Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen

Oprichting

Het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) werd eind 1965 opgericht om - na het de facto ophouden te bestaan van het Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens Vlaams Aktiekomitee Brussel en Taalgrens
Lees meer (VABT) in de loop van 1964 - opnieuw een zekere continuïteit tot stand te brengen in het overleg, de samenwerking en de coördinatie van het Vlaamsgezinde middenveld.

Initiatiefnemers waren Clem de Ridder De Ridder, Clem
Clem de Ridder (1920-2013) speelde tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw een belangrijke rol in het flamingantische middenveld, onder meer als bestuurder van het Davidsfonds en ... Lees meer van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer , Achilles Mussche Mussche, Achilles
Achilles Mussche (1896-1974) was een socialistisch en flamingantisch geïnspireerde leraar en dichter, die zich in zijn jonge jaren engageerde in het activisme en begin jaren 1920 mee aan ... Lees meer van het August Vermeylenfonds August Vermeylenfonds
Het August Vermeylenfonds, opgericht in 1945 door Vlaamse socialisten, beoogde de versmelting van socialistische en Vlaamse idealen. In de jaren 1960 en 1970, onder leiding van Gerlo, koo... Lees meer en Adriaan Verhulst Verhulst, Adriaan
Adriaan Verhulst (1929-2002) was een Vlaamsgezinde liberaal die actief was in academische, culturele en politieke kringen. Hij was een mediëvist die beschikte over maatschappelijk engagem... Lees meer van het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer . Zij namen contact op met Paul Daels Daels, Paul
Paul Daels (1921-1989) werd na de Tweede Wereldoorlog voorzitter van de Vlaamse Volksbeweging en van het IJzerbedevaartcomité. Ook was hij medeoprichter van het Overlegcentrum van Vlaamse... Lees meer van de Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer (VVB), Walter Opsomer Opsomer, Walter
Jurist Walter Opsomer (1904-1987) was in de jaren 1950 en 1960 actief in het niet partijpolitiek gebonden flamingantische middenveld. Lees meer van het Verbond van Vlaamse Academici Verbond der Vlaamse Academici
Het Verbond der Vlaamse Academici was een drukkingsgroep die de Vlaamse hooggeschoolden moest verenigen. Het was de voortzetting van het Algemeen Vlaams Oud-Hoogstudentenverbond, dat mee ... Lees meer (VVA) en Robert Vandezande Vandezande, Rob
Advocaat Rob Vandezande (1922-2001) engageerde zich in verschillende Vlaamsgezinde verenigingen en was binnen de Volksunie actief als politicus en specialist inzake taalwetgeving. Lees meer van het Verbond van het Vlaams Overheidspersoneel Verbond van het Vlaams Overheidspersoneel
Het Verbond van het Vlaams Overheidspersoneel (VVO) was een vereniging van Vlaamse ambtenaren die werd opgericht in 1957, ter bevordering van de Nederlandse cultuur en vooral ter behartig... Lees meer (VVO), die hun organisaties deden aansluiten bij de koepel van het OVV. De feitelijke oprichting van het OVV - met 30 toegetreden verenigingen - vond plaats op 13 mei 1966, de dag van het bisschoppelijk mandement dat bepaalde dat de Leuvense universiteit ‘voor eeuwig en altijd één en ondeelbaar’ zou blijven. In 1968 hadden een 50-tal cultuurverenigingen en actiegroepen aansluiting gevonden, zoals het IJzerbedevaartcomité IJzerbedevaartcomité
Lees meer en de Vlaamse Toeristenbond – Vlaamse Automobilistenbond Vlaamse Toeristenbond
VTB-VAB (1922) was een cultureel-toeristische organisatie die bijdroeg aan de ontwikkeling van het toerisme en de mobiliteit in Vlaanderen. Ze was door haar financiële en culturele slagkr... Lees meer (VTB-VAB). Het pluralistische opzet maakte dat het OVV al snel werd beschouwd een van de belangrijkste woordvoerders van de niet-partijpolitieke Vlaamse beweging.

