politiek. Een jaar later dreigde er opnieuw een crisis naar aanleiding van de gebeurtenissen in Zwartberg Zwartberg
Zwartberg (1966) was een sociaal conflict naar aanleiding van de sluiting van de Limburgse steenkoolmijnen. Lees meer
. De Volksunie steunde de actie van de mijnwerkers tegen de geplande sluiting van de mijnen van Zwartberg. Uit de betoging volgde een bloedige confrontatie tussen de mijnwerkers en de rijkswacht waarbij enkele doden vielen. Daarvoor achtte de publieke opinie de overheid verantwoordelijk. In een reactie schoven de regering en het parlement de verantwoordelijkheid door naar de Volksunie, die zij verweten de stakers te hebben geagiteerd. In een fel Kamerdebat weerlegde Van der Elst de beschuldigingen en redde zo het gezicht van zijn partij.

De bewogen jaren 1970

Stilaan ontgroeide de Volksunie haar rol als zweeppartij meer en ontwikkelde het zich tot een volwaardige oppositiepartij. Dit bracht echter twee problemen aan het licht, het bestaan van verschillende tendensen binnen de partij en de profilering van Volksunie als beleidspartij. In beide gevallen speelde Van der Elst een prominente rol, maar ze zouden anderzijds wel zijn terugtocht als politicus inleiden.

De jaren 1970 brachten twee duidelijke stromingen aan het licht: de strekking rond Van der Elst en Wim Jorissen, die de klemtoon legde op het volksnationalisme en de strekking rond Hugo Schiltz Schiltz, Hugo
Hugo Schiltz (1927-2006) was een advocaat en politicus voor de Volksunie. Hij zetelde in de Antwerpse gemeenteraad, de Kamer en maakte deel uit van een Vlaamse Regering. Hij zetelde in he... Lees meer
en Maurits Coppieters Coppieters, Maurits
De progressieve Vlaams-nationalist en christelijke humanist Maurits Coppieters (1920-2005) was vanaf het midden van de jaren 1960 een van de boegbeelden van de Volksunie (VU). Lees meer
, die meer belangstelling toonde voor eigentijdse, progressieve stromingen, gemakshalve aangeduid als respectievelijk ‘rechts’ en ‘links’. De wrijvingen die hieruit voortvloeiden en de lichte achteruitgang die Volksunie bij de verkiezingen in 1974 optekende, resulteerden eerst in de invoering van het dubbele voorzitterschap. Op 10 november 1973 werd Hugo Schiltz voorzitter van het partijbestuur en bleef Van der Elst algemeen voorzitter. Twee jaar later, op 22 november 1975 werd Schiltz, na drie stembeurten, tot algemeen voorzitter verkozen. De rechtervleugel van de partij kon echter bekomen dat Van der Elst en Jorissen als stichter-voorzitter en stichter-secretaris lid bleven van het partijbestuur.

Een tweede probleem waar de Volksunie mee geconfronteerd werd, was die van de regeringsdeelname. Op het congres van 1972 bracht Van der Elst voor het eerst regeringsdeelname ter sprake en in 1973 tekende hij duidelijk het beleidsprofiel van de partij uit. In 1974 nam Van der Elst, op uitnodiging van Leo Tindemans Tindemans, Leo
De Vlaamse christendemocraat Leo Tindemans (1922-2014) leidde vier Belgische regeringen. Hij werd nadien CVP-voorzitter en later ook minister van Buitenlandse Zaken. Als minister van Geme... Lees meer
, deel aan de formatiegesprekken in Steenokkerzeel Steenokkerzeel-besprekingen
Steenokkerzeel is een Vlaams-Brabantse gemeente waar op 19 en 20 april 1974 de Steenokkerzeel-besprekingen plaatsvonden. Hoewel het conclaaf op niets uitdraaide, was het historisch omdat ... Lees meer
, maar de gesprekken liepen vast op het probleem Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer
. Anderzijds had hij het wel aangedurfd om voor het eerst amnestie bij een regeringsvorming ter sprake te brengen. Een aantal jaren later, in 1977, namen Van der Elst en Schiltz deel aan de onderhandelingen voor een verdere staatshervorming Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer
, die resulteerden in het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer
. De aanvaarding van dit politiek akkoord, dat in ruil voor verregaande stappen in de richting van het federalisme toegevingen aan de Franstalige Brusselaars inhield, en de daaruit volgende regeringsdeelname sloeg diepe wonden in de rechtervleugel van de partij. Het werd een complete nachtmerrie voor de Volksunie en de stichter-voorzitter wanneer in 1978 het Egmontpact mislukte, de regering viel en de Volksunie bij de vervroegde verkiezingen een derde van haar kiezers verloor, voornamelijk aan het Vlaams Blok Vlaams Belang
Vlaams Belang is een radicaal-rechtse Vlaams-nationalistische partij, die in 1978 ontstond onder de naam ‘Vlaams Blok’, als verkiezingskartel van de Vlaamse Volkspartij en de Vlaams Natio... Lees meer
-kartel.

