Liberaal Vlaams Studentenverbond

Het ontstaan van het LVSV in Gent

Het Liberaal Vlaams Studentenverbond (LVSV) werd op 8 december 1930 als Vlaamsgezinde studentenvereniging aan de pas vernederlandste Rijksuniversiteit Gent opgericht. Het vormde de tegenhanger van de Franstalige Société générale des Etudiants libéraux, beter bekend als de Gé libérale. De oprichters waren drie West-Vlamingen, Norbert Duponcheel, Jan Carre en Frans Versichelen, en Max Cosyns uit Moerbeke-Waas, de eerste voorzitter van het voorlopig bestuur.

In januari 1932 sloot het LVSV zich aan bij het Liberaal Vlaams Verbond Liberaal Vlaams Verbond
Liberaal Vlaams Verbond (LVV) is een autonome, sociaal-progressieve, liberale en Vlaamsgezinde vereniging die werd opgericht in 1913. Van een overkoepelend en coördinerend orgaan voor lib... Lees meer (LVV). Graaf Maurice Lippens Lippens, Maurice
Graaf Maurice Lippens (1875-1956) was een Belgisch liberaal politicus, senator voor het arrondissement Gent-Eeklo en minister van onderwijs. Lees meer , toen liberaal minister van Openbaar Onderwijs, aanvaardde het erevoorzitterschap, wat aanmerkelijk bijdroeg tot het aanzien van het LVSV in de verfranste liberale kringen. Van het aanzien van het LVSV getuigt ook het feit dat voorzitter Duponcheel in 1933 voorzitter werd van de Federatie der Liberale Studenten van België, waaruit de Gé libérale toen ontslag nam. Begin maart 1934 werd de organisatie van een nationaal congres van de liberale studenten zelfs aan het LVSV toevertrouwd.

Vrijzinnig humanisme en solidarisme

Onder het voorzitterschap van Frans de Hondt (1934-1937) – die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duits gevangenschap omkwam –, bereikte het LVSV zijn eerste bloeiperiode, die samenviel met een verandering van het politieke klimaat in België. Dit leidde tot interne conflicten, waarbij een deel van het LVSV afstand nam van de Vlaamse beweging. Onder de indruk van het succes van de totalitaire stromingen van rechts en links zocht het LVSV naar een vernieuwde ideologische grondslag van het liberalisme in vrijzinnig Vrijzinnigheid
Dit artikel belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en de vrijdenkersbeweging van de 19de eeuw tot nu. Lees meer -humanistische en solidaristische zin. De organisatie probeerde zo een positief antwoord te formuleren ten voordele van de liberale democratie en tegen het totalitarisme. Hiervan getuigen de oprichting en de naam van het studentenblad Neohumanisme Neohumanisme
Lees meer , dat zich ideologisch positioneerde als Vlaams en liberaal, en dat in het eerste nummer (december 1936) een zeer vrijzinnig antifascistisch en anticommunistisch manifest publiceerde.

Onder de leidende figuren uit die periode – die later in het openbare leven bekendheid verwierven – bevonden zich onder anderen: Albert Claes, Albert Maertens Maertens, Albert
Lees meer , Lea Verkein, Willy Calewaert, Baan van Maele en Karel Poma Poma, Karel
Lees meer . Enkelen van hen richtten onder leiding van Claes op 8 december 1936 de Vereniging van Anti-fascistische Studenten op. Vooraanstaande professoren en politici zoals Hans van Werveke, F.L. Ganshof, Julius Hoste jr. Hoste, Julius (jr.)
Julius Hoste jr. (1884-1954) was een Vlaamsgezinde liberaal die actief was in de pers en de politiek. Hij behoort tot de kopstukken van de Vlaamse beweging. Lees meer , Adolf van Glabbeke en Victor Sabbe Sabbe, Victor
Victor Sabbe (1906-1958) was actief binnen de liberale beweging. Hij stond in de jaren 1930 aan de basis van het liberaal-solidarisme in West-Vlaanderen en was tussen 1945-1957 voorzitter... Lees meer verleenden het LVSV bescherming en steun.

Eerst liberaal en dan Vlaams?