De splitsing van de Leuvense en de Brusselse universiteit

In de schoot van het OVV werden een aantal actiecomités opgericht, onder meer het Koördinatiekomitee Taalregeling Hoger Onderwijs (mei 1966), met als doel een 30-tal organisaties te bundelen die ijverden voor de overheveling van de Franstalige afdeling van de Leuvense universiteit naar Wallonië en voor de splitsing van de Brusselse Universiteit in een Nederlands- en een Franstalige afdeling. Ook het Nationaal Komitee 5 November, genoemd naar de eenheidsbetoging in Antwerpen op die dag in 1967, werd opgericht onder impuls van het OVV. De voornaamste eisen van deze protestmanifestatie waren - behalve de transfer van 'Leuven Frans' naar Wallonië en de verdubbeling van de Université Libre de Bruxelles (ULB) - de strikte toepassing van de taalwetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer , de definitieve afbakening van en een apart nationaal statuut voor Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer en meer armslag voor het Nederlandstalig onderwijs Onderwijs
Lees meer in de hoofdstad. Toen het OVV op 9 november 1968 een Staten-Generaal van de Vlaamse verenigingen organiseerde, was de splitsing van de Leuvense universiteit verworven en kon die van de Brusselse universiteit – zonder dat de precieze contouren ervan waren uitgeklaard – aan de aanwezigen in het vooruitzicht worden gesteld.

Van het Algemeen Vlaams Congres (1971) tot de betoging in Halle (1974)

Op 13 juni 1971 richtte het OVV samen met de Kultuurraad voor Vlaanderen een Algemeen Vlaams Congres in. De congresresoluties bepleitten een fusie van de 19 Brusselse gemeenten en de definitieve afbakening van het grondgebied dat zij samen omvatten, de oprichting van een kiesarrondissement Halle-Vilvoorde en een versterkt toezicht op de toepassing van de taalwetgeving.

Deze congresbesluiten zouden jarenlang de leidraad vormen voor de Vlaamse verenigingen en organisaties in Brussel. Ook de uitbouw van sociaal-culturele raden in de Brusselse gemeenten om zo de Brusselse Vlamingen te organiseren, te coördineren en meer bewust te maken, werd op het Algemeen Vlaams Congres als strategie gepresenteerd. De oprichting van een ‘overlegcentrum van de gemeentelijke Vlaamse gemeenschapsraden’, wat uiteindelijk de Agglomeratieraad voor het Plaatselijk Sociaal-Kultureel Werk (APSKW) zou worden en de oprichting van ‘een representatief Vlaams centrum als spil voor het verenigings- en cultuurleven in de hoofdstad’, het latere Contact- en Cultuurcentrum Brussel Contact- en Cultuurcentrum Brussel
Lees meer (waarvan de missie ondertussen werd overgenomen door de Vlaams Gemeenschapscommissie Vlaamse Gemeenschapscommissie
De politieke instelling in Brussel die de belangen van de Brusselse Vlamingen verdedigt. Lees meer /VGC),  lagen volledig in de lijn van de op het congres voorgestelde initiatieven in de hoofdstad.

In juli 1972 maakte het OVV een Vlaams Manifest voor Brussel bekend na de voor de Vlamingen zeer ontgoochelende uitslag van de agglomeratieraadsverkiezingen van 21 november 1971, temeer daar de waarborgen voor de Nederlandstaligen in de (bestuurs)organen van de agglomeratie(raad) niet bleken te werken. In dit manifest, in de eerste plaats gericht tot de Nederlandstalige verkozenen in Kamer en Senaat, werd een 7-puntenprogramma voor Brussel voorgesteld. Het document werd ondertekend door 94 prominente Vlamingen uit de academische, politieke, culturele en (sociaal)economische wereld.

De onderhandelingen van Steenokkerzeel in april 1974 over een nieuw communautair akkoord vormden de aanleiding voor de tweede nationale betoging van het OVV. De zogenaamde 24 november- betoging in 1974 in Halle, met enkele tienduizenden deelnemers, was gericht tegen de verdere uitbreiding van het aantal gemeenten met taalfaciliteiten Faciliteiten
Al sinds de eerste taalwet (1873) voorzag de wetgever in faciliteiten. Deze tegemoetkomingen gaven aanleiding tot tegengestelde interpretaties door Nederlandstaligen en Franstaligen, zo ... Lees meer en tegen de verfransing in Vlaams-Brabant en pleitte voor de beperking van Brussel tot de 19 gemeenten en de oprichting van een kiesarrondissement Halle-Vilvoorde.

