Reinhard, Frans

Frans Reinhard was – in tegenstelling tot velen uit de eerste generatie van hoofdzakelijk geïmmigreerde Brusselse flaminganten – een geboren Brusselaar. In 1867 behaalde hij het diploma van onderwijzer, een functie die hij gedurende twee jaar uitoefende. In 1869 werd hij ambtenaar bij het Brusselse stadsbestuur en in 1882 promoveerde hij tot secretaris van burgemeester Charles Buls Buls, Karel
Lees meer , net als hij en tal van andere Brusselse flaminganten vrijzinnig en progressief-liberaal. In 1884 werd Reinhard aangesteld als hoofd van de afdeling Onderwijs Onderwijs
Lees meer en Schone Kunsten Beeldende kunst
De beeldende kunsten en de Vlaamse beweging onderhielden van 1830 tot vandaag een complexe en gelaagde relatie, die pendelde tussen gematigde sympathie, radicaal engagement en kritische a... Lees meer van de stad Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer .

Een progressieve en Vlaamsgezinde Brusselse liberaal

In 1881 manifesteerde Reinhard zich met Engelsch en Nederlandsch. Taalkundige gelijkenissen – Anglais et Néerlandais. Analogies linguistiques een eerste keer als flamingantisch publicist. Twee jaar later bracht hij onder het pseudoniem F. Goupil de brochure Le Flamand à Bruxelles uit. Daarin wees hij er vooral op dat de liberale partij Liberale partij
De verhouding tussen de liberale partij en het partijpolitieke liberalisme in België enerzijds, en de Vlaamse beweging anderzijds levert een gevarieerd en ingewikkeld beeld op dat evoluee... Lees meer met haar in het algemeen ‘anti-Vlaamse houding’ de meer Vlaamsvoelende katholieken de gelegenheid bood om het Nederlandsonkundige deel van de arbeidersbevolking aan zich te binden. De tekst verscheen ook in het Nederlands onder de titel ‘Het Vlaamsch te Brussel’ in het Antwerpse liberale en Vlaamsgezinde Antwerpse weekblad De Kleine Gazet De Kleine Gazet
De Kleine Gazet (1874-1888) was een Antwerps liberaal, progressief en Vlaamsgezind dag- en weekblad. Het fungeerde als het orgaan van diverse organisaties. Lees meer . In 1887 kwam Reinhards boekje Het Nederlandsch voor de strafrechtbanken in Vlaamsch-België uit.

Intussen was Reinhard in 1885 betrokken bij de oprichting van de Liberale Vlaamsche Bond van Brussel Liberale Vlaamsche Bond van Brussel
Lees meer en vervolgens stond hij samen met Hippoliet Haerynck Haerynck, Hippoliet
Hippoliet Haerynck (1858-1924) was leraar en redacteur. Hij was actief binnen het liberaal-flamingante verenigingsleven in Brussel. Lees meer en Emmanuel Hiel Hiel, Emanuel
Emanuel Hiel (1834-1899) was een Vlaamse dichter en schrijver. Als radicaal-democratische, vrijzinnige flamingant speelde hij een belangrijke rol in het Vlaamsgezinde verenigingsleven in ... Lees meer in voor de redactie van haar weekblad Flandria Flandria
Flandria (1885-1889) was het tijdschrift van de Liberale Bond in Brussel. Het blad steunde de Vlaamse beweging. Lees meer . De spanningen tussen doctrinaire en progressieve liberalen leidden er echter toe dat Reinhard in 1890 ontslag nam uit de bond, nadat het blad een jaar eerder ziele was gegaan.

Van de Landdagbeweging naar de Vlaamsche Volkspartij

Ondertussen was Reinhard een van de drijvende krachten geworden achter de Landdagbeweging, die als ontmoetingsplatform voor Vlaamsgezinden over de partijgrenzen heen aansloot bij het in Brussel sterk levende project van een neutrale flamingantische partij. Reinhard nam vanaf 1867 als 17-jarige deel aan de landdagen en fungeerde van 1886 tot 1904 als secretaris. Ook voor andere Vlaamsgezinde initiatieven over de partijgrenzen heen, zoals de in 1889 in de hoofdstad opgerichte Vlaamsche Wacht Vlaamsche Wacht
De Vlaamsche Wacht (1941-1944) was een collaborerende Vlaamse militaire formatie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze werd ingezet in België als hulptroep van het bezettingsleger. Lees meer , zette hij zich in, meer nog nadat hij de Brusselse Liberale Vlaamsche Bond had verlaten.