Einde politieke loopbaan

Ondertussen liep Van der Elsts parlementaire carrière verder. Tot 1974 bleef Frans Van der Elst volksvertegenwoordiger en fractievoorzitter van de Volksunie in de Kamer. In 1974 ging hij in de rode pluche van de Senaat zetelen, waar hij in 1977 voorzitter van de Volksuniefractie werd. In hetzelfde jaar werd hij voorzitter van de Commissie voor Buitenlandse Zaken, waar hij al sinds 1974 deel van uitmaakte. Daar verdedigde hij, tegen zijn partij in, het standpunt van de wederkerige ontwapening inzake kruisraketten.

Tussen 1968 en 1985 was hij ook nog afgevaardigde van de Raadgevende Interparlementaire Beneluxraad, lid van de Gewestelijk Economische Raad voor Vlaanderen Gewestelijke Economische Raad voor Vlaanderen
Lees meer
(GERV), lid van de parlementaire delegatie in de Raad van Europa en de West-Europese Unie (WEU). Op Vlaams niveau zetelde hij als gevolg van het dubbelmandaat ook in de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap
Lees meer
(1971-1980) en de Vlaamse Raad Vlaams Parlement
Het Vlaams Parlement is de parlementaire vergadering van de Vlaamse deelstaat in het federale België. Zijn geschiedenis kent drie grote fasen: de periode van de Cultuurraad voor de Neder... Lees meer
(1980-1981). In 1983 werd zijn parlementaire en politieke carrière bekroond met de benoeming tot Minister van Staat, waardoor hij als eerste Vlaams-nationalistische politicus kon zetelen in de Kroonraad. Sommige partijgenoten stonden hier weigerachtig tegenover, maar Van der Elst zag het eerder als een erkenning van zijn verdiensten en zijn inspanningen voor het federalisme.
In 1985 vierde hij zijn vijfenzestigste verjaardag en publiceerde hij het eerste deel van zijn memoires De bewogen jaren (1920-1985), het tweede deel zou hij niet meer voltooien. Het jaar 1985 betekende ook het einde van zijn politieke carrière. De verkiezingsnederlaag, een terugval van bijna 2%, trok een lelijke streep door de rekening van Frans van der Elst. Hij hoopte nog eenmaal gecoöpteerd te worden als senator, maar tot zijn verbolgenheid opteerde het partijbestuur eerder voor jongere krachten. Hij bleef de Volksunie van nabij volgen, maar op de vergaderingen van het partijbestuur zou men hem steeds minder zien.

Werken

– Artikels in onder meer De Volksunie/Wij, Encyclopedie van de Vlaamse Beweging en Kultuurleven.,
– Vlaamse Beweging en Vlaams Nationalisme, 1950.
– De politieke partijen en de Vlaamse Beweging, 1957.
– Kultuurautonomie voor Vlaanderen en Wallonië?, z.j. (1958).
– Federalisme, DE oplossing, 1961.
– Nationalisme als maatschappelijke visie en als politieke stroming, 1967.
– Wezen en doel van de Volksunie, 1969.
– Van oppositie naar alternatief, 1972.
– Dr. Hendrik-Jozef Elias (1902-1973), 1973.
– Dr. Elias als leider van het VNV, in: Bijdragen tot de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, nr. 3 (1974), p. 83-105.
– Twintig Jaar Volksunie, 1954-1974, 1974.
– Advokaat in sombere tijden, 1983.
– Zo zag ik het, 1983.
– De bewogen jaren. Mijn memoires, 1920-1958, 1985.

Literatuur

– F.J. Verdoodt, Frans Van der Elst, 1976.
– T. van Overstraeten (e.a.), Op de barrikaden. Het verhaal van de Vlaamse natie in wording, 1984.
– E. De Maesschalk, Ten huize van… 19, 1991.
– T. Derweduwen, Spreek klare taal : Frans van der Elst en de taalwetgeving (1958-1968), KULeuven, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 2003.
– B. Claessens, Frans Van der Elst: een politieke biografie (1945-1966), UA, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 2006.

Suggestie doorgeven

1973: Manu Ruys (pdf)

1998: Frans-Jos Verdoodt (pdf)

2023: Tom Cobbaert

Databanken

Inhoudstafel