De jaren 1970 en 1980

Het OVV heeft zich altijd geprofileerd als een zo breed mogelijke Vlaamsgezinde koepelorganisatie. Van bij het begin waren er dus gematigde naast meer radicale organisaties in actief. Vooral de standpunten van het Belgisch-loyale Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer gingen minder ver dan die van de meeste andere aangesloten groeperingen, waarvan aanvankelijk slechts een minderheid was gewonnen voor federalisme. Pas bij de viering van het 10-jarige bestaan van het OVV – en nadat met de grondwetsherziening van 1970 de hervorming van de unitaire Belgische staat was begonnen – spraken de aangesloten verenigingen zich unaniem uit voor een hervorming van de Belgische staatstructuur in federale zin. De Verklaring van de Acht, een tekst ondertekend door acht schrijvers – zijnde Louis Paul Boon Boon, Louis Paul
In zijn streven naar zelfontwikkeling omarmde Louis Paul Boon (1912-1979) begin jaren 1930 de radicaal-linkse strekking binnen de Vlaamse beweging. Zijn ideaal – een republiek van vrije V... Lees meer , André Demedts Demedts, André
André Demedts (1906-1992) was een Vlaamsgezinde auteur, voordrachtgever en inspirator van literaire organisaties. Zo werd hij in Vlaanderen een belangrijke cultuurdrager. Demedts gold bov... Lees meer , Marnix Gijsen Goris, Jan-Albert
Jan-Albert Goris (1899-1984) was een veelzijdig schrijver, ambtenaar en diplomaat. Als literator maakte hij naam onder het pseudoniem Marnix Gijsen. Hij debuteerde als expressionistisch d... Lees meer (Jan Albert Goris), Hubert Lampo, Maria Rosseels, Gerard Walschap Walschap, Gerard
Gerard Walschap (1898-1989) was een Vlaamse auteur. Lees meer , Albert Westerlinck Aerts, José
De priester José Aerts (1914-1984), beter bekend onder zijn pseudoniem Albert Westerlinck, was dichter, schrijver en literair criticus. Hij was vanaf 1969 hoofdredacteur van het literair ... Lees meer (José Aerts) en Anton van Wilderode Coupé, Cyriel
Cyriel Coupé (1918-1998), beter bekend onder zijn pseudoniem Anton van Wilderode, was priester, auteur, dichter en classicus. Lees meer (Cyriel Coupé) – werd voorgelezen op de herdenkingszitting op 25 mei 1976. In die tekst riepen de auteurs op om in een geest van onderlinge verstandhouding tussen Vlamingen en Walen de bestaande taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer en de afbakening van het Brusselse gewest als definitief te beschouwen.

Het verzet tegen het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer (1977), dat werd geleid en aangetrokken door het Davidsfonds, etaleerde ondertussen de verschillen inzake de communautaire verhoudingen tussen de bij het OVV aangesloten verenigingen. Omdat de voorzitter van het Vermeylenfonds, de hoogleraar en voormalige rector van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) Aloïs Gerlo Gerlo, Aloïs
Aloïs Gerlo (1915-1998) was een Vlaamsgezinde communist en later socialist, die tijdens de jaren 1960 en 1970 een leidinggevende rol vertolkte in de niet-partijpolitieke Vlaamse beweging ... Lees meer , weigerde om mee te gaan in de oppositie tegen dit communautaire regeringsvergelijk, kon de agitatie niet onder de banier van het OVV worden gevoerd. Er werd een Anti-Egmontkomitee Anti-Egmontkomitee
Het Anti-Egmontkomitee verenigde een 50-tal niet-partijpolitieke Vlaamse verenigingen in hun verzet tegen het Egmontpact. De uitgeoefende druk lag aan de basis van de val van de regering-... Lees meer opgericht, dat er mee toe bijdroeg dat het Egmontpact door de val van de regering Tindemans Tindemans, Leo
De Vlaamse christendemocraat Leo Tindemans (1922-2014) leidde vier Belgische regeringen. Hij werd nadien CVP-voorzitter en later ook minister van Buitenlandse Zaken. Als minister van Geme... Lees meer II in oktober 1978 niet werd uitgevoerd.

