Naessens, Maurits

Maurits Naessens, enig kind uit een katholiek arbeidersgezin met West-Vlaamse wortels, volgde - na lager onderwijs in een Antwerpse stadsschool - de moderne humaniora, eerst aan het atheneum van Antwerpen en later aan dat van Chimay. Als 17-jarige monsterde hij aan op een schip naar de Verenigde Staten van Amerika en vervolgens werkte hij als bediende in de maritieme sector en de bankwereld.

Studietijd

Hij behaalde – terwijl hij tegelijk meestal werkte - licentiaatsdiploma’s handelswetenschappen (Rijkshandelshogeschool Antwerpen, 1930), politieke wetenschappen (Université libre de Bruxelles, 1941) en economische wetenschappen (Rijksuniversiteit Gent, 1943).

Aan de Antwerpse Rijkshandelshogeschool was hij, terwijl hij in 1928-1929 zijn legerdienst vervulde, medeoprichter van een socialistische studentenkring en bestuurslid van een flamingantische tegenhanger. Zijn Vlaamsgezind en sociaal geïnspireerd protest als milicien leidde ertoe dat hij van kandidaat reserve-officier werd gedegradeerd tot korporaal.

Met Jef Rens Rens, Jef
Jef Rens (1905-1985) was een socialistische vakbondsleider en politicus, die onder meer als redacteur van de Vlaamsgezinde socialistische tijdschriften Schakels en Menschen een niet onbel... Lees meer en Frans Detiège Detiège, Frans
Lees meer stichtte Naessens in 1930 het tijdschrift Menschen Menschen
Menschen was een Vlaamsgezind en Groot-Nederlands, socialistisch studententijdschrift dat werd uitgegeven in 1930-1931. Lees meer , dat vanaf het vierde nummer het ledenblad was van het in 1931 door hem, Rens en Hendrik Fayat Fayat, Hendrik
Lees meer opgerichte Vlaamsch Verbond van Socialistische Studenten Vlaamsch Verbond van Socialistische Studenten
Het Vlaamsch Verbond van Socialistische Studenten was de Vlaamse afdeling van het Algemeen Verbond der Socialistische Studenten, die werd opgericht in 1930, met Ward Coens als eerste voor... Lees meer . In 1932-1933 nam Naessens de taak van hoofdredacteur van het blad op zich.

In 1932 was Naessens medeoprichter van de Internationale Socialistische Anti-Oorlogsliga, die was gegroeid uit de groep rond Menschen en die onder meer via haar ledenblad Liga Sinjaal, waarvan hij in 1935-1936 hoofdredacteur was, dienstweigering en eenzijdige ontwapening propageerde. In 1936 publiceerde hij het boek Controle en nationalisatie van de bewapeningsindustrie.

In de socialistische beweging

Vanaf 1930 was Naessens secretaris van de socialistische culturele vormingsorganisatie Werk van de Vrije Tijd voor de Arbeider voor de provincie Antwerpen Antwerpen
Lees meer en tweede secretaris van de Antwerpse federatie van de Belgische Werkliedenpartij Socialistische partij
De socialistische partij werd in België in 1885 opgericht als de Belgische Werkliedenpartij (BWP), veranderde in 1945 haar naam in Belgische Socialistische Partij (BSP) en viel in 1978 u... Lees meer (BWP). In 1932 werd hij aangesteld als secretaris van de BWP van Antwerpen-stad. Als secretaris voor Vlaanderen van het actiebureau van het Plan van de Arbeid was Naessens vanaf 1934 een van de naaste medewerkers van Hendrik de Man De Man, Hendrik
Lees meer , die het plan had geconcipieerd en de actie tot implementatie ervan coördineerde.

In 1935 nam Naessens, nadat het actiebureau van het Plan van de Arbeid was opgedoekt, eerst de functie van Vlaams en nadien die van nationaal secretaris van de propagandacentrale van de BWP op zich. In die hoedanigheid stond hij in 1935 in voor de organisatie van het halve eeuwfeest van de BWP en in 1938 en 1939 van de nationale socialistische Gulden Sporenherdenkingen in Kortrijk. Ondertussen was hij lid geworden van het nationaal bureau van de BWP en was hij verbonden aan socialistische ministeriële kabinetten, meestal met functies in de driehoek economie, financiën en begroting. Inmiddels was hij door de marxistische georiënteerde Internationale Socialistische Anti-Oorlogsliga geroyeerd vanwege zijn steun aan De Man.

