Anciaux, Vic

Vlaamsgezind engagement

Vic Anciaux doorliep de middelbare school aan het Onze-Lieve-Vrouwcollege van de jezuïeten in Antwerpen. Medeleerlingen uit gegoede, Franstalige Antwerpse families zagen Nederlandstalige scholieren van ‘den buiten’ zoals Anciaux niet voor vol aan, waardoor hij Vlaamsgezind werd. Verder was er de invloed van de Vlaamsgezinde socialist Frans Blockmans Blockmans, Frans
Lees meer , een aangetrouwde neef. Van bij de stichting in 1949 van de Vlaamse Concentratie Vlaamse Concentratie
De Vlaamse Concentratie was een naoorlogse Vlaams-nationale politieke partij (1949-1954) met Alex Donckerwolcke als voorzitter. Ze was voornamelijk anti-repressie. Lees meer was Anciaux militant en ‘plakker’ voor deze Vlaams-nationalistische partijformatie.

Anciaux studeerde geneeskunde aan de Leuvense universiteit Hoger onderwijs in Leuven
De Franstalige Katholieke Universiteit Leuven werd vanaf 1910 geleidelijk vernederlandst. De strijd voor ‘Leuven Vlaams’ leidde in 1968 tot een splitsing, het ontstaan van twee autonome L... Lees meer , waar hij zich intensief engageerde in het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond(KVHV) Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Leuven K
Het Katholiek Vlaamsch Hoogstudenten Verbond (KVHV) werd opgericht in 1902 onder de benaming Vlaamsch Verbond als eerste Vlaamse studentenkoepel aan de Katholieke Universiteit Leuven, een... Lees meer en in de flamingantische volkskunstgroep De Kegelaar. Tegelijk was hij in Boechout lid van de Katholieke Studentenactie (KSA) Katholieke StudentenActie
De Katholieke Studentenactie (KSA) was een (jeugd)beweging rond Katholieke Actie. Ze was gericht op scholieren en beschouwde zichzelf als een erfgenaam van de Katholieke Vlaamse Studenten... Lees meer en van de ABN-kernen ABN-kernen
Vereniging van en voor scholieren met het oog op de verspreiding van het Algemeen Beschaafd Nederlands-ABN (1951-1982). Lees meer . Bij de officiële onthulling in 1956 van een gedenkplaat aan de Leuvense woning waar Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer ‘op kot’ had gezeten, sprak Anciaux namens de studenten.

Huisarts in Machelen

In 1957 vestigde hij zich als huisarts in Machelen (Vlaams-Brabant), de geboorte- en woonplaats van zijn eerste echtgenote en moeder van zijn zeven kinderen. Daar was hij ook actief in het plaatselijke cultuurleven, in het bijzonder als acteur in het amateurtoneel. Patiënten die hij doorstuurde naar Brusselse ziekenhuizen werden meestal geconfronteerd met Nederlandsonkundige geneesheren, een situatie waartegen hij als flamingant in verzet kwam. In 1968 behaalde Anciaux aan de Leuvense universiteit een speciaal diploma arbeidsgeneeskunde en trad hij er onmiddellijk halftijds in dienst als bedrijfsarts.

Eerste stappen in de partijpolitiek

Anciaux was in 1958 de eerste voorzitter van het Vlaams Jeugdkomitee voor de Wereldtentoonstelling Vlaams Jeugdkomitee voor de Wereldtentoonstelling
Lees meer , een functie waarin hij werd opgevolgd door de latere CVP-politicus Wilfried Martens Martens, Wilfried
Lees meer . Hij was inmiddels toegetreden tot de Volksunie (VU) Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer en oefende binnen die partij verschillende bestuursmandaten uit: arrondissementeel voorzitter voor Brussel (1961-1964), provinciaal voorzitter voor de nog niet gesplitste provincie Brabant (1964-1965) en lid van het partijbestuur (sedert 1965). Namens de VU was hij gemeenteraadslid in Machelen (1964-1967) en Brussel (1970-1988) en Kamerlid (1965-1995). Op de begraafplaats van Machelen ging Anciaux geregeld bloemen leggen op het graf van de historicus en jurist Hendrik Elias Elias, Hendrik
Hendrik Elias (1902-1973) was een historicus en Vlaams-nationalistisch politicus die als leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond collaboreerde met de Duitse bezetter tijdens de Tweede W... Lees meer , die van 1942 tot 1944 leider was van het collaborerende Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer .

