Liberaal Vlaams Verbond

Oprichting en doelstelling

Als een direct gevolg van het tweede Liberaal Congres voor de Vlaamse Gewesten werd op 5 oktober 1913 het Verbond van Vlaamsche Liberale Kiezerskorpsen opgericht. Al in oktober 1913 werd de vereniging omgedoopt tot het Liberaal Vlaams Verbond. De stichters van deze liberale, Vlaamsgezinde vereniging waren enerzijds oudgedienden als Max Rooses Rooses, Max
Lees meer , Julius Hoste (sr.) Hoste, Julius (sr.)
De liberaal Julius Hoste sr. (1848-1933), stichter van De Zweep en Het Laatste Nieuws, speelde eind 19de en begin 20ste eeuw een centrale rol in de Vlaamse ontvoogdingsstrijd in Brussel.... Lees meer en Paul Fredericq Fredericq, Paul
Paul Fredericq (1850-1920) was een vooraanstaande Gentse historicus, die als de officieuze ideoloog van het liberaal flamingantisme kan worden  omschreven. Als rector van de Gentse univer... Lees meer , maar anderzijds ook jonge volksvertegenwoordigers als Leo Augusteyns Augusteyns, Leo
Lees meer , Arthur Buysse Buysse, Arthur
Arthur Buysse (1864-1926) was een Vlaamsgezind liberaal politicus. Hij was het vooroorlogse boegbeeld van de Gentse Liberale Volksbond en medestichter van het Liberaal Vlaams Verbond (LVV... Lees meer , Adolf Buyl Buyl, Adolf
Lees meer , en Paul Lamborelle Lamborelle, Paul
Lees meer . Emile de Puydt en Leo van Hoorick Van Hoorick, Leo
Leo van Hoorick (1887-1965) was journalist, uitgever en boekhandelaar. Hij engageerde zich in het Vlaamse verenigingsleven in Brussel. Lees meer waren respectievelijk de eerste voorzitter en secretaris van de vereniging.

De stichting van het LVV vond plaats in een context van verhoogde communautaire spanningen. De eis voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit Hoger onderwijs in Gent
Met de vernederlandsing in 1930 als hoogtepunt is de Gentse universiteit een belangrijk strijdpunt geweest in de Vlaamse beweging. Van het Latijn uit 1817 tot het Engels van vandaag: het ... Lees meer , Jules Destrée Destrée, Jules
Lees meer s Lettre au Roi sur la séparation de la Wallonie et de la Flandre (1912) en de incidenten rond het taalgebruik op de Wereldtentoonstelling van 1913 zorgden voor een gespannen klimaat. Om zowel het liberalisme in Vlaanderen als de Vlaamse belangen in België te verdedigen werd het LVV opgericht, als krachtenbundeling van de regionale Vlaams-liberale verenigingen. Tot aan de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer was het LVV hoofdzakelijk een overkoepelend en coördinerend orgaan voor liberale kiesverenigingen, liberale Vlaamse bonden, afdelingen van het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer en politiek geëngageerde clubs en groepen (zoals bijvoorbeeld Help U Zelve Help U Zelve
Help U Zelve (1880-1904) was een liberale vrijzinnige Antwerpse werkliedenvereniging. Ze ging op in de Liberale Volkspartij Help U Zelve. Deze bleef bestaan tot en met de Eerste Wereldoor... Lees meer ). De eerste concrete eisen waren het algemeen stemrecht, een sociale verzekering, en de vernederlandsing van de Gentse universiteit.