Naessens regisseerde verder de socialistische actie ter ondersteuning van de katholieke eerste minister Paul van Zeeland Van Zeeland, Paul
Toen hoogleraar en bankier Paul van Zeeland (1893-1973) tussen 1935 en 1937 aan het hoofd stond van de Belgische regering, werden onder andere de taalwet in rechtszaken en een amnestiewet... Lees meer tegen Léon Degrelle Degrelle, Léon
Léon Degrelle (1906-1994) was de leider van Rex, initieel een Belgische, extreemrechtse nationalistische beweging, nadien omgevormd tot partij, die na 1936 radicaliseerde in fascistische ... Lees meer bij de tussentijdse verkiezingen van 7 maart 1937, die waren uitgelokt door diens partij Rex Rex
Rex was een Belgische politieke partij (1935-1940) en een collaboratiebeweging in Franstalig België (1940-1944). Lees meer . In december 1939 en januari 1940, toen hij kabinetsmedewerker was van de socialistische minister van Voorlichting Arthur Wauters Wauters, Arthur
Arthur Wauters (1890-1960) was hoogleraar economie en socialistisch minister. In 1931 verdedigde hij de Vlaamse beweging als een democratisch streven. Lees meer , voerde de overtuigde ‘demanist’ Naessens informele gesprekken met kopstukken van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV), zoals Gerard Romsée Romsée, Gerard
Lees meer en Ernest van den Berghe Van den Berghe, Ernest (1897-1995)
Ernest van den Berghe (1897-1995) speelde een belangrijke rol in het Aalsterse Vlaams-nationalisme en trad op als nationaal algemeen secretaris van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV).... Lees meer , om de mogelijkheden van een brede politieke samenwerking af te tasten.

De Tweede Wereldoorlog

Naessens, die – na een kortstondig verblijf in Frankrijk na de Duitse inval in mei 1940 – werkzaam was als ambtenaar, nam in 1941 deel aan een door de Duitse bezetter georganiseerde propagandareis naar Berlijn en voerde tot de Duitse inval in de Sovjetunie op 22 juni 1941 gesprekken met zijn grote voorbeeld De Man, die ondertussen in de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer was terecht gekomen. Tot het eind van zijn leven zou Naessens er in interviews altijd aan herinneren dat de door hem bewonderde De Man zijn voornaamste intellectuele meester was geweest. In zijn televisieprogramma De Nieuwe Orde in het begin van de jaren 1980 confronteerde journalist Maurice de Wilde De Wilde, Maurice
Maurice de Wilde (1923-1998) was een onderzoeksjournalist van de Vlaamse openbare Radio en Televisie (VRT). Hij werd herhaaldelijk bekroond voor zijn reportages, waarvan er enkele belangr... Lees meer Naessens met zijn contacten met De Man tot een heel eind in de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer .

Na 1944

Na de Bevrijding in september 1944 was een voortzetting van Naessens carrière in de socialistische beweging door zijn associatie met De Man onmogelijk geworden, maar hij en zijn echtgenote bleven wel tot het eind van hun leven lid van de Belgische Socialistische Partij (BSP). Hij zou zelfs meermaals zijn gevraagd om minister te worden, maar ging daar nooit op in. Wel trad hij geregeld op als bemiddelaar tussen de zakenwereld en (socialistische) politici.

Van 1945 tot 1947 werkte Naessens voor de liberale minister van Invoer Paul Kronacker (1897-1994), waarbij hij diverse buitenlandse missies vervulde. Van 1947 tot 1950 stond hij aan het hoofd van de Algemene Spaar- en Lijfrente Kas (ASLK). In 1948 verhuisde Naessens van Antwerpen naar Brussel en in 1948 naar Meise, waar hij tot zijn plotse overlijden aan een hartaanval woonde.