Na een onderbreking van de activiteiten tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen verschillende (oud-)LVSV'ers, onder wie Poma en Maertens, een actieve rol speelden in het verzet, bereikte het LVSV zeer snel een nieuwe bloei. Het blad Neohumanisme verscheen opnieuw in januari 1945 en onder impuls van de oud-ledenbond kwam er een nieuw bestuur tot stand. Bekende nieuwe bestuursleden die in de jaren 1947-1948 aantraden, waren Adriaan Verhulst Verhulst, Adriaan
Adriaan Verhulst (1929-2002) was een Vlaamsgezinde liberaal die actief was in academische, culturele en politieke kringen. Hij was een mediëvist die beschikte over maatschappelijk engagem... Lees meer , Willy de Clercq De Clercq, Willy
Willy de Clercq (1927-2011) was een Vlaamse liberale politicus. Hij was een van de stichters en de eerste voorzitter van de Vlaamse Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV). Lees meer en Piet van Brabant Van Brabant, Piet
Piet van Brabant (1932-2006) was politiek journalist bij de krant Het Laatste Nieuws en liberaal politicus. Lees meer in Gent en Emiel Janssens in Antwerpen. Bij deze naoorlogse generatie viel vooral de belangstelling voor de economische vooruitzichten van het liberalisme en voor internationale problemen op. Toch werden ook brandende binnenlandse politieke vraagstukken, zoals de repressie en de Koningskwestie, zoals uit de toenmalige jaargangen van Neohumanisme blijkt, onderzocht, zij het met grote voorzichtigheid in de benadering. Door de belangstelling voor deze problemen en een vrij scherpe antiklerikale opstelling – waardoor de samenwerking met katholieke studentenverenigingen op Vlaams gebied zeer moeilijk bleek – was de activiteit van het LVSV op het vlak van de Vlaamse beweging in de eerste naoorlogse jaren vrij gering. Het LVSV streefde naar een ontvoogding van de Vlaamse bevolking, maar binnen een Belgisch kader.

Na hun vrij actieve rol in de schoolstrijd in de jaren 1950, besteedde het LVSV van de jaren 1960 af meer aandacht aan de Vlaamse problemen. Het nam kordaat en radicaal stelling in de kwestie-Leuven (zie Onderwijs Onderwijs
Lees meer ) en stelde zich kritisch op tegenover de houding van de liberale Partij Liberale partij
De verhouding tussen de liberale partij en het partijpolitieke liberalisme in België enerzijds, en de Vlaamse beweging anderzijds levert een gevarieerd en ingewikkeld beeld op dat evoluee... Lees meer voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV) in Vlaams opzicht, hoewel in 1966 een niet onbelangrijke minderheid er een ogenblik aan dacht zich als PVV-studenten van het LVSV af te scheuren. Door een nieuwe bestuursploeg onder leiding van Jan van Beneden kon dit worden verhinderd.

Toch leed het LVSV eind jaren 1960, begin jaren 1970 duidelijk aan bloedarmoede. De inhoudelijke en ideologische werking ruimde in die periode baan voor voornamelijk studentikoze activiteiten. Het blad Neohumanisme werd toen overschaduwd door het LVSV-maandblad Kruimels.

(Con)federalisme en ethisch progressieve standpunten

In 1972 vond een heropstanding plaats met een nieuwe generatie eerstejaarsstudenten, van wie Guy Verhofstadt Verhofstadt, Guy
Guy Verhofstadt (1953) is een liberaal politicus die actief was en is op het nationale en internationale niveau. Onder zijn voorzitterschap vond er een verruiming plaats van de liberale p... Lees meer , Yannick de Clercq en Fientje Moerman later bekendheid verwierven. Onder het voorzitterschap van Verhofstadt (1974-1975) kwam er een toenadering tot de intussen autonoom geworden Vlaamse PVV en woonden de LVSV-studenten in groten getale de congressen en studiedagen van de partij bij, waarbij ze zich voornamelijk voor economische en sociale problemen interesseerden. Onder meer het Liberaal Sociaal Manifest vormde een leidraad voor interventies op de congressen in Hasselt (1974) en Antwerpen (1975). Uiteindelijk konden de studenten zelfs het neoliberalisme als doctrine bij de partij de overhand doen nemen. Via het nationaal comité waren de LVSV-afdelingen aangesloten bij het Anti-Egmontkomitee Anti-Egmontkomitee
Het Anti-Egmontkomitee verenigde een 50-tal niet-partijpolitieke Vlaamse verenigingen in hun verzet tegen het Egmontpact. De uitgeoefende druk lag aan de basis van de val van de regering-... Lees meer , waarvoor werd samengewerkt met het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer en het LVV. Daarnaast nam de studentenvereniging ook opnieuw meer humanistisch-vrijzinnige standpunten in. Strijdpunten waren onder meer abortus en de uitbouw van een pluralistisch onderwijsnet.

