Vlaamsche Volksraad

Organisatie
Nico Van Campenhout (2023, herwerking), Pieter Van Hees (1998)

De Vlaamsche Volksraad bestond van 1892 tot 1914 en probeerde Vlaamsgezinden van uiteenlopende ideologische signatuur samen te brengen.

Oprichting
18 april 1892
Leestijd: 2 minuten

De Vlaamsche Volksraad werd op 18 april 1892 opgericht om te fungeren als een levensbeschouwelijk neutraal publiek platform, dat de intentie had om een representatief orgaan te vormen voor Vlaamsgezinden met diverse ideologische achtergronden. De initiatiefnemers waren – afgezien van de christendemocraat Adolf Pauwels Pauwels, Adolf
Adolf Pauwels (1864-1902) was tijdens zijn jonge jaren erg actief in de katholieke flamingantische scholieren- en studentenbeweging. Als advocaat en als politicus zette hij zich nadien vo... Lees meer
– afkomstig uit het vrijzinnige, radicaal-flamingantische Brusselse milieu ( Maurits Josson Josson, Maurits
Maurits Josson (1855-1926) was een liberale Brusselse jurist die ijverde voor de vernederlandsing van het openbare leven. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vervulde hij een trekkersrol binne... Lees meer
, Alfons Prayon-van Zuylen Prayon-Van Zuylen, Alfons
Jurist en publicist Alfons Prayon-van Zuylen (1848-1916) was een vrijzinnige en progressieve flamingant, die zich zowel engageerde in het (Brusselse) liberale flamingantisme als in de sam... Lees meer
en Frans Reinhard Reinhard, Frans
Frans Reinhard (1850-1912) was een progressief-liberale en vrijzinnige Brusselse flamingant, die zich tijdens het laatste kwart van de 19de eeuw sterk engageerde in diverse initiatieven o... Lees meer
). De Vlaamsgezinde liberaal baron August de Maere-Limnander De Maere, Auguste
Lees meer
werd voorzitter, Reinhard secretaris.

De Vlaamsche Volksraad fungeerde als bestuur of uitvoerend organisme van het in juni 1891 opgerichte onzijdige Nationaal Vlaamsch Verbond Nationaal Vlaamsch Verbond
Het Nationaal Vlaamsch Verbond was een vereniging waarin vrijzinnige en katholieke flaminganten van 1891 tot 1914 samenwerkten. Lees meer
, dat tot doel had de jaarlijkse flamingantische Landdagen Vlaamsche Landdagen
Lees meer
, waar klerikale en antiklerikale flaminganten elkaar ontmoetten, een meer permanent karakter te geven. De organisatie bleef bestaan tot 1914, maar groeide nooit uit tot een gezagvol project. Enerzijds hadden de katholieke flaminganten zich in 1891 gegroepeerd in de Katholieke Vlaamse Landsbond Katholieke Vlaamse Landsbond (1919-1964)
De Katholieke Vlaamsche Landsbond (1919-1955) was de federatie van de Katholieke Vlaamsche Arrondissementsbonden, die als drukkingsgroep streed voor de vernederlandsing van Vlaanderen met... Lees meer
en anderzijds zetten de vrijzinnig Vrijzinnigheid
Dit artikel belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en de vrijdenkersbeweging van de 19de eeuw tot nu. Lees meer
-liberale Vlaamsgezinde bonden in de (grote) Vlaamse steden hun activiteiten verder.

Studieparlement

De Vlaamsche Volksraad, die ook stemadviezen formuleerde bij verkiezingen, zou kunnen worden omschreven als een soort studieparlement of ontmoetingsplaats. Hij vergaderde eenmaal per jaar, meestal met enkele tientallen aanwezigen, en de besluiten ervan verschenen in druk.

De organisatie besteedde veel aandacht aan de totstandkoming van de Gelijkheidswet Gelijkheidswet
De gelijkheidswet van 1898 stelde het Nederlands voor officiële publicaties gelijk aan het Frans. De wet werd vanuit de Vlaamse beweging breed ondersteund, en leidde, na de Waalse afwijzi... Lees meer
, die er kwam in 1898, en aan de vernederlandsing van het onderwijs Onderwijs
Lees meer
, het leger Leger
Lees meer
en het gerecht Gerecht
Lees meer
. Daarnaast stond het taalbeleid in de Belgische kolonie een enkele keer op de agenda van de raad. Onder meer met memoranda probeerde deze Vlaamsgezinde drukkingsgroep politici van diverse signatuur te bewegen tot wetten en maatregelen die de positie van Vlaanderen en het Nederlands in België zouden versterken.

Literatuur

– M. de Vroede, De samenwerking van de Vlaamsgezinden doorheen de geschiedenis van de Vlaamse Beweging, in: Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden, 1972, pp. 234-249.
– L. Wils, Beproefde samenwerking. Klerikalen en vrijzinnigen in de Vlaamse beweging, 1860-1914, in: L. Wils, Van de Belgische naar de Vlaamse natie. Een geschiedenis van de Vlaamse beweging, 2009, pp. 113-145.
– H. van Velthoven, Scheurmakers & Carrièristen. De opstand van de christendemocraten en katholieke flaminganten 1890-1914, 2014.
– L. Wils, Pol de Mont (1857-1931): van de scholierenbeweging via de landdagbeweging naar een volksbeweging?, in: L. Wils, Op zoek naar een natie. Het ontstaan van Vlaanderen binnen België, 2020, pp. 101-129.

Suggestie doorgeven

1975: Pieter Van Hees (pdf)

1998: Pieter Van Hees

2023: Nico Van Campenhout

Inhoudstafel