Gabriëls, Jaak

Jaak Gabriëls volgde de Latijn-Griekse humaniora bij de missionarissen van het Heilig Hart in Asse. Daar sloot Gabriëls zich aan bij de Katholieke Studentenactie Katholieke StudentenActie
De Katholieke Studentenactie (KSA) was een (jeugd)beweging rond Katholieke Actie. Ze was gericht op scholieren en beschouwde zichzelf als een erfgenaam van de Katholieke Vlaamse Studenten... Lees meer . Van 1961 tot 1965 studeerde hij geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij was er actief in het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV) Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer en leidde er een van de politieke gespreksgroepen. Van 1965 tot 1970 gaf hij les aan het college in Neerpelt. Daarna werd hij leraar in Overpelt. Hij stond in die periode mee aan de wieg van de Vereniging van Vlaamse Leerkrachten Vereniging van Vlaamse Leerkrachten
De Vereniging van Vlaamse Leerkrachten (VVL) (1969) is een belangenorganisatie voor leerkrachten uit het niet-universitair onderwijs. In haar behandeling van tal van pedagogische kwesties... Lees meer , waarvan hij gedurende enkele jaren provinciaal voorzitter in Limburg Limburg
Lees meer was.

Eerste stappen in de VU

Via Evrard Raskin Raskin, Evrard
Lees meer kwam Gabriëls in 1965 in contact met de Volksunie (VU) Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer . In Bree bestond nog geen afdeling, maar Gabriëls zette er zich in voor de VU. Bij de verkiezingen van 1971 kwam hij voor het eerst op de Kamer- en provincieraadslijsten voor de VU, maar hij werd niet verkozen. In 1974 werd hij als jongste provincieraadslid in Limburg verkozen, wat hem niet belette om dadelijk fractieleider te worden. In de provincieraad verzette hij zich tegen de aanleg van de autosnelweg A24 Eindhoven-Hasselt. Voorts had hij belangstelling voor de streekeconomie, waarbij vooral de reconversie van de steenkoolmijnen centraal stond.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1976 boekte Gabriëls in Bree een groot persoonlijk succes door met de lijst Verjonging in één klap de absolute meerderheid te behalen. Hijzelf werd burgemeester. Bij de wetgevende verkiezingen van 1977 nam hij achter Raskin de tweede plaats in op de Kamerlijst. Hij werd niet verkozen, maar kon als eerste opvolger Raskins plaats innemen toen die in de Senaat werd gecoöpteerd. Hij steunde de deelname van de VU aan de regering en oordeelde gematigd positief over het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer en de Stuyvenbergakkoorden. Ondanks de VU-nederlaag bij de verkiezingen van 1978 bleef hij volksvertegenwoordiger. In de Kamer ging zijn aandacht vooral uit naar openbare werken, verkeer, leefmilieu en ruimtelijke ordening.

Ondervoorzitter en voorzitter van de VU

Van 1979 tot 1981 was Gabriëls samen met Jef Maton Maton, Jef
Jef Maton (1933-2023) was professor economie aan de Universiteit Gent, oud-ondervoorzitter van de Volksunie (VU) en voorzitter van het Archief voor Nationale Bewegingen (ADVN). Lees meer ondervoorzitter van de VU. Na de wetgevende verkiezingen van 1981 werd hij fractieleider in de Kamer, wat hij tot 1985 bleef.

In 1986 volgde hij Vic Anciaux Anciaux, Vic
Vic Anciaux (1931-2023) was geneesheer en militeerde vanaf 1950 in het partijpolitieke Vlaams-nationalisme. Voor de Volksunie, waarvan hij voorzitter was van 1979 tot 1986, vervulde hij ... Lees meer op als voorzitter van de VU, na een scherpe tweestrijd met Jaak Vandemeulebroucke Vandemeulebroucke, Jaak
Jaak Vandemeulebroucke (1943) is een Vlaamsgezind politicus die tot de progressieve stroming binnen de Volksunie werd gerekend. Later stapte hij over naar de N-VA. Hij verwierf vooral bek... Lees meer . Gabriëls werd algemeen beschouwd als de kandidaat van de rechtervleugel van de partij. In zijn programmaverklaring zocht hij aansluiting bij de traditionele volksnationalisten, maar hij legde ook de nadruk op de nood aan een nieuwe politieke cultuur met onder meer depolitisering en inspraak als belangrijke items. De partij hoopte dat zijn aanstelling de aanhang zou vergroten bij de volgende verkiezingen.