In de jaren negentig evolueerde het LVSV van een federalistisch Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer naar een confederalistisch standpunt, omdat ze binnen de federale staatsstructuur te weinig mogelijkheden zagen voor een uitgesproken liberaal beleid in Vlaanderen. Op vrijzinnig vlak profileerde het LVSV zich in deze periode minder uitgesproken. Pas begin jaren 2000 kwam het vrijzinnige aspect van het LVSV opnieuw meer op de voorgrond. Er werd geageerd tegen het reactionaire karakter van de Kerk. Het ethisch progressieve karakter van het liberalisme kwam voor de studentenvereniging opnieuw op de voorgrond te staan, waarbij kwesties zoals rechten voor de holebigemeenschap en de legalisering van drugs aan bod kwamen.

LVSV-afdelingen

In 1974 werd het Belgisch Liberaal Studentenverbond geregionaliseerd tot de Fédération des Etudiants Libéraux en het Liberaal Studentenverbond, dat in 1979 de naam LVSV-nationaal kreeg. Het LVSV-nationaal organiseerde zich als een vzw en ondersteunde de lokale werking van de Vlaamse afdelingen. Toen de vzw-structuur midden jaren 1990 werd opgedoekt, heroriënteerde het LVSV-nationaal zich volledig naar het inhoudelijk denken over een liberale toekomst. De verschillende LVSV-afdelingen richtten ook oud-ledenbonden op. Deze bonden boden een zekere stabiliteit ten opzichte van de afdelingen, die met een snel wisselend bestuur kampten.

Als een van de grootste Gentse studentenverenigingen engageerde het LVSV-Gent zich in talrijke verenigingen en organen aan de universiteit, zoals de Raad van Beheer, de Sociale Raad, de Gentse Studentenraad en het Politiek(-Filosofisch) Konvent (PK). Onder anderen Fientje Moerman (1974) en Bart Ameye (1999-2000) waren voorzitters van het PK.

Op 20 januari 1937 werd onder impuls van Willy Calewaert een LVSV-afdeling opgericht in Brussel. Het LVSV-Brussel kende een bloeiperiode vanaf de splitsing van de Brusselse universiteit in de Université libre de Bruxelles en Vrije Universiteit Brussel in 1969. Onder meer het voorzitterschap van Freddy Neyts betekende een stimulans voor de vereniging. In de jaren 1970 ging veel aandacht naar de regionalisering van het socio-culturele leven als gevolg van de grondwetsherziening.

Begin 1939 volgde de oprichting van een afdeling aan de Rijkshandelshogeschool te Antwerpen. Naast de Vlaamse insteek kwamen ook Antwerpse thema’s, zoals de haven en de oprichting van een rijksuniversiteit in Antwerpen, prominent aan bod. Op ideologisch vlak sloot de vereniging zich aan bij het sociaalliberalisme. In de jaren 1980 versplinterde het LVSV-Antwerpen tussen de verschillende instellingen voor hoger onderwijs in de stad. De verenigingen kwamen in moeilijk vaarwater terecht en verdwenen eind jaren 1990 van het toneel. Toen in 2001 het LVSV-Antwerpen nieuw leven werd ingeblazen, gebeurde dit onder de vorm van één vereniging voor het volledige aanbod hoger onderwijs in Antwerpen Hoger onderwijs in Antwerpen
In Antwerpen klonk vanaf de tweede helft van de 19de eeuw herhaaldelijk de eis om een Vlaamse universiteit. In de jaren 1950 herwon dit pleidooi aan kracht, wat leidde tot de stichting va... Lees meer .

Het LVSV-Leuven zag het licht in 1972. De eerste jaren verliepen moeizaam door tegenkantingen van de Katholieke Universiteit Leuven en andere studentenverenigingen. Onder impuls van nationaal voorzitter Patrick Dewael kon de Leuvense afdeling vanaf 1977 haar werking uitbouwen. Onder de noemer Blauwe maandagen organiseerde het LVSV-Leuven talrijke debatten met politici en mensen uit het maatschappelijk werkveld.