Verbond van Nationale Arbeiderssyndicaten

Organisatie
Jan Creve (2023, aanvulling), Jan Creve (1998)

Het Verbond van Nationale Arbeiderssyndikaten (NAS, augustus 1931–augustus 1934) was de vakbondsorganisatie van het Verdinaso en tevens de belangrijkste wervingsbasis van deze beweging. Eind 1933 werd – als onderdeel van verschillende maatregelen tegen het Verdinaso – de erkenning van de NAS-werklozenkas ingetrokken waardoor de vakbond een belangrijk deel van zijn praktische betekenis verloor.

Afkorting
NAS
Alternatieve naam
Verbond van Nationale Arbeiderssyndikaten (VNAS)
Nationaal Arbeiderssyndikaat
Oprichting
augustus 1931
Stopzetting
december 1933
Leestijd: 3 minuten

In de zomer van 1925 kwam het binnen het Algemeen Christelijk Werknemersverbond Algemeen Christelijk Werknemersverbond
Het Algemeen Christelijk Werkersverbond werd gesticht op 17 juli 1921 en in 1991 herdoopt als ACW Koepel van Christelijke Werknemers. In 2014 werd de organisatie omgevormd tot Beweging.ne... Lees meer
(ACW) in Izegem tot een breuk. De Vlaams-nationalisten binnen de christelijke arbeidersbeweging Christelijke arbeidersbeweging
In de christelijke arbeidersbeweging heeft steeds een uitgesproken belangstelling voor de Vlaamse kwestie bestaan. De groeiende invloed van deze beweging, in het kielzog van de democratis... Lees meer
die bij de verkiezingen van april 1925 de lijst van het  Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond (1925-1933) was een Vlaams-nationalistische partij in West-Vlaanderen. Lees meer
 (KVNV) hadden gesteund werden uitgesloten. Onder leiding van de gewestelijke propagandist van het Algemeen Christelijk Vakverbond Algemeen Christelijk Vakverbond
Het Algemeen Christelijk Vakverbond (1912) is de overkoepelende organisatie van het christelijk syndicalisme in België. Lees meer
(ACV) Juul Declercq De Clercq, Juul
Juul Declercq (1897-1955) was in de jaren 1920 actief in het Algemeen Christelijk Vakverbond en pleitte voor een toenadering tot de katholieke Vlaams-nationalisten. Vanaf 1931 vervulde h... Lees meer
stichtten ze het zogenaamde Vrij Kristen Syndikaat ’t Verleden Leert, waarvan Declercq secretaris en vrijgestelde werd. Voor de organisatie kon de Izegemse vakbond rekenen op de steun van het goed georganiseerde syndicaat van de Aalsterse daensisten Daensistische beweging
Daensistische beweging is de verzamelnaam voor een geheel van feiten, opvattingen, organisaties, personen en strijdmiddelen die tijdens de late 19de en de vroege 20ste eeuw een onderdeel... Lees meer
. Die samenwerking leidde in februari 1927 tot de vorming van het Vlaamsch Nationaal Vakverbond, dat werd geleid door Declercq en de Aalstenaars Marcel de Ridder De Ridder, Marcel
Marcel de Ridder (1902-1986) was actief bij de Frontpartij en zorgde in 1929 voor de fusie van de Vlaams-nationale vakbonden. Hij werd schepen voor het VNV te Aalst en verkozen in de prov... Lees meer
en Ernest van den Berghe Van den Berghe, Ernest (1868-1941)
Ingenieur Ernest van den Berghe (1868-1941) was tijdens de Eerste Wereldoorlog hoogleraar aan de Vlaemsche Hogeschool en lid van de Commissie van Zaakgelastigden. Daarna week hij uit naar... Lees meer
. De oprichting van een Verbond van Vlaamsch Nationale Ziekenfondsen in 1929 en een eigen werklozenkas in 1930 gaf de ledenwerving een extra stimulans en in 1930 telde het vakverbond in West-Vlaanderen 45 afdelingen en 3000 leden. Ondanks de samenwerking met Aalst bleef het Vlaamsch Nationaal Vakverbond in West-Vlaanderen een relatief zelfstandige organisatie.

