Volksunie (1949)

Voorbereidende gesprekken

Vanaf april 1948 vonden er in Gent enkele vergaderingen plaats met gewezen Dinaso’s zoals Juul de Clercq, Leo Hosten en Albert Brienen en een aantal voormalige leden van het Diets Studenten Keurfront (DSK) die betrokken waren bij het neo-Dinasoblad Branding Branding
Branding (29 maart 1947 - 3 mei 1947) was het solidaristisch weekblad van de Solidaristische Beweging (1947) dat opkwam voor diegenen die (onterecht) veroordeeld of vervolgd werden voor c... Lees meer : Jef Moorkens, Frans van Mechelen Van Mechelen, Frans
Frans van Mechelen (1923-2000) was professor aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven en politicus voor de Christelijke Volkspartij. Hij was volksverte... Lees meer , Herman Todts Todts, Herman
Herman Todts (1921-1993) trad in het publieke leven in solidaristische Diets-nationalistische kringen. Nadien ijverde hij voornamelijk voor amnestie, werd hij politicus voor de Christelij... Lees meer en Mon de Clopper De Clopper, Mon
Mon de Clopper (1922-1998) was stichter-voorzitter van het Internationaal Europeadecomité en actief in tal van organisaties werkzaam rond Vlaanderen in Europa en volkscultuur. Lees meer . (zie: Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer )

Eveneens betrokken bij de gesprekken waren Wim Jorissen Jorissen, Wim (sr.)
Wim Jorissen (1922-1982) was een radicaal Vlaams-nationalistisch boegbeeld van de Volksunie (VU), die in de pioniersjaren van de partij en tot het midden van de jaren 1970 het succes en d... Lees meer , de toenmalige preses van het Gentse Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV) Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Gent
Een voorloper van de Genste afdeling van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Gent (KVHV-Gent) ontstond in 1887. De organisatie telde hoogdagen, maar ook mindere periodes. Ze had sed... Lees meer ; Wim Grauls Grauls, Willem
Wim Grauls (1917-2006) was leraar. Hij trad in 1937 toe tot het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) en werd kaderlid van deze partij, maar zou tijdens de oorlog tot de Dietse dissidentie bin... Lees meer , de zoon van de Brusselse oorlogsburgemeester die op dat moment behoorde tot de entourage van Louis Gueuning Gueuning, Louis
Louis Gueuning (1898-1971) was een leraar, leider binnen het Verdinaso en later oprichter van de Joris van Severen-Orde. Lees meer ; en Herman Wagemans Wagemans, Herman
De advocaat Herman Wagemans (1918-2006) was de eerste voorzitter van het Algemeen Nederlands Zangverbond, Vlaams-nationalistisch politicus, medestichter van de Volksunie en medestichter v... Lees meer , de toenmalig voorzitter van het Algemeen Nederlands Zangverbond Algemeen Nederlands Zangverbond
Het huidige Algemeen Nederlands Zangverbond werd in 1933 opgericht onder de naam Vlaamsch Nationale Zangfeesten, als organiserend actiecomité achter het Vlaams Nationaal Zangfeest, dat in... Lees meer .

De parlementsverkiezingen van 1949

In maart 1949 kwam er, met het oog op de verkiezingen van juni 1949, een overleg op gang tussen de Volksunie en de groep die later de Vlaamse Concentratie (VC) Vlaamse Concentratie
De Vlaamse Concentratie was een naoorlogse Vlaams-nationale politieke partij (1949-1954) met Alex Donckerwolcke als voorzitter. Ze was voornamelijk anti-repressie. Lees meer zou worden. De relaties tussen de Volksunie en de Vlaams-nationalisten van de Vlaamse Concentratie raakten echter al snel getroubleerd. De Volksunie hield zich niet aan de gemaakte afspraken en trok met het oog op de verkiezingen verschillende Gentse socialisten aan uit de vroegere omgeving van Hendrik de Man De Man, Hendrik
Lees meer . Het ging onder meer om Frans Longville, die voor de oorlog secretaris was voor de Centrale van Metaalbewerkers in Oost- en West-Vlaanderen, BWP-volksvertegenwoordiger in het arrondissement Antwerpen en zoon van de BWP-senator Henri Longville; Michel Tommelein, gewezen secretaris van Hendrik de Man, oud-oorlogsschepen van revitaillering van groot-Brussel en gewezen secretaris van de Socialistische Jonge Wachten; vakbondssecretaris Piet Legon; en Marinus de Rijcke, socialistisch oud-schepen van Gent en tijdens de bezetting redacteur bij het dagblad Vooruit Vooruit (1884-1991)
Vooruit (1884-1991) was een Gents socialistisch dagblad waarin heel wat bijdragen verschenen van Vlaamse intellectuelen. In 1978 werd het blad een regionale editie van De Morgen, om in 19... Lees meer . Tevens wist men de dissidente katholieke politicus Fernand Pairon binnen te halen. Pairon, een bemiddeld zakenman, was voor de oorlog actief in de Christen Middenstandsbond en was sinds 1947 schepen in de gemeente Kalmthout.

