De Clercq, Juul

Persoon
Jan Creve (2023, herwerking), Jan Creve (1998)

Juul Declercq (1897-1955) was in de jaren 1920 actief in het Algemeen Christelijk Vakverbond en pleitte voor een toenadering tot de katholieke Vlaams-nationalisten. Vanaf 1931 vervulde hij als lid van de leiding meerdere prominente functies binnen het Verdinaso.

Volledige voornaam
Jules Joseph
Alternatieve naam
Juul Declercq
Geboorte
Izegem, 16 februari 1897
Overlijden
Izegem, 8 juli 1955
Leestijd: 4 minuten

Juul Declercq ging op jonge leeftijd aan de slag als schoenmaker en sloot zich na de de Eerste Wereldoorlog aan bij Christen Werkersverbond (het latere Algemeen Christelijk Werknemersverbond Algemeen Christelijk Werknemersverbond
Het Algemeen Christelijk Werkersverbond werd gesticht op 17 juli 1921 en in 1991 herdoopt als ACW Koepel van Christelijke Werknemers. In 2014 werd de organisatie omgevormd tot Beweging.ne... Lees meer
- ACW) in Izegem. In 1921 werd hij bestuurslid, vanaf 1922 syndicaal bediende en ‘gewestelijk propagandist’ voor de christelijke vakbond Algemeen Christelijk Vakverbond Algemeen Christelijk Vakverbond
Het Algemeen Christelijk Vakverbond (1912) is de overkoepelende organisatie van het christelijk syndicalisme in België. Lees meer
(ACV). Declercq onderging de invloed van de Vlaamsgezinde priester Odiel Spruytte Spruytte, Odiel
Odiel Spruytte (1891-1940) was een ‘petit vicaire’ en een dwarsdenker in het bisdom Brugge. Als Vlaams-nationalist behoorde hij tot de kernredactie van het weekblad Jong Dietschland, en w... Lees meer
, die in 1921 in Izegem was benoemd als proost voor de sociale werken en in 1924 werd hij lid van de door  Spruytte Spruytte, Odiel
Odiel Spruytte (1891-1940) was een ‘petit vicaire’ en een dwarsdenker in het bisdom Brugge. Als Vlaams-nationalist behoorde hij tot de kernredactie van het weekblad Jong Dietschland, en w... Lees meer
 opgerichte studiekring.

Naar aanleiding van de parlementsverkiezingen van 1925 woedde binnen de christendemocratische arbeidersbeweging Christelijke arbeidersbeweging
In de christelijke arbeidersbeweging heeft steeds een uitgesproken belangstelling voor de Vlaamse kwestie bestaan. De groeiende invloed van deze beweging, in het kielzog van de democratis... Lees meer
de discussie of men zou opkomen binnen het nationaal verband van de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
, de Katholieke Unie, dan wel met aparte lijsten. Declercq pleitte ervoor dat het ACW in het arrondissement Roeselare-Tielt zich zou aansluiten bij de Vlaams-nationalisten van het Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond (1925-1933) was een Vlaams-nationalistische partij in West-Vlaanderen. Lees meer
(KVNV). Dat leidde kort na de verkiezingen tot een breuk binnen het christelijk vakverbond van Izegem en de oprichting van het onafhankelijke Vrij Kristen Syndikaat 't Verleden Leert onder leiding van Declercq. Declercq kreeg daarbij steun van Ernest van den Berghe Van den Berghe, Ernest (1897-1995)
Ernest van den Berghe (1897-1995) speelde een belangrijke rol in het Aalsterse Vlaams-nationalisme en trad op als nationaal algemeen secretaris van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV).... Lees meer
en de vakbonden van de Aalsterse daensisten Daensistische beweging
Daensistische beweging is de verzamelnaam voor een geheel van feiten, opvattingen, organisaties, personen en strijdmiddelen die tijdens de late 19de en de vroege 20ste eeuw een onderdeel... Lees meer
. Uit die samenwerking ontstond in 1927 het Vlaamsch Nationaal Vakverbond dat in  West-Vlaanderen West-Vlaanderen
Lees meer
 onder leiding stond van Declercq. In 1930 telde het vakverbond in West-Vlaanderen 45 afdelingen en 3000 leden.

Tot 1929 verdedigde Declercq een democratisch syndicalisme dat nauw aansloot bij opvattingen van de Aalsterse syndicalisten en nog ver af stond van het anti-democratische gedachtengoed zoals zich dat vanaf 1925 bij Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer
ontwikkelde. Pas in 1929-1930 schoof hij steeds meer op in de richting van het nationaal-solidarisme (zie Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer
) en werkte hij in toenemende mate samen met Van Severen. In diens weekblad  De West-Vlaming De West-Vlaming
Lees meer
 schreef Declercq regelmatig over ‘Vlaamsch Nationaal Syndikalisme’.