Als Kamerlid ontpopte Anciaux zich met zijn welluidende en galmende stem tot een gedreven debater, die zich vooral bezighield met de taalwetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer , de staatshervorming Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer , migratie, volksgezondheid en de bio-ethische problematiek. Van 1975 tot 1977 was hij fractieleider van de VU in de Kamer.

In de regering- Tindemans Tindemans, Leo
De Vlaamse christendemocraat Leo Tindemans (1922-2014) leidde vier Belgische regeringen. Hij werd nadien CVP-voorzitter en later ook minister van Buitenlandse Zaken. Als minister van Geme... Lees meer II, die door christendemocraten Christen Democratisch & Vlaams
Lees meer , socialisten Belgische Socialistische Partij
Lees meer , de VU en het Front démocratique des francophones (FDF) Démocrate féderaliste indépendant
Lees meer tegelijk met de ondertekening van het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer in 1977 werd onderhandeld, werd Anciaux aangesteld als staatssecretaris voor Nederlandse cultuur en Brusselse sociale aangelegenheden (tot 1979). In die functie bevorderde hij in sterke mate het Vlaamse socioculturele gemeenschapswerk in de hoofdstad. Zo liet hij diverse panden aankopen die werden ingericht als cultuurhuizen, onder andere de Ancienne Belgique, De Markten, De Kriekelaar en het Kaaitheater. In opdracht van Anciaux schreef de Leuvense arbeidssocioloog Albert Martens toen de eerste beleidsnota over de sinds de jaren 1960 sterk toegenomen migratie Immigratie
Vanaf de jaren 1960 werd Vlaanderen een immigratieregio, maar al veel vroeger kenden sommige Vlaamse steden en regio’s een instroom van immigranten van buiten Vlaanderen. Deze bijdrage s... Lees meer naar België, en in het bijzonder Brussel, vanuit Turkije en de Maghreb (5 mei 1978).

Partijvoorzitter

Na de zware nederlaag van de VU bij de parlementsverkiezingen van 17 december 1978, die leidden tot een verheviging van de interne spanningen en conflicten, volgde Anciaux Hugo Schiltz Schiltz, Hugo
Hugo Schiltz (1927-2006) was een advocaat en politicus voor de Volksunie. Hij zetelde in de Antwerpse gemeenteraad, de Kamer en maakte deel uit van een Vlaamse Regering. Hij zetelde in he... Lees meer op als partijvoorzitter. Een van de belangrijkste aandachtspunten van zijn voorzitterschap, dat duurde tot 1986, was het lijmen van de brokken en het herstel van het onderlinge vertrouwen en de cohesie binnen de VU, die bovendien veel leden verloor aan het in 1978 opgerichte Vlaams Blok Vlaams Belang
Vlaams Belang is een radicaal-rechtse Vlaams-nationalistische partij, die in 1978 ontstond onder de naam ‘Vlaams Blok’, als verkiezingskartel van de Vlaamse Volkspartij en de Vlaams Natio... Lees meer . De VU nam in die jaren actief deel aan de talrijke flamingantische betogingen in onder meer Komen en de Voerstreek Voeren
Lees meer .

Hoewel de parlementsverkiezingen van 1981 een bescheiden succes waren, vielen die van 13 oktober 1985 opnieuw tegen. Anciaux bood zijn ontslag aan, maar bleef op vraag van de partijraad aan als voorzitter tot hij op 27 september 1986 werd opgevolgd door Jaak Gabriëls Gabriëls, Jaak
Jaak Gabriëls (1943-2024) werd in 1965 actief in de Volksunie (VU). Hij werd burgemeester in Bree, volksvertegenwoordiger en in 1986 partijvoorzitter van de VU. Hij trachtte de partij inh... Lees meer . Een selectie uit de columns die Anciaux als VU-voorzitter schreef voor het partijweekblad WIJ Wij, Vlaams-nationaal
Lees meer werd gebundeld in twee boeken, Sjouwers tussen de sjouwers (1987) en De hardheid van hun beste glimlach (1989).