Gabriëls oordeelde dat de VU een zwak partijprofiel had en hij poogde dit met een verruimingsoperatie te versterken. De verkiezingen van 1987 versnelden dit proces maar brachten niet de verhoopte winst. De VU stapte niettemin in de regering, vooral om een doorbraak in de staatshervorming Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer mogelijk te maken. Gabriëls bleef nauwe contacten bewaren met de klassieke Vlaamse beweging, om een herhaling van het Egmontfiasco te voortkomen. Hij kon echter niet verhinderen dat de uitwerking van het regeerakkoord inzake de staatshervorming in fases werd opgedeeld. Hierdoor werd de VU in een lastige positie gedrukt tussen de andere regeringspartijen, de oppositie en de publieke opinie. Onder druk van Gabriëls weigerde de VU in 1991 de gecontesteerde contracten voor de Waalse wapenindustrie goed te keuren, waarna de partij uit de regering stapte. De daarop volgende wetgevende verkiezingen draaiden uit op een nederlaag voor de VU. De kiezers verweten de partij en de voorzitter een te slappe Vlaams-nationalistische houding, maar ook de antipolitieke stemming speelde een rol.

Om het profiel van de VU te verdiepen, vooral op het maatschappelijk vlak, gaf Gabriëls mee de impuls tot de vernieuwing van het partijprogramma. Die werd bekroond met de naamswijziging van de partij in VU-Vlaamse Vrije Democraten. Uit gesprekken van Gabriëls en andere VU-kopstukken met het liberale boegbeeld Guy Verhofstadt Verhofstadt, Guy
Guy Verhofstadt (1953) is een liberaal politicus die actief was en is op het nationale en internationale niveau. Onder zijn voorzitterschap vond er een verruiming plaats van de liberale p... Lees meer , naar aanleiding van de regeringsvorming in januari 1992, groeide wederzijdse belangstelling. Met instemming van de VU-partijraad voerde Gabriëls verkennende gesprekken met de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV) Partij voor Vrijheid en Vooruitgang
Lees meer over de eventuele oprichting van een nieuwe partij. Maar in juni 1992 stapte Gabriëls op als voorzitter van de VU, waarna de gesprekken tussen beide partijen werden stopgezet.

Overstap naar de VLD

Gabriëls bleek echter gecharmeerd door Verhofstadts plannen en bleef contacten onderhouden. Na voortdurende conflicten verdween hij in augustus 1992 uit de VU. Samen met andere VU-dissidenten richtte hij het Centrum voor Politieke Vernieuwing op, dat informatie verspreidde en hoorzittingen organiseerde over de koers die Gabriëls was ingeslagen. In het najaar sloot hij zich aan bij de door Verhofstadt opgerichte Vlaamse Liberalen en Democraten Vlaamse Liberalen en Democraten
Lees meer (VLD). Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 1994 hield hij stand als burgemeester van Bree. In 1995 werd hij volksvertegenwoordiger in het Vlaams Parlement Vlaams Parlement
Het Vlaams Parlement is de parlementaire vergadering van de Vlaamse deelstaat in het federale België. Zijn geschiedenis kent drie grote fasen: de periode van de Cultuurraad voor de Neder... Lees meer . Hij werd er voorzitter van de commissie voor ruimtelijke ordening, openbare werken en vervoer. In de VLD trachtte hij zijn ideeën over Vlaamse eisen en politieke vernieuwing verder te verwezenlijken.

Van 1999 tot 2001 was Gabriëls federaal minister van Landbouw en Middenstand. Daarna verhuisde hij naar de Vlaamse Regering Vlaamse Regering
De Vlaamse regering is de uitvoerende macht van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest, geïnstalleerd na de staatshervorming van 1980 en aanvankelijk aangeduid met de term 'executie... Lees meer , waar hij van 2001 tot 2003 minister van Economie, Buitenlandse Handel en Huisvesting werd. In 2002 kreeg hij er de portefeuille van Buitenlandse Zaken bij. Van 2003 tot 2009 was hij opnieuw Vlaams volksvertegenwoordiger. In 2004 werd hij minister van Staat.

Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 verloor Gabriëls de burgemeestersjerp van Bree. Hij nam zijn mandaat in de gemeenteraad niet meer op. In 2018 nam hij niet meer deel aan de gemeenteraadsverkiezingen omdat hij vervolgd werd in een corruptieonderzoek naar illegale partijfinanciering.

Eind 2021 werden Gabriëls en twaalf andere beklaagden veroordeeld voor fraude. De correctionele rechtbank oordeelde dat de belangrijkste feiten bewezen waren. Door de lange duur van het gerechtelijk onderzoek (acht jaar) kwamen ze er met lichte boetes vanaf.