Eerste Wereldoorlog en interbellum

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer kwam een aantal leidende figuren als Augusteyns en Adriaan Martens terecht in het activisme, zodat na 1918 een nieuwe groep in het LVV naar voren trad, waaronder Louis Franck Franck, Louis
De inzet van Louis Franck (1868-1937) voor de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs en de Gentse universiteit bracht hem rond 1910 op het hoogtepunt van zijn Vlaams-liberale roem.... Lees meer , vader en zoon Hoste, Jef Mennekens Mennekens, Jef
Jef Mennekens (1877-1943) was auteur van (jeugd)literatuur en gemeentesecretaris van Brussel. Hij zette zich in voor de vernederlandsing van het bestuur en het onderwijs. Lees meer , Édouard Pecher, Maurits Sabbe Sabbe, Maurits
Maurits Sabbe (1873-1938), zoon van Julius Sabbe, was een Germaans filoloog, een Vlaamsgezinde liberaal en een vrijzinnige letterkundige, hoogleraar en conservator van het museum Plantin-... Lees meer , Herman Teirlinck Teirlinck, Herman
Lees meer , Hendrik van Tichelen Van Tichelen, Hendrik
Lees meer en Emmanuel de Veen. Jules Somers werd voorzitter. Ook binnen het Algemeen Vlaamsch Verbond Algemeen Vlaamsch Verbond
Het Algemeen Vlaamsch Verbond (1919) was een bondgenootschap van Belgisch gezinde flaminganten. Het Verbond kon nooit een rol van betekenis spelen en hield na enkele jaren op te bestaan.... Lees meer , een bondgenootschap van Belgischgezinde flaminganten dat op 6 juli 1919 werd opgericht, waren de LVV'ers goed vertegenwoordigd met onder meer Sabbe, Van Tichelen, Mennekens, en Hoste. Aangezien binnen het LVV de standpunten over samenwerking met Vlaamsgezinden met een andere politieke achtergrond verdeeld waren, werd het LVV echter geen lid van het Algemeen Vlaamsch Verbond. Somers bleef voorzitter tot 1923 en was dat opnieuw van 1934 tot 1940. In de tussenliggende periode waren achtereenvolgens Arthur Vanderpoorten Vanderpoorten, Arthur
Arthur Vanderpoorten (1884-1945) was een Vlaamsgezinde liberale politicus uit het Pajottenland. Tijdens het interbellum speelde hij een belangrijke rol in de vernederlandsing van het onde... Lees meer , Jean Sach (1926-1928) en Jules Boedt Boedt, Jules
Jules Boedt (1884-1966) was een Vlaamsgezinde, liberale politicus die een belangrijke activiteit ontplooide in het liberale verenigingsleven in Brussel. Lees meer voorzitter.

Vanwege zijn sociaal-progressief en Vlaams-liberaal programma kwam het LVV niet enkel in botsing met de Franstalige Liberale Associaties (vooral te Brussel en Gent), maar ook met de leiding van de liberale partij Liberale partij
De verhouding tussen de liberale partij en het partijpolitieke liberalisme in België enerzijds, en de Vlaamse beweging anderzijds levert een gevarieerd en ingewikkeld beeld op dat evoluee... Lees meer . De tegengestelde visies werden in 1920 duidelijk naar aanleiding van de bespreking van het wetsvoorstel aangaande het taalgebruik bij openbare besturen op het liberaal congres van 16 oktober 1920. De scheiding der geesten die daar naar de oppervlakte kwam, leidde bij de parlementsverkiezingen van 20 november 1921 zelfs tot het indienen van aparte LVV-lijsten in Gent en Brussel onder de naam Vlaamsche Liberale Democraten.

Omwille van de tegenvallende verkiezingsresultaten veranderde het LVV in 1925 van strategie en besloot de vereniging Vlaamsgezinden op liberale lijsten te steunen (zoals Herman Teirlinck, die dat jaar op de Brusselse liberale Kamerlijst stond, zonder evenwel te worden verkozen). Ook het feit dat het LVV amnestie voor bepaalde activisten Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer verdedigde, leidde in de jaren 1920 tot problemen met de liberale partij. Het LVV onderhield wel goede contacten met het Willemsfonds, dat vanaf 1929 de LVV-eisen (zoals onder meer een eentalig Vlaanderen, de vastlegging van de taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer , de vernederlandsing van het gerecht Gerecht
Lees meer , en eentalige leger Leger
Lees meer eenheden) ondersteunde.

De conflicten met de liberale partij bleven echter sluimerend aanwezig, en tijdens de behandeling van de taalwetten van 1932 ( bestuur Bestuur
Het taalgebruik in het bestuur is een centraal aspect van de Belgische taalkwestie. Het omvat het proces van het afdwingen van taalrechten voor Vlamingen evenals de bestuurstaalwetgeving ... Lees meer en onderwijs) kwamen ze opnieuw aan de oppervlakte. De werkelijke invloed van het LVV op de liberale partij bleef echter steeds zeer beperkt. Vanaf 1936 lagen de kaarten aanzienlijk beter voor het LVV toen Vanderpoorten provinciaal senator werd en Julius Hoste (jr.) minister van openbaar onderwijs. In 1939 werd Vanderpoorten zelfs minister van openbare werken en daarna van binnenlandse zaken. Ook het gering aantal stemmen van de liberale partij bij de verkiezingen van 2 april 1939 in Vlaanderen deed een alarmbel bij de Franstalige liberalen rinkelen.