Veel later blikte Anciaux als volgt terug op de VU en haar realisaties: ‘Het streven naar federalisme hield ons samen. Van in het begin was er wel een verschil tussen de sociaal-progressieve groep en een conservatieve vleugel. (…) België is niet meer het land waarin ik geboren ben. Het is allemaal nog niet perfect en de federalisering is nog niet helemaal voltooid, maar er is de voorbije halve eeuw ontzettend veel bereikt. In de jaren zestig had zelfs de VU daar niet eens van kunnen dromen’.

Ontslag uit de politiek

In 1989 werd hij verkozen tot lid van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad, de voorloper van het Brussels Hoofdstedelijk parlement en staatssecretaris in de Brusselse Hoofdstedelijke regering, bevoegd voor migrantenbeleid, buitenlandse aangelegenheden, wetenschappelijk onderzoek, energie en brandweer. In 1996 bracht hij de Beleidsbrief inzake het kansarmoedebestrijdings-, het allochtonen- en het gezondheidsbeleid en inzake het beleid betreffende de jeugdsectoren die onder de bevoegdheid vallen van het Collegelid van de Vlaamse Gemeenschapscommissie van het Brussels hoofdstedelijk gewest uit. Op 20 november 1997 nam Anciaux ontslag uit de Brusselse Hoofdstedelijke regering en uit de politiek in het algemeen omdat hij zich niet kon verzoenen met het zogeheten taal(hoffelijkheids)- en communautaire akkoord en de ambtelijke taalkaders – onder meer voor de brandweer – die door de hoofdstedelijke regering waren overeengekomen.

Na de opheffing van de VU in 2001 sloot Anciaux zich aan bij Spirit, dat werd geleid door zijn zoon Bert Anciaux Anciaux, Bert
Bert Anciaux (1959) is advocaat en doctor in de Pedagogie. Hij stapte al vroeg in de politiek. Voor de Volksunie was hij zes jaar voorzitter en twee jaar voor VU&ID. Hij was schepen i... Lees meer . Toen die partij eerst een kartel aanging met de sp.a en later in die partij opging, zette hij de stap naar de sociaaldemocratie echter niet en bleef hij partijloos. ‘Sociaal voel ik mij verwant met de SP.A, maar met mijn Vlaams engagement kan ik er niet terecht’, zo verklaarde hij. ‘De N-VA is helemaal mijn partij niet. Ik ben een sociaal-progressieve Vlaams-nationalist’.

Brussel

Anciaux, die zichzelf omschreef als een Brusselse Vlaming en niet als een Vlaamse Brusselaar, pleitte er herhaaldelijk voor om het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest af te schaffen en van Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer de hoofdstad te maken van een Belgische staat met drie gemeenschappen, de Nederlands-, de Frans- en de Duitstalige. ‘Zij die nog altijd beweren dat ze Brussel ooit aan Vlaanderen zullen hechten, vertellen onzin. (…) Als Vlaanderen onafhankelijk zou worden, verliezen we Brussel, en dat zou heel wat nadelen voor Vlaanderen inhouden,’ zo vervolgde hij.

Anciaux was voorzitter van het Lokaal Overlegplatform voor het non-discriminatiepact in het Nederlandstalige Secundair Onderwijs in Brussel (1993-2012), het instituut voor taalcursussen voor anderstaligen NT2 in Brussel (1998-2007), de Vlaamse Liga tegen Kanker (1998-2006) en de raad van bestuur van het Academisch Ziekenhuis Brussel (1999-2015).

Zoon Bert Anciaux trad als VU-voorzitter in de voetsporen van zijn vader, die ook Sven Gatz Gatz, Sven
De jurist en Brusselse Vlaming Sven Gatz (1967) bekleedde verkozen mandaten op lokaal, Brussels en Vlaams niveau voor de Volksunie (VU) en VU-ID21. In 2002 stapte hij over naar Open Vld e... Lees meer beschouwde als ‘een politieke zoon’. ‘Met Vic Anciaux verdwijnt de laatste grootste figuur van het naoorlogse Vlaams-nationalisme,’ schreef de krant De Standaard naar aanleiding van zijn overlijden.