Tot een breuk binnen het OVV kwam het echter niet. Wel distantieerde het Willemsfonds zich in 1983 van een OVV-betoging in Hasselt die opkwam voor Vlaams zelfbestuur. In 1987 werd in Brugge ’21 jaar OVV’ gevierd met een colloquium waarin de erevoorzitters Daels, De Ridder en Verhulst en voorzitter Roland Laridon Laridon, Roland
Roland Laridon (1936-2017) werd in de jaren 1980 voorzitter van het August Vermeylenfonds en van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen. Lees meer in toespraken reflecteerden over de toekomst van het OVV. In 1989 werd de brochure Vlaanderen in de jaren 1990: meer autonomie, betere democratie. Een urgentieprogramma voor de staatshervorming, een basisprogramma voor het nieuwe Vlaanderen uitgebracht. 

De jaren 1990

In 1990 zette het OVV de schouders onder het Aktiekomitee Vlaanderen '90 Aktiekomitee Vlaanderen '90
Het Aktiekomitee Vlaanderen ’90 ontstond in 1989. Het wilde met petities, informatie en betogingen druk uitoefenen op de federale regering om een verregaande staatshervorming uit te werke... Lees meer , dat in 1990 en 1991 twee betogingen opzette in Brussel, respectievelijk onder het motto ‘echt zelfbestuur’ en ‘taalgrens is staatsgrens, ook in Brabant’.

In dezelfde periode heersten er binnen het OVV grote interne spanningen, waarin ideologische meningsverschillen en uiteenlopende inzichten over de verdere ontwikkeling naar federalisme, zich met elkaar vermengden. Eind1992 nam de afgevaardigd bestuurder van het Vlaams Economisch Verbond Vlaams Economisch Verbond
Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) is een Vlaamsgezinde belangengroep en patronale organisatie, die werd opgericht in 1926. Tijdens het interbellum zette het VEV zich in voor algemeen ec... Lees meer (VEV) René de Feyter De Feyter, René
Lees meer , die in het OVV zetelde namens het Algemeen Nederlands Zangverbond Algemeen Nederlands Zangverbond
Het huidige Algemeen Nederlands Zangverbond werd in 1933 opgericht onder de naam Vlaamsch Nationale Zangfeesten, als organiserend actiecomité achter het Vlaams Nationaal Zangfeest, dat in... Lees meer (ANZ), na enkele maanden ontslag als OVV-voorzitter. Ondertussen hadden het IJzerbedevaartcomité en de VTB-VAB hun medewerking aan het OVV tijdelijk opgeschort. Lieven van Gerven Van Gerven, Lieven
Lieven van Gerven (1928-2002) was hoogleraar natuurkunde aan de KU Leuven. Hij behoorde tot de radicale flank van de Vlaamse beweging en was onder meer voorzitter van het Davidsfonds (198... Lees meer , voorzitter van het Davidsfonds en het OVV en Peter de Roover De Roover, Peter
Peter de Roover (1962) is een Vlaams-nationalistisch politicus voor de N-VA. Sinds 2016 is hij fractieleider in de Kamer. Lees meer , voorzitter van de Vlaamse Volksbeweging (VVB) werd door hun opponenten aangewreven dat zij het OVV nadrukkelijk in rechtse en conservatieve richting wilden doen evolueren, wat indruiste tegen het statutair vastgelegde pluralistisch principe van de organisatie. Omstreeks dezelfde tijd werden de IJzerbedevaart en het IJzerbedevaartcomité precies vanuit diezelfde ideologische hoek gecontesteerd, wat in 1995 leidde tot de oprichting van het IJzerbedevaardersforum, later van de Werkgroep Radicalisering IJzerbedevaart en vanaf 2003 tot de jaarlijkse IJzerwake IJzerwakes
De IJzerwake is een Vlaams-nationale manifestatie die, na een eerste editie in 1995, sinds 2003 plaatsvindt als radicaal alternatief voor de IJzerbedevaart. Lees meer . Lou de Clerck, op dat moment algemeen hoofdredacteur van de kranten die werden uitgegeven door de Vlaamse Uitgeversmaatschappij (VUM), vatte het conflict binnen het OVV in een editoriaal in De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer op 19 oktober 1992 als volgt samen: ‘Het wordt niet openlijk gezegd, maar het grote ongenoegen draait rond wat wordt aangevoeld als de pogingen van het Vlaams Blok om het OVV volledig naar zijn hand te zetten’. Het OVV zou pas uit de impasse raken toen hoogleraar rechten Matthias Storme Storme, Matthias
Matthias Storme (1959) is een advocaat, academicus en conservatief politicus. Hij was voorzitter van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen van 1997 tot 2000 en speelde een grote rol... Lees meer van 1996 tot 2000 zowel het voorzitterschap van het Verbond van Vlaamse Academici Verbond der Vlaamse Academici
Het Verbond der Vlaamse Academici was een drukkingsgroep die de Vlaamse hooggeschoolden moest verenigen. Het was de voortzetting van het Algemeen Vlaams Oud-Hoogstudentenverbond, dat mee ... Lees meer (VVA) als van het OVV op zich nam.

