Van Gerven, Lieven

Professor

Lieven van Gerven werd geboren in een gezin met zes kinderen in het Wase polderdorp Kallo. Zijn vader was er directeur van de gemeentelijke jongensschool en auteur van tal van regionaalhistorische publicaties; zijn moeder was er onderwijzeres. Van Gerven volgde als intern de humaniora aan het Sint-Jozefscollege in Turnhout (1939-1945). Aan de Leuvense universiteit behaalde hij het diploma van licentiaat natuurkunde (1951) en doctoreerde hij in dezelfde studierichting (1953). Van Gerven werd als eerste Vlaming verbonden aan het Interuniversitair Instituut voor Kernwetenschappen. Hij legde zich toe op de studie van de lagetemperatuurfysica en begon deeltijds te doceren aan zijn alma mater. In 1963 behaalde hij het aggregaat voor het hoger onderwijs en werd hij er benoemd tot buitengewoon docent. In 1967 promoveerde hij tot buitengewoon hoogleraar en vervolgens tot gewoon hoogleraar, wat hij bleef tot zijn emeritaat in 1993. Hij leidde in Leuven het laboratorium Vaste stof en Magnetisme, een onderdeel van het departement Natuurkunde, waarvan hij van 1971 tot 1977 voorzitter was.

Leuven Vlaams

Van Gerven was medestichter en ondervoorzitter van de in 1962 opgerichte Leuvense Organisatie van Vlaamse Assistenten en Navorsers (LOVAN), die opkwam voor een betere vertegenwoordiging van het wetenschappelijk personeel in de beleidsorganen van de universiteit. LOVAN, dat zich al snel achter de beweging voor een autonome Vlaamse universiteit in Leuven stelde, was Van Gervens eerste echte contact met de Vlaamse beweging. Hij beschouwde deze periode als het moment van zijn definitieve politieke bewustwording. Samen met zijn Waalse tegenhanger OCAL(Organisation des chercheurs à Louvain), presenteerde LOVAN op 11 mei 1966 een plan voor de opsplitsing van de Leuvense universiteit (zie Hoger onderwijs Hoger onderwijs
De evolutie van het Vlaamse hoger onderwijs werd gekenmerkt door een moeizame vernederlandsingspolitiek, gaande van het vroegste verschijnen van Nederlandstalig onderwijs tot de integrale... Lees meer ). Twee dagen later bepaalden de Belgische bisschoppen als inrichtende overheid van de universiteit echter dat deze academische instelling voor eeuwig ondeelbaar zou blijven, een uitspraak die vrijwel onmiddellijk werd achterhaald door de feiten.

Davidsfonds en OVV

Van 1976 tot 1984 was Van Gerven voorzitter van de Vereniging van Vlaamse Professoren Vereniging van Vlaamse Professoren
De Vereniging van Vlaamse Professoren (1964-1970) was een drukkingsgroep aan de Nederlandstalige universiteiten. Doel was om de Vlaamse belangen in het universitaire onderwijs en het wete... Lees meer (VVP) en via die weg werd hij lid van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen
Het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) werd officieel opgericht op 13 mei 1966 en overkoepelt een hele reeks Vlaamsgezinde organisaties en verenigingen van uiteenlopende (ideol... Lees meer (OVV). Naar aanleiding van het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer publiceerde hij in 1977 samen met de Leuvense hoogleraar fiscaal recht Frans Vanistendael (1942-2021) twee kritische nota’s over de staatshervorming en het financieringsmodel ervan. Die memoranda vormden mee de ideologische onderbouw van het Anti-Egmontkomitee Anti-Egmontkomitee
Het Anti-Egmontkomitee verenigde een 50-tal niet-partijpolitieke Vlaamse verenigingen in hun verzet tegen het Egmontpact. De uitgeoefende druk lag aan de basis van de val van de regering-... Lees meer .

In 1986 werd Van Gerven door afscheidnemend algemeen voorzitter van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer Clem de Ridder De Ridder, Clem
Clem de Ridder (1920-2013) speelde tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw een belangrijke rol in het flamingantische middenveld, onder meer als bestuurder van het Davidsfonds en ... Lees meer aangezocht om zich kandidaat te stellen voor zijn opvolging. Van Gerven had tot dan geen enkele functie in die vereniging bekleed, maar hij en De Ridder kenden elkaar onder meer via het Anti-Egmontkomitee. In maart 1986 werd hij als eerste exacte wetenschapper in die functie verkozen en in 1991 met slechts enkele tegenstemmen herkozen voor een tweede termijn van vijf jaar. Op zijn initiatief ging het cultuurfonds communautair een radicalere koers varen, waar die voorheen toch eerder gematigd was. Hij nam als Davidsfondsvoorzitter ook fors stelling tegen abortus, de verengelsing van de universiteit en de commercialisering van de televisie Televisie
Als geen ander massamedium heeft de televisie bijgedragen aan de vorming van de Vlaamse ‘verbeelde gemeenschap’. Terwijl de staatshervormingen zich voltrokken, werd de Vlaamse natie dagel... Lees meer .