Een voorzichtige houding na de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog lag de werking van het LVV noodgedwongen stil. Na de bevrijding werd het LVV onder impuls van Hoste jr. en Albert Maertens Maertens, Albert
Lees meer snel heropgestart, met Victor Sabbe Sabbe, Victor
Victor Sabbe (1906-1958) was actief binnen de liberale beweging. Hij stond in de jaren 1930 aan de basis van het liberaal-solidarisme in West-Vlaanderen en was tussen 1945-1957 voorzitter... Lees meer als voorzitter, Louis Boeckx en Hoste jr. als ondervoorzitters en Marcel Stijns als algemeen secretaris. Herman Vanderpoorten Vanderpoorten, Herman
Herman Vanderpoorten (1922-1984) was een liberale, Vlaamsgezinde politicus. Hij was nauw betrokken bij de pogingen tot staatshervorming in periode van 1960 tot 1970 en was een van de arch... Lees meer volgde in 1957 Sabbe op als voorzitter. Vanaf 11 augustus 1945 werd het sinds 1867 bestaande liberale weekblad Het Volksbelang Het Volksbelang
Het Volksbelang (1867-heden) is het oudste nog bestaande liberale weekblad. Het is de spreekbuis van de Vlaamsgezinde sociaal-progressieve liberalen. Lees meer het officiële orgaan van het LVV. Hoewel er in tegenstelling tot na de Eerste Wereldoorlog nu weinig figuren wegvielen omwille van een collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer verleden, nam het LVV in het naoorlogse anti-Vlaamse klimaat een zeer voorzichtige houding aan. Wel ijverde de vereniging voor de afschaffing van de talentelling Taaltelling
Talentellingen waren gekoppeld aan de tienjaarlijkse volkstellingen in België (1846-1947). De resultaten hadden grote gevolgen voor het taalstatuut van de gemeenten rond Brussel-hoofdsta... Lees meer van 1947 en eiste ze een betere toepassing van de taalwetten uit de jaren 1930. Tot 1960 pleitte het LVV tegen federalisme, maar voor verregaande decentralisatie.

In 1951 werd de werking van het LVV uitgebreid met de oprichting van een ‘Voorlichtingscentrum’ om achtergrondinformatie en documentatiemateriaal voor het LVV bijeen te brengen en studiedagen in te richten. Het centrum stond onder leiding van de secretaris van het LVV en werd onderverdeeld in negen verschillende afdelingen waaronder partijaangelegenheden en politiek leven; pers, propaganda en inlichtingen; onderwijsvraagstukken; vrouwenbeweging en jeugdaangelegenheden. In 1955 werd dit voorlichtingscentrum ondergebracht in een nieuwe organisatie: de Stichting Arthur Vanderpoorten. De banden met het LVV bleven echter sterk aangezien de stichting onder meer vergaderingen, studiedagen en congressen voor het LVV inrichtte en als studie-, documentatie- en voorlichtingsdienst van het LVV dienst deed. In 1986 smolten de Stichting Arthur Vanderpoorten en het LVV samen.

Radicale, liberale eisen in de jaren zestig

In 1961 steunde het LVV de omvorming van de liberale partij naar de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang/Parti pour la Liberté et le Pogrès (PVV/PLP); het zag deze operatie als toenadering van de liberale partij tot Vlaanderen. Het LVV werd nu zelfs erkend door de partij, zodat de vertegenwoordigers van het verbond bestuursmandaten in de diverse partij-instanties kregen. In die periode van toenemende communautaire spanningen gebruikte het LVV de nieuwe bewegingsvrijheid echter om meer radicale eisen te stellen. Enkele vooraanstaande LVV-leden als Herman Vanderpoorten, Willy de Clercq De Clercq, Willy
Willy de Clercq (1927-2011) was een Vlaamse liberale politicus. Hij was een van de stichters en de eerste voorzitter van de Vlaamse Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV). Lees meer , en Frans Grootjans Grootjans, Frans
Frans Grootjans (1922-1999) was een Vlaamsgezind liberaal politicus en journalist, die in 1966 minister werd in de regering Vanden Boeynants-De Clercq en aan de basis lag van een formele ... Lees meer brachten binnen de PVV/PLP kritiek uit op onder meer het unitaire beleid van voorzitter Omer Vanaudenhove Vanaudenhove, Omer
Omer Vanaudenhove (1913-1994) was al vroeg betrokken bij de liberale partij en werd burgemeester van Diest (1947-1958 en 1976-1978), senator en minister van Openbare Werken en Wederopbouw... Lees meer . Op de LVV-studiedagen van 4 en 5 september 1965 kwam zelfs een mogelijke communautaire vleugelvorming binnen de liberale partij voor het eerst voorzichtig ter sprake. Deze groeiende Vlaamse druk leidde ertoe dat partijvoorzitter Vanaudenhove het LVV in 1967 uit de partijorganen sloot.