Bij de totstandkoming van het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer
 (Verdinaso) ging Declercq met zijn vakverbond, kort voordien herdoopt als  Verbond van Nationale Arbeiderssyndicaten Verbond van Nationale Arbeiderssyndicaten
Het Verbond van Nationale Arbeiderssyndikaten (NAS, augustus 1931–augustus 1934) was de vakbondsorganisatie van het Verdinaso en tevens de belangrijkste wervingsbasis van deze beweging. E... Lees meer
 (NAS), over naar het Verdinaso en hij werd opgenomen als lid van de Raad van Leiding. In het voorjaar van 1933 was hij als medestichter belast met de uitbouw van de Samenwerkende Vennootschap Opbouw, die instond voor het verwerven, het beheer en de materiële inrichting van de Dinaso-huizen Dinasohuizen
De Dinasohuizen waren een vijftiental lokalen in verschillende gemeentes en steden in Vlaanderen, waar tussen 1933 en 1941 leden van het Verdinaso vergaderden. Lees meer
. Het jaar nadien, met het verdwijnen van het NAS, werd hij propagandaleider voor het Verdinaso, wat hij bleef tot hij in juni 1939 werd vervangen door  Pol le Roy Le Roy, Pol
Dichter Pol le Roy (1905-1983) speelde tot 1941 een prominente rol binnen het Verdinaso en engageerde zich vervolgens in de Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap. Na de oorlog werd hij v... Lees meer
. Kort nadien werd hij gouwleider van het Verdinaso West-Vlaanderen. Tot in de tweede helft van de jaren 1930 schreef hij talrijke artikels voor het Verdinaso-weekblad  Hier Dinaso! Hier Dinaso!
Lees meer
, het grootste deel daarvan over arbeidersproblematiek. Als syndicaal leider van NAS en later als propagandaleider van het Verdinaso sprak hij op honderden bijeenkomsten. Eind jaren 1930 nam zijn activiteit beduidend af. Tegenover Van Severen drukte hij zijn twijfel uit over de moeite die werd getroost om aanhang te verwerven in ‘de hogere kringen’, terwijl het de beweging terzelfdertijd ontbrak aan dynamiek en enthousiasme.

Toen het in januari 1941 tot een breuk kwam in het Verdinaso schaarde Declercq zich achter het zogenaamde Directorium van onder anderen Paul Persyn Persyn, Paul
Na een prominente rol te hebben gespeeld in de Gentse studentenbeweging werd Paul Persyn (1912-1976) actief in het Verdinaso in Antwerpen, waar hij in toenemende mate een leidende functie... Lees meer
, Jef van Bilsen Van Bilsen, Jef
Jef van Bilsen (1913-1996) speelde tijdens de jaren 1930 en in de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog een leidende rol in het Verdinaso en stapte na de ontbinding van deze beweging in... Lees meer
, Frantz van Dorpe Van Dorpe, Frantz
Lees meer
dat een Verdinaso onder leiding van de onvoorwaardelijk collaboratiegezinde Le Roy en  Jef François François, Jef
Jef François (1901-1996) was als leider van de Dinaso Militanten Orde een kopstuk van het Verdinaso. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij commandant van de Dietsche Militie – Zwarte Br... Lees meer
 afwees. Tijdens het vervolg van de Tweede Wereldoorlog was hij politiek inactief en hij kwam tijdens de repressie Repressie
Lees meer
na de oorlog ook niet in de problemen.

In 1949 was Declercq betrokken bij de oprichting van de  Volksunie Volksunie (1949)
Volksunie was een neo-Dinasobeweging die werd opgericht in 1949 en datzelfde jaar weer verdween. De groep gaf het tijdschrift De Voorpost uit, dat onder hoofdredactie stond van Herman Tod... Lees meer
 (niet te verwarren met de gelijknamige, maar meer succesvolle partij uit 1954) en het blad  De Voorpost De Voorpost (1949)
Lees meer
. Hij werkte een tijdlang mee met de groep rond Louis Gueuning Gueuning, Louis
Louis Gueuning (1898-1971) was een leraar, leider binnen het Verdinaso en later oprichter van de Joris van Severen-Orde. Lees meer
 en trad voor de laatste maal op als redenaar op de door Gueuning georganiseerde 'Staten-Generaal van het Verzet tegen het Regime’ in de Antwerpse zaal Gruter op 13 en 14 september 1952 in Antwerpen.

Werken

— Artikelen in De West-Vlaming; Hier Dinaso!; De Voorpost.

Literatuur

— P.J. Verstraete, Odiel Spruytte. Een priesterleven in dienst van het Vlaams Nationalisme, 1990.
— V. Eggermont, Juul, Jozef Declercq. De vurige Vlaming, in: Ter Waarheid over Joris van Severen, jg. 10, 1992, nr 2., pp. 1-16; nr 3., pp. 1-11; nr. 4, pp. 1-6.
— J.-M. Lermyte en A. van Severen, Jules Declercq. Vlaams voorman, Izegem, 2000.
— R. Vanlandschoot, Van Syndicalisme naar Corporatisme. Juul Declercq (1897-1955). De lange weg van ACV naar Verdinaso 1918-1932. Deel 1: een trouwe syndicalist: 1918-1925, in: Jaarboek Joris van Severen, vol. 8, 2004, pp. 127-174.
— R. Vanlandschoot, Van Syndicalisme naar Corporatisme. Juul Declercq (1897-1955). De lange weg van ACV naar Verdinaso 1918-1932. Deel 2: een bochtig Vlaams-nationalistische parcours 1925-1932, in: Jaarboek Joris van Severen, vol. 10, 2006, pp. 15-80.

Suggestie doorgeven

1973: Joris Dedeurwaerder (pdf)

1998: Jan Creve (pdf)

2023: Jan Creve

Inhoudstafel