Van 1990 tot 1995 was Van Gerven voorzitter van het OVV en pleitte hij voor volledige Vlaamse autonomie, een standpunt dat ook werd gepropageerd via de memoranda Vlaanderen in de jaren ‘90: meer autonomie, betere democratie (1989) en Vlaanderen, staat in Europa (1995). Via het OVV werd Van Gerven in 1989 voorzitter van het Aktiekomitee Vlaanderen ‘90, dat in Brussel twee grote betogingen organiseerde waarin werd opgeroepen tot Vlaamse zelfstandigheid.

IJzerbedevaardersforum

Van Gerven kwam binnen het OVV regelmatig in botsing met onder andere het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer , het Vermeylenfonds August Vermeylenfonds
Het August Vermeylenfonds, opgericht in 1945 door Vlaamse socialisten, beoogde de versmelting van socialistische en Vlaamse idealen. In de jaren 1960 en 1970, onder leiding van Gerlo, koo... Lees meer en het IJzerbedevaartcomité IJzerbedevaartcomité
Lees meer , die zich in zijn ogen niet radicaal genoeg opstelden. Tijdens zijn mandaat als voorzitter verlieten het Willemsfonds en het Vermeylendfonds het OVV. Binnen het Davidsfonds culmineerde de communautaire radicalisering in het manifest De staatkundige toekomst van Vlaanderen (1993), dat stelling nam  voor Vlaamse onafhankelijkheid binnen de Europese Unie Europa
Lees meer , al dan niet binnen een Belgisch kader. Van Gervens’ cassante stijl werd zijn handelsmerk als voorzitter. Ondertussen verzuurde de relatie tussen hem en de algemeen secretaris van het Davidsfonds, Norbert d’Hulst D'hulst, Norbert
Norbert D’Hulst speelde een grote rol in de omslag van het Davidsfonds naar een brede cultuurbeweging en -organisatie. Hij kantte zich tegen de commercialisering van de Vlaamse cultuur e... Lees meer , die enerzijds moeite had met Van Gervens radicale flamingantisme en anderzijds meer aandacht wilde besteden aan de culturele werking van de vereniging.

Ondertussen kantte Van Gerven zich als lid van het IJzerbedevaartcomité tegen de verruimingsoperatie van voorzitter Lionel Vandenberghe Vandenberghe, Lionel
Lionel Vandenberghe (1943-2023) was voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en senator voor Spirit. Lees meer , die de IJzerbedevaart een minder exclusief Vlaams-nationalistisch karakter wilde geven en de nadruk meer wilde leggen op het pacifisme. Van Gerven bleef secretaris-penningmeester van het IJzerbedevaartcomite tot hij eind 1997 aan de kant werd geschoven.

Op de IJzerbedevaart van 1995 protesteerden de opposanten van het IJzerbedevaardersforum, onder wie mede-initiatiefnemer Van Gervven, samen met het Vlaams Nationaal Jeugdverbond Vlaams Nationaal Jeugdverbond
Het Vlaams Nationaal Jeugdverbond is een Vlaams-nationalistische jeugdbeweging, die in 1960 werd opgericht door Jaak van Haerenborgh. Ze werd al snel de leidende en na verloop van tijd de... Lees meer (VNJ) en het Vlaams Blok Vlaams Belang
Vlaams Belang is een radicaal-rechtse Vlaams-nationalistische partij, die in 1978 ontstond onder de naam ‘Vlaams Blok’, als verkiezingskartel van de Vlaamse Volkspartij en de Vlaams Natio... Lees meer op de rechteroever van de IJzer onder het spandoek ‘Trouw aan het IJzertestament’. Mede omdat Van Gerven niemand binnen het Davidsfonds had ingelicht omtrent zijn betrokkenheid bij het IJzerbedevaardersforum, escaleerden de spanningen binnen het bestuur van deze cultuurorganisatie tot een zwaar conflict, dat uiteindelijk resulteerde in het ontslag van Van Gerven uit het Davidsfonds. De titel erevoorzitter werd hem geweigerd en hij kreeg geen afscheidsfeest.

Scherpslijper

‘Separatistische scherpslijper’, ‘Kaakslagflamingant tot in de kist’, ‘Zelfbenoemde paus van de Vlaamse beweging’, waren enkele van de niet bepaald vleiende typeringen van journalisten op het eind van Van Gervens leven. In 1999 raakte hij nog verwikkeld in een controverse, nadat hij een interview had gegeven voor een verkiezingspamflet van het Vlaams Blok. Het versterkte de geruchten over zijn sympathieën voor deze rechts-extremistische partij, hoewel hij verklaarde er niet op te zullen stemmen. Van Gerven overleed op 28 november 2002.