Het voor Vlaanderen nadelige 'taalvergelijk van Luik' dat in januari 1966 door de PVV/PLP werd aangenomen, leidde tot onenigheid binnen het LVV. Dit belette echter niet dat de LVV-ministers Herman Vanderpoorten en Grootjans het voortouw namen bij de verdere uitvoering van de taalwetten van 1962. Vanderpoorten, die binnenlandse zaken beheerde, slaagde er in 1966 na een geladen debat in om de uitvoeringsbesluiten van deze taalwet door het parlement te laten goedkeuren. Grootjans, die bevoegd was voor onderwijs, zorgde intussen voor de oprichting van een aantal Nederlandstalige scholen in Brussel. Hoewel de ministers van LVV-signatuur het verbond vroegen om hun eisen te temperen en de regering te steunen, bleef het LVV haar eigen programma verdedigen. Het legde in 1966 onder meer de verdubbeling van de Katholieke Universiteit Leuven op tafel en eiste een gelijkwaardigheid van beide landstalen, met een effectieve tweetaligheid van de officiële diensten. LVV-voorzitters tijdens deze periode waren Louis D'Haeseleer, die Vanderpoorten op 18 december 1966 was opgevolgd, en Karel Poma Poma, Karel
Lees meer (vanaf 27 januari 1968).

Naar een autonome Vlaamse liberale partij

Het LVV had op haar congres van 11 en 12 mei 1968 voor het laatst de vleugelvorming verdedigd. Toen bleek dat hierop onvoldoende gereageerd werd, schakelde het LVV officieel over naar de eis tot oprichting van een autonome Vlaamse en Franstalige liberale partij. Pas na de tegenvallende verkiezingsresultaten van maart 1968 en de interne conflicten rond de grondwetsherziening van 1971 ( staatshervorming Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer ) werd de aanzet geven tot de splitsing van de unitaire partij en de oprichting van de Vlaamse PVV. Het LVV had door het uitoefenen van veel druk tijdens de partijcrisis een grote invloed gehad op de officiële oprichting van de Vlaamse PVV-vleugel (27 juni 1971) en -partij (7 mei 1972). Die invloed was ook merkbaar in het stichtingsmanifest van de Vlaamse PVV – dat vele programmapunten overnam die naar voren werden gebracht op de LVV-studiedagen van 1 en 2 mei 1971 – en uiteraard ook in het feit dat een groot deel van de LVV-leiding de leiding van de nieuwe Vlaamse PVV uitmaakte.

Het LVV nam de niet evidente beslissing zichzelf ook na 7 mei 1972 nog in stand te houden. Men oordeelde dat een electoraal onafhankelijke drukkingsgroep noodzakelijk bleef als morele begeleider, raadgever en waakhond van de nieuwe partij. In 1974 nam Louis Waltniel het voorzitterschap op zich. Het LVV was voorstander van een tweeledige gewestvorming met een speciaal statuut voor Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer (dat beperkt moest blijven tot de 19 gemeenten). Na de oprichting van de Vlaamse PVV in 1972 volgde een periode waarin het LVV zich enigszins afzijdig hield, maar aandachtig het overleg rond de staatshervorming volgde. Een nieuwe verhoging van de LVV-activiteiten kwam er tijdens de besprekingen van het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer , waartegen het LVV zich hevig verzette. Toen daarna de communautaire problemen even naar het achterplan verdwenen, verminderden de activiteiten opnieuw.