Daarnaast was hij vanaf het eind van de jaren 1880 erelid van de vrijzinnige en flamingantische studentenvereniging aan de Université libre de Bruxelles (ULB) Geen Taal Geen Vrijheid Geen Taal Geen Vrijheid
Geen Taal Geen Vrijheid is de kenspreuk en tot einde van de jaren 1940 de roepnaam van de Vlaamse studentenkring van de Brusselse universiteit. Lees meer en van Help U Zelf Help U Zelf (1885)
Help U Zelf (1885-) was een flamingantisch en Groot-Nederlands georiënteerde bond van Vlaamse leerlingen in het middelbaar onderwijs in het arrondissement Brussel. Lees meer , de leerlingenbond van de officiële scholen in het arrondissement Brussel. Reinhard was ook lid van het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer en nam namens deze vrijzinnig-liberale en Vlaamsgezinde vereniging in de jaren 1880 bestuursmandaten op in de nieuw opgerichte de Grievencommissie en het Verbond der Vlaamsche Grievencomiteiten, die wilden aanknopen bij de Vlaemsche Commissie Vlaemsche Commissie
De Vlaemsche Commissie of Grievencommissie inventariseerde op vraag van de regering in 1856-1857 voor de eerste keer de problemen in verband met de positie van het Nederlands in België en... Lees meer uit 1856. Samen met Julius Hoste Hoste, Julius (sr.)
De liberaal Julius Hoste sr. (1848-1933), stichter van De Zweep en Het Laatste Nieuws, speelde eind 19de en begin 20ste eeuw een centrale rol in de Vlaamse ontvoogdingsstrijd in Brussel.... Lees meer nam hij in 1885 namens de beide instanties stelling tegen de ‘Vlaamsonvriendelijke’ uitlatingen van de Leuvense liberale schepen van onderwijs en latere burgemeester Vital Decoster (1850-1904).

Dat in 1891 aan de Landdagbeweging een vaste organisatievorm werd gegeven met de oprichting van het Nationaal Vlaamsch Verbond Nationaal Vlaamsch Verbond
Het Nationaal Vlaamsch Verbond was een vereniging waarin vrijzinnige en katholieke flaminganten van 1891 tot 1914 samenwerkten. Lees meer , was het gevolg van een actie van Reinhard en een aantal andere Brusselse vrijzinnige flaminganten. Hij werd aangesteld als secretaris van de een jaar later opgerichte Vlaamsche Volksraad Vlaamsche Volksraad
De Vlaamsche Volksraad bestond van 1892 tot 1914 en probeerde Vlaamsgezinden van uiteenlopende ideologische signatuur samen te brengen. Lees meer , die fungeerde als dagelijks bestuur van het Nationaal Vlaamsch Verbond. Vanuit die functie nam hij in 1897 mee het initiatief tot een massaal bijgewoonde optocht en landdag ter ondersteuning van het wetsvoorstel Coremans-De Vriendt voor een wet inzake het taalgebruik in bestuurszaken Bestuur
Het taalgebruik in het bestuur is een centraal aspect van de Belgische taalkwestie. Het omvat het proces van het afdwingen van taalrechten voor Vlamingen evenals de bestuurstaalwetgeving ... Lees meer , de zogenaamde Gelijkheidswet Gelijkheidswet
De gelijkheidswet van 1898 stelde het Nederlands voor officiële publicaties gelijk aan het Frans. De wet werd vanuit de Vlaamse beweging breed ondersteund, en leidde, na de Waalse afwijzi... Lees meer van 1898.

Vanuit de Vlaamsche Volksraad was ondertussen in Brussel in 1892 een neutrale Vlaamsgezinde Vlaamsche Volkspartij Vlaamsche Volkspartij
De Vlaamsche Volkspartij (1892) was een Brusselse progressieve en liberale partij. Ze streefde naar vervlaamsing en democratisering van het openbare leven. Electoraal bleef het succes uit... Lees meer tot stand gekomen, waarin Reinhard zich eveneens engageerde. Dit project mislukte echter door het uitblijven van electorale successen en door ideologische en persoonlijke tegenstellingen, die duidelijk maakten dat er op dat moment onvoldoende maatschappelijk draagvlak bestond voor (flamingantische politieke) samenwerking over levensbeschouwelijke grenzen heen.

Tussen 1900 en 1914

Terwijl de specifiek en op brede samenwerking gerichte dynamiek van het vooral vrijzinnige Brusselse flamingantisme onder meer als gevolg van die ontwikkelingen verwasemde, richtte Reinhard zich – samen met de Brusselse advocaat en generatie- en geestgenoot Maurits Josson Josson, Maurits
Maurits Josson (1855-1926) was een liberale Brusselse jurist die ijverde voor de vernederlandsing van het openbare leven. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vervulde hij een trekkersrol binne... Lees meer – op de verdediging van de Zuid-Afrikaanse Boeren (zie Zuid-Afrika Zuid-Afrika
Deze bijdrage belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en Zuid-Afrika van de 19de tot de 21ste eeuw. Lees meer ). Zijn engagement voor de kwestie kwam er aanleiding van de militaire conflicten die de Boeren uitvochten met het Britse Rijk. In 1899 richtte hij mee het Transvaal Boerencomiteit op, dat via diverse publieksmanifestaties geld inzamelde. Reinhard ontmoette Paul Kruger (1825-1904), de president van de Boerenrepubliek in Transvaal, in het Henegouwse dorpje Erquelinnes en op 6 oktober 1902 ontving hij samen met Julius Hoste en Juliaan de Vriendt De Vriendt, Juliaan
Juliaan De Vriendt (1842-1935) was een pedagogisch en uitvoerend kunstschilder, die van 1894 tot 1900 kamerlid was voor de katholieke partij. In 1895 legde hij een wetsvoorstel neer voor ... Lees meer drie Boerengeneraals in Brussel.