Vanaf 15 april tot 24 juni verscheen De Voorpost De Voorpost (1949)
Lees meer , het blad van de Volksunie onder hoofdredactie van Todts. Met het eerste nummer van De Voorpost was nog niet duidelijk dat de groep van plan was om aan de verkiezingen deel te nemen, maar in het tweede nummer van het blad, dat van 29 april 1949, werd aangekondigd dat de provinciale comités van Antwerpen, Brabant en Oost-Vlaanderen hadden besloten lijsten in te dienen. Met de belofte deel te nemen aan de verkiezingen en de organisatie van een congres op 8 mei – een week voor de stichtingsvergadering van de Vlaamse Concentratie – dreigde de Volksunie beslag te leggen op een belangrijk deel van de nationalistische achterban.

Kiescampagne en congres

De Volksunie profileerde zich als christelijk, personalistisch, solidaristisch en nationalistisch, en sprak zich uit tegen de ‘dictatuur van de partijen’ en voor de Benelux Benelux
Het begrip Benelux verwijst naar de intergouvernementele samenwerking tussen België, Nederland en Luxemburg na de Tweede Wereldoorlog. Het concept kon op verschillende tijdstippen op bijz... Lees meer . Hoewel het Volksuniemanifest van 19 pagina’s duidelijk in Dinaso-lijn lag, leken de belangrijkste kieseisen van de Volksunie vooral gericht op een Vlaams-nationaal publiek. Zo werd er een radicale oplossing geëist van de repressie Repressie
Lees meer en de epuratie, de erkenning van het Vlaams bewegingsleven, de toepassing van de taalwetten Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer en de terugkeer van Leopold III van Saksen-Coburg, Leopold III
Leopold III (1901-1983) werd aan de vooravond van en tijdens de Tweede Wereldoorlog het boegbeeld van een autoritaire stroming in de Belgische politiek. Zijn controversiële houding en mee... Lees meer .

Het Congres van de Volksunie vond plaats in de zaal De Gruter op de Mechelse Steenweg in Antwerpen op 8 mei 1949. Het publiek bestond voor een groot deel uit Vlaams-nationalistische jongeren. Kranten zoals Le Matin, Le Peuple en De Volksgazet hadden op voorhand danig gefulmineerd tegen het initiatief, dat op de herdenkingsdag van de bevrijding plaatsvond. De dag zelf viel de bevrijdingsstoet de zaal binnen en werd het congres uit elkaar geslagen.

Einde

Tot eind mei hield De Voorpost nog vol dat de Volksunie aan de verkiezingen zou deelnemen, mogelijk in de hoop om alsnog tot een vergelijk te komen met de VC of de Christelijke Volkspartij (CVP) Christelijke Volkspartij
Lees meer . De Volksunie nam uiteindelijk niet deel aan de verkiezingen en keerde in De Voorpost terug naar het klassieke anti-parlementaire, neo-Dinaso standpunt. In het laatste nummer van De Voorpost van 24 juni 1949 werd bovendien bijzonder hard uitgehaald naar de Vlaamse Concentratie. Het principe van de CVP-verruiming werd daarentegen gesteund, maar de uitvoering ervan – het ging enkel om de voormalige staatssecretarisen Victor Leemans Leemans, Victor
Victor Leemans (1901-1971) was een politiek en sociaaleconomisch theoreticus, die het gedachtegoed van de revolutie van rechts introduceerde in de Vlaamse beweging. Tijdens de Tweede Were... Lees meer , Jos Custers Custers, Jos
Lees meer en Emiel de Winter – werd door De Voorpost te beperkt gevonden.

Fernand Pairon diende in Antwerpen, met onder anderen Mon de Clopper, uiteindelijk een onafhankelijke middenstandslijst in. Daarbij gaf De Clopper een anti-VC-pamflet uit onder de hoofding ‘Manifest aan de Nederlands-Nationalisten’. Pairon haalde met zijn lijst 8.000 stemmen, een resultaat waarmee hij de Vlaamse Concentratie nipt van een Kamerzetel afhield.