In 1982 werd Camille Paulus de nieuwe LVV-voorzitter. Hij gaf de organisatie nieuwe impulsen via een verjonging en een inhoudelijke verruiming, door voortaan meer aandacht te schenken aan onder meer cultuur, wetenschap en onderwijs. Het LVV formuleerde over talrijke kwesties adviezen en voorstellen aan de PVV en ondersteunde de partij met hoogstaand studiewerk. Rond 1990 legde het LVV zich toe op de positie van Vlaanderen binnen België en Europa. Hierbij nam ze het vrij radicale standpunt in voor de overgang van een federale naar een confederale staatsstructuur, met Vlaanderen als een sterke regio binnen een geïntegreerd Europa.

Vernieuwing vanaf de jaren negentig

In de aanloop naar de verruiming van PVV tot de Vlaamse Liberalen en Democraten was LVV-voorzitter Pauwels nauw betrokken. Hij ijverde voor een vernieuwde partij die steunde op een liberale, Vlaamse en democratische pijler. De ideologische en principiële klemtonen van het LVV vonden grotendeels een vertaling in de beginselverklaring van de nieuwe partij. Tot het stichtingscongres drong het LVV erop aan om de nieuwe partij Vlaamse Liberaal-Democraten te noemen en niet Vlaamse Liberalen en Democraten zoals het geworden is, om te vermijden dat de nieuwe partij een federatie van twee strekkingen zou worden.

Clair Ysebaert, die in oktober 1993 Paulus als voorzitter opvolgde en deze functie uitoefende tot in augustus 2020, liet er geen twijfel over bestaan dat het LVV ook na de vernieuwing van de liberale partij een belangrijke taak te vervullen heeft. Hij wilde van het LVV opnieuw een overkoepelend orgaan maken waarin alle liberale groepen terechtkunnen. Het LVV evolueerde zo sinds 1972 van een soort Vlaamse liberale schaduwpartij naar een liberale denktank, die enerzijds fungeert als waakhond wat betreft het progressief liberalisme binnen de partij en anderzijds dienst doet als ontmoetingscentrum voor alle Vlaamse liberalen. Het LVV stelde zich daarnaast tot doel om ideologisch toe te zien op de liberale partij. Met waakzaamheid werd dan ook toegezien op de verruiming van de VLD begin jaren 2000. Het LVV was tijdens de voorbereiding en de bespreking van de novemberverklaring van de VLD op 16 november en 7 december 2002 manifest aanwezig en diende op de ontwerptekst ‘De kracht van de vernieuwing’ talrijke amendementen in. Zo steunde het LVV bijvoorbeeld het inschrijven van het confederalisme in de verklaring. Hiermee bevestigde het LVV zijn rol als liberale denktank en liberaal geweten van de VLD.

Na de verkiezingen van 18 mei 1999 legde het LVV een tienpuntenprogramma voor aan Bart Somers Somers, Bart
Lees meer , de nieuwe minister-president van Vlaanderen. In dit programma stelde het verbond dat er verdere stappen gezet moesten worden naar meer Vlaamse zelfstandigheid binnen een nieuw Europa. Ook in 2003 publiceerde het LVV een tienpuntenprogramma. Daarin vroeg het bijkomende bevoegdheden voor meer Vlaamse zelfstandigheid. Het was een van de weinige documenten over de staatshervorming die het in die jaren publiceerde.

Vanaf 2005 versterkte het LVV opnieuw haar samenwerking met andere liberale organisaties, waaronder het Liberaal Vlaams Studentenverbond Liberaal Vlaams Studentenverbond
Het Liberaal Vlaams Studentenverbond (LVSV) is een Vlaamsgezinde liberale studentenvereniging die in 1930 werd opgericht in Gent, en ook afdelingen had in Brussel, Antwerpen en Leuven. He... Lees meer (LVSV), de denktank Liberales, Jong VLD, de liberale vakbond en de liberale mutualiteit. Het LLV nam een brugfunctie voor alle liberale verenigingen op zich. De werking van het verbond kwam echter op een laag pitje te staan en omvat sindsdien voornamelijk de organisatie van debatten en de publicatie van kritische artikels in Het Volksbelang. In september 2020 kreeg het LVV met Thibault Viaene een nieuwe voorzitter. De generatiewissel bij het LVV, die sinds 2015 in gang werd gezet door rekrutering uit LVSV-kringen, leek daarmee een feit.