Bankier

In 1950 maakte Naessens, onder meer op voorspraak van Kronacker, de overstap naar het private bankwezen en werd hij codirecteur van het Belgische filiaal van de Bank van Parijs en de Nederlanden (intussen opgegaan in Paribas Fortis). Vanaf 1958 was hij de enige directeur en vanaf 1968 afgevaardigd beheerder, een functie die hij uitoefende tot 1974. Onder Naessens groeide en verzelfstandigde de Belgische poot van de van oorsprong Franse bank en diversifieerde zij haar portefeuille en activiteiten. Zelf een grote verzamelaar van beeldende kunst Beeldende kunst
De beeldende kunsten en de Vlaamse beweging onderhielden van 1830 tot vandaag een complexe en gelaagde relatie, die pendelde tussen gematigde sympathie, radicaal engagement en kritische a... Lees meer , lag Naessens aan de basis van de uitgebreide schilderijen- en grafiekcollectie van deze bank en initieerde hij de restauratie van de bankfilialen in Antwerpen en Luik, die waren gevestigd in als monument geklasseerde historische gebouwen. Tegelijk was hij in de jaren 1960 en 1970 met een immobiliëngroep nauw betrokken bij de bouw van het World Trade Center en de hoogbouwwijk in de omgeving van het spoorwegstation Brussel-Noord, samen met vastgoedmakelaar Charly De Pauw (1920-1984) en de christendemocratische (eerste) minister Paul vanden Boeynants Vanden Boeynants, Paul
De rechts-conservatieve christendemocraat Paul vanden Boeynants (1919-2001) werd twee keer premier, in 1966-1968 en in 1978-1979. Tegelijk drukte hij zijn stempel op het bestuur van de st... Lees meer .

Het Mercatorfonds

Van 1968 tot 1977 was Naessens voorzitter van de Vlaamse afdeling van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen. Van 1951 tot 1978 was hij bovendien hoogleraar publieke financiën aan de Antwerpse Rijkshandelshogeschool, die later opging in het Rijksuniversitair Centrum Antwerpen (RUCA) en van 1952 tot 1956 ook aan het Instituut Supérieur de Commerce in Mons.

Naessens was voorstander van een grote autonomie voor Vlaanderen en Wallonië binnen de Belgische staat, zelf onderdeel van een verenigd Europa, met daarbinnen een eigen structuur voor Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer als Europese hoofdstad (zie Europese Unie). Vanuit die optiek zette hij zich sterk in voor de culturele, intellectuele, wetenschappelijke en economische emancipatie van Vlaanderen. Zo was hij in 1961 voorzitter van het vijfde Vlaams Wetenschappelijk Economisch Congres en van 1963 tot 1979 ondervoorzitter van het Vlaams Economisch Verbond Vlaams Economisch Verbond
Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) is een Vlaamsgezinde belangengroep en patronale organisatie, die werd opgericht in 1926. Tijdens het interbellum zette het VEV zich in voor algemeen ec... Lees meer (VEV). In 1965 nam Naessens het initiatief tot de oprichting van het Mercatorfonds, een uitgeverij van prestigieuze kunst- en historische boeken, waarvan hij tot 1979 voorzitter was. In 1980 nam hij een beheersmandaat op in de Vlaamse Toeristenbond (VTB)/Vlaamse Automobilistenbond (VAB) Vlaamse Toeristenbond
VTB-VAB (1922) was een cultureel-toeristische organisatie die bijdroeg aan de ontwikkeling van het toerisme en de mobiliteit in Vlaanderen. Ze was door haar financiële en culturele slagkr... Lees meer . Hij was ook een tijdlang bestuurslid van de Vlaamse Club Vlaamse Club voor Kunst, Wetenschap en Letteren
De Vlaamse Club voor Kunst, Wetenschap en Letteren werd op 5 juli 1923 als pluralistische vereniging opgericht. Het wilde de verzuiling in het Vlaamse gemeenschapsleven doorbreken en zo e... Lees meer in Brussel.

Voor zijn verdiensten als promotor van de Nederlandstalige cultuur ontving Naessens verschillende onderscheidingen, waaronder de Rembrandtprijs voor culturele prestaties in het Nederlandse taalgebied (1968), het commandeurschap van de Orde van Oranje-Nassau (1968) en de erepenning van het Vlaams Parlement Vlaams Parlement
Het Vlaams Parlement is de parlementaire vergadering van de Vlaamse deelstaat in het federale België. Zijn geschiedenis kent drie grote fasen: de periode van de Cultuurraad voor de Neder... Lees meer (1978). In het najaar van 1977 stapte hij mee op in de betoging tegen het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer in Dilbeek.