Tot 1929 verdedigde het vakverbond in West-Vlaanderen een democratisch syndicalisme dat nauwelijks afweek van de opvattingen van de Aalsterse syndicalisten. Vanaf 1930 kwam het vakverbond met Declercq echter steeds meer onder invloed van  Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer
 en diens nationaal-solidaristische en corporatische Corporatisme
Het corporatisme was in het interbellum, vooral in de crisisjaren 1930, een wijdverspreid, maar tegelijk vaag alternatief maatschappelijk en politiek model. Na de Tweede Wereldoorlog zou ... Lees meer
ideeën. Daarmee verwijderde het zich steeds meer van de Aalsterse syndicaten die verweten werd dat ze te nauw aansloten bij het partijnationalisme. In augustus 1931 kwam het tot een breuk en richtte Declercq het Verbond van Nationale Arbeiderssyndicaten (NAS) op. De basis hiervoor werd gelegd door de intussen 60 afdelingen van het Vlaamsch Nationaal Vakverbond in West-Vlaanderen en de syndicale kernen in het Gentse die onder invloed stonden van  Wies Moens Moens, Wies
Lees meer
 en zijn Vlaamsch Nationaal Verbond(-Wies Moens) Vlaamsch Nationaal Verbond (Wies Moens)
Het Vlaamsch-Nationaal Verbond (VNV-Wies Moens) (1929-1931) was een Vlaams-nationalistische partij, opgericht door Wies Moens en Jef François in de arrondissementen Gent-Eeklo en Dendermo... Lees meer
.

Bij de totstandkoming van het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer
 (Verdinaso) in oktober 1931 vormde NAS een van de belangrijke pijlers van de nieuwe beweging. In theorie stond het los van het Verdinaso, maar in de praktijk vormde het met zijn 3000 tot 4000 leden de belangrijkste wervingsbasis. De verschillende NAS-verantwoordelijken, Declercq, Joris Malfait, Rudolf Claeys en  Pol le Roy Le Roy, Pol
Dichter Pol le Roy (1905-1983) speelde tot 1941 een prominente rol binnen het Verdinaso en engageerde zich vervolgens in de Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap. Na de oorlog werd hij v... Lees meer
waren trouwens allen Dinaso's. NAS was ook van belang vanwege de inkomsten die het via de ledenbijdragen genereerde en waarmee een deel van de Dinaso-werking kon worden gefinancierd.

Op 4 december 1933 tekende de christendemocratische minister van Arbeid  Philip van Isacker Van Isacker, Philip
Philip van Isacker (1884-1951) was een Vlaamsgezind historicus, advocaat, katholiek minister en bankier. Hij drukte mee de democratisering en vervlaamsing van de katholieke partij en van ... Lees meer
 - op aandringen van het ACW - een ministerieel besluit waardoor de erkenning van de NAS-werklozenkas werd ingetrokken. De maatregel paste in een geheel van maatregelen die gericht waren tegen het Verdinaso. Daardoor verloor het syndicaat voor zijn leden elke praktische betekenis. NAS bleef nog bestaan tot in augustus 1934 het  Verbond van Dinaso Corporaties Verbond van Dinaso Corporaties
Het Verbond van Dinaso Corporaties (VDC) was een corporatieve deelorganisatie van het Verdinaso, opgericht in 1934. Lees meer
(VDC) werd opgericht, maar in feite was met deze maatregel het doodvonnis van het syndicaat getekend. Het Verdinaso raadde zijn leden vervolgens aan bij de officiële werklozenkas aan te sluiten. Slechts een deel van de NAS-leden sloot vervolgens aan bij het VDC.

Literatuur

— Vlaamsch-Nationaal Syndicalisme, in: De West-Vlaming, 1928-1931.
— J.-M. Lermyte en A. van Severen, Jules Declercq. Vlaams voorman, Izegem, 2000.
— R. Vanlandschoot, Van Syndicalisme naar Corporatisme. Juul Declercq (1897-1955). De lange weg van ACV naar Verdinaso 1918-1932. Deel 1: een trouwe syndicalist: 1918-1925, in: Jaarboek Joris van Severen, vol. 8, 2004, pp. 127-174.
— R. Vanlandschoot, Van Syndicalisme naar Corporatisme. Juul Declercq (1897-1955). De lange weg van ACV naar Verdinaso 1918-1932. Deel 2: een bochtig Vlaams-nationalistische parcours 1925-1932, in: Jaarboek Joris van Severen, vol. 10, 2006, pp. 15-80.

Suggestie doorgeven

1998: Jan Creve

2023: Jan Creve

Inhoudstafel