In 1904 haalde Reinhard zijn schuilnaam F. Goupil nog eens vanonder het stof om er in de brochure Lettre d’un Patriotte Belge – in antwoord op uitspraken van de in dienst van het Franse leger werkende kunstschilder Edouard Detaille (1848-1912) en de Franse historicus Henry Houssaye (1848-1911) – op te wijzen dat de meerderheid van de Belgische bevolking Nederlandstalig was en dat er – in tegenstelling tot wat beiden beweerden – geen eenduidige, door het Frans geoliede verwantschap bestond tussen Frankrijk Frankrijk & Vlaanderen
De verhouding tussen Vlaanderen en Frankrijk werd altijd gekenmerkt door een aanzienlijke dubbelzinnigheid. Hoewel er lange tijd een grote affiniteit met de Franse cultuur bestond, werd d... Lees meer en België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer . Een jaar later lanceerde hij samen met Josson een oproep tegen de viering van de 75ste verjaardag van België. Reinhard trad geregeld op als spreker bij flamingantische manifestaties, zoals huldevieringen voor Emmanuel Hiel en Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer .

De Eerste Wereldoorlog en daarna

Op 12 februari 1915 publiceerde Reinhard samen met Josson het tweetalige pamflet Vlamingen! Flamands!, waarin werd gereageerd op de verwijten van Franstalige collega’s die hij als stadsambtenaar diende te aanhoren en op anonieme dreigbrieven die hij ontving. Tegenstanders brachten daarop Réponse à M. Reinhard uit, waarin hij en Josson van Duitsgezindheid werden beticht. Dat leidde op zijn beurt tot Réplique à la réponse à M. Reinhard, signée des Belges, waarin de twee Vlaamsgezinde Brusselaars hun loyaliteit aan België bevestigden.

Samen met onder meer Arthur Faingnaert Faingnaert, Arthur
Arthur Leopold Faingnaert (1883-1971) was van opleiding kleermaker, maar verwierf via avondonderwijs een ruime algemene ontwikkeling. Tijdens de Eerste Wereldoorlog engageerde hij zich in... Lees meer , Joseph Haller von Ziegesar Haller von Ziegesar, Jozef
Lees meer , Josson en Lodewijk Peerenboom Peerenboom, Lodewijk
Lodewijk Peerenboom (1872-1937) richtte in 1909 in Brussel mee het Vlaams Huis aan de Grote Markt op. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij betrokken bij het activisme. Daarna was hij li... Lees meer stichtte Reinhard op 13 juni 1916 de activistische Vlaamse Volksbond, die een federalisering Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer van België voorstond. De organisatie kende slechts een kortstondig bestaan, onder andere doordat Reinhard – in tegenstelling tot nogal wat andere leden – niet wilde samenwerken met de radicale, Groot-Germaanse activisten van Jong Vlaanderen Jong-Vlaanderen (1914-1918)
Jong-Vlaanderen (1914-1918) was een in Gent opgerichte activistische drukkingsgroep, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een radicaal Vlaams-nationalistisch en anti-Belgisch politiek progr... Lees meer (zie Activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer ).

Op 11 juli 1918 sprak hij de feestrede uit bij de Brusselse 11 juli-viering en in oktober van dat jaar trad hij toe tot het voorlopig bestuur van de activistische Vlaamsche Unie Vlaamsche Unie
De Vlaamsche Unie (1918) was tijdens WOI een activistische vereniging in Brussel. Lees meer . In november week hij – om te ontsnappen aan vervolging door de Belgische justitie – uit naar Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer . Hij beschikte er over familiale contacten via zijn huwelijk met de Nederlandse van adellijke origine Anna Locher van Koch (1855-1929), die hij had leren kennen toen zij met haar moeder in Brussel woonde.

Reinhard, die nooit werd veroordeeld omwille van zijn betrokkenheid bij het activisme, overleed in 1921 in het Nederlandse Heveadorp, aan de rand van de Veluwe en werd ter aarde besteld op de begraafplaats van het nabijgelegen dorp Oosterbeek. De afscheidsrede bij die gelegenheid werd uitgesproken door Pieter Tack Tack, Pieter
De vrijzinnige flamingant Pieter Tack (1870-1943) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een van de leidende figuren van het activisme, onder andere als voorzitter van de Raad van Vlaanderen ... Lees meer , voormalig voorzitter van de activistische Raad van Vlaanderen en lid van Jong Vlaanderen.

In juli 1941 werd in Brussel – naar aanleiding van de 20ste verjaardag van zijn overlijden – een herdenking georganiseerd, die uitgroeide tot een propagandameeting van de Vlaamse collaborerende bewegingen. Naar aanleiding van de 75ste verjaardag van zijn dood richtte het Archief en Museum van het Vlaams Leven (AMVB) in Brussel een tentoonstelling in over hem en stond deze erfgoedinstelling in voor een begeleidende biografische publicatie.