Deze problemen en wrijvingen binnen het flamingantische middenveld deden zich voor in een periode dat het OVV – en meer in het algemeen de Vlaamse beweging – een identiteitscrisis doormaakte, die nog werd versterkt na de goedkeuring van het Sint-Michielsakkoord Sint-Michielsakkoord
Het Sint-Michielsakkoord (1992) was een regeerakkoord rond de vierde fase van de federale staatshervorming. Het vormde België om tot een federale staat. Lees meer (1993), dat België omvormde tot een federale staat. Die verdere stappen in de staatshervorming Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer leidden ertoe dat het Vermeylenfonds en vervolgens het Willemsfonds geleidelijk afhaakten en later formeel uit het OVV stapten, dat verder wilde gaan inzake de federale transitie van de Belgische staat en onder meer de splitsing van de sociale zekerheid bepleitte.

In 1995 publiceerde het OVV het memorandum Vlaanderen, staat in Europa, waarin men zich uitsprak voor een zo groot mogelijk zelfbestuur voor Vlaanderen binnen een Europees kader, evenwel zonder zich uit te spreken over de precieze vorm daarvan. In het verlengde daarvan organiseerde het OVV in 1998 en 1999, respectievelijk in Antwerpen en Brussel, twee meetings rond het thema ‘Vlaanderen, Staat in Europa’. In de aanloop naar de eerste bijeenkomst zetten 250 bekenden uit de politiek, de Vlaamse beweging, de academische, de economische en de artistieke wereld hun handtekening onder een manifest dat opkwam ‘voor een verdere en verregaande ontvoogding van ons volk, ongeacht of zij dit verwoorden met de term autonomie, zelfbestuur, soevereiniteit, onafhankelijkheid of enige andere’. In 1999 werden onder de titel Teksten over Brussel de standpunten met betrekkingen tot de hoofdstad van het OVV gebundeld. Het OVV probeerde met deze initiatieven om de leiding op zich te nemen van een beweging om het flamingantische middenveld en de niet-partijpolitiek Vlaamse beweging een nieuwe adem te geven.

De 21ste eeuw

In 2003 manifesteerde het OVV zich met een Staten-Generaal over ‘Vlaamse staatsvorming: Vlaanderen, Europa, de wereld’ en twee jaar later met een gelijkaardig evenement over ‘Nieuwe Vlamingen’. In 2006 en 2007 voerde het OVV campagne onder het motto ‘Woord houden’, waarmee Vlaamse politici werden herinnerd aan hun beloften inzake de verdere Vlaamse staatsvorming. In januari 2009 werd Huguette de Bleecker-Ingelare de eerste vrouwelijke voorzitter van het OVV, maar zij overleed eind dat jaar tijdens de uitoefening van haar mandaat. In 2014 deed het OVV van zich spreken met een studiedag in samenwerking met het Vlaams Komitee Brussel (VKB) over ‘Brussel in Vlaanderen, Vlaanderen in Brussel’.

Het OVV, waarvan het voorzitterschap via een rotatiesysteem toekomt aan een van de aangesloten verenigingen en organisaties, komt geregeld naar buiten met moties, memoranda, acties, betogingen en studiedagen, maar de slagkracht en de weerklank ervan bij het publiek en in de media zijn niet vergelijkbaar met de impact uit de eerste decennia. Het belangrijkste programmapunt van het OVV is een zo groot mogelijke Vlaamse onafhankelijkheid van Vlaanderen, waarvan de vorm en de inhoud echter nog nooit ten volle werden geconcretiseerd.