Hullebroeck, Emiel

Emiel Hullebroeck studeerde aan het Gentse conservatorium bij Oscar Roels (notenleer), Paul Lebrun (harmonie), Jozef Tilborghs (orgel) en Adolphe Samuel (contrapunt, fuga en compositie). Als dirigent van verschillende Gentse muziekverenigingen bracht Hullebroeck rond de eeuwwisseling uitvoeringen van onder meer De wereld in en De Leie van Peter Benoit Benoit, Peter
Peter Benoit (1834-1901) was een Vlaamsgezinde componist en muziekpedagoog. Lees meer , maar ook van Robert Schumann, Edvard Grieg, César Franck, Jules Massenet en Richard Wagner (zie Muziek Muziek
Lees meer ). Net zoals Benoit waardeerde hij Wagner als een 'volksverbonden' kunstenaar.

In 1899 stichtte Hullebroeck het Gents A Capellakoor, een kamerkoor dat op internationale wedstrijden bekroond werd voor zijn vertolkingen van Vlaamse eigentijdse koormuziek en oude polyfonie. Nadat hij reeds in 1903 enkele liederavonden had verzorgd, hield Hullebroeck op 11 januari 1904 voor het Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer (ANV) in Gent een muziekvoordracht over Benoit. Op vraag van Paul Fredericq Fredericq, Paul
Paul Fredericq (1850-1920) was een vooraanstaande Gentse historicus, die als de officieuze ideoloog van het liberaal flamingantisme kan worden  omschreven. Als rector van de Gentse univer... Lees meer trok hij daarna langs de ANV-afdelingen in Vlaanderen en Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer . Dit betekende het begin van meer dan 2000 muziekvoordrachten voor allerlei socio-culturele verenigingen over onder meer ‘De geschiedenis van het Vlaamsche volkslied’ en ‘Vlaamsch leven en leute’, ‘Het moderne Vlaamsche lied’. In de lijn van de volksliedbeweging wou Hullebroeck via de muzikale opvoeding het zelfbewustzijn van het Vlaamse volk stimuleren. Geleidelijk aan introduceerde hij ook zijn eigen liederen, die met groot succes werden uitgegeven door Alsbach & Co in Amsterdam. Met zijn ‘gezonde liederen’ wou hij een dam opwerpen tegen vooral de Franse lichte muziek.

Eerste Wereldoorlog

Met zijn zangavonden maakte Hullebroeck ook tournees door Nederlands-Indië (1915-1916), Zuid-Afrika (1920) en de Verenigde Staten (1923). Het grootste deel van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer bracht hij door in Nederland, waar hij liederavonden hield in de Belgische vluchtelingenkampen. Voor het Koninklijk Nationaal Steuncomité organiseerde hij in Den Haag op 24 april 1917 samen met Lieven Gevaert Gevaert, Lieven
Lees meer een Belgische Feestavond, waarop hij het Residentieorkest dirigeerde met muziek van Benoit, Jan Blockx Blockx, Jan
Jan Blockx (1851-1912) was een leerling en opvolger van Peter Benoit als directeur van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen. Hij componeerde Nederlandstalige muziekstukken die internat... Lees meer , Hendrik Waelput Waelput, Hendrik
Hendrik Waelput (1845-1885) bouwde een carrière uit als dirigent en componist van Nederlandstalige muziekstukken. Hij toonde zich daarbij een adept van Peter Benoit en hield er ook zelf ... Lees meer en Lodewijk Mortelmans Mortelmans, Lodewijk
Lodewijk Mortelmans (1868-1952) was achtereenvolgens leraar en directeur van het Antwerpse conservatorium. Hoewel hij grote bewondering koesterde voor Peter Benoit, brak hij gaandeweg met... Lees meer en waaraan Frans van Cauwelaert, Isidoor Opsomer Opsomer, Isidoor
Lees meer en Modest Lauwerijs Lauwerijs, Modest
Modest Lauwerijs (1887-1967) was een Vlaamsgezinde voordrachtkunstenaar en acteur. Hij was leraar aan het Conservatorium in Antwerpen. Ook promootte hij het gebruik van het ABN. Lees meer hun medewerking verleenden. Met de opbrengsten van zijn liederavonden financierde hij het Werk der Vlaamsche Oorlogsmeters Werk der Vlaamsche Oorlogsmeters
Het Werk der Vlaamsche Oorlogsmeters was een liefdadigheidsorganisatie die tijdens de Eerste Wereldoorlog Vlaamse en Nederlandse vrouwen aanmoedigde om brieven uit te wisselen met Vlaamse... Lees meer , dat hij samen met zijn echtgenote had opgericht. De militaire overheid zag dit als een vorm van spionage en na de oorlog werd hij ervan beschuldigd te ijveren voor de aansluiting van Vlaanderen bij Nederland. Toen hij op 24 februari 1920 daarover in de Kamer van Volksvertegenwoordigers door Emile Braun werd aangevallen nam Camille Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer zijn verdediging op.

Interbellum

Met politieke strijdliederen als De boeven van Fresnes en De verworpelingen van den IJzer wekte Hullebroeck op naoorlogse liederavonden grote beroering. Met Lambrecht Lambrechts Lambrechts, Lambrecht
Lambrecht Lambrechts (1865-1932) was leraar en schreef Nederlandstalige liederen. Ook hield hij voordrachten over liedkunst. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij betrokken bij het activ... Lees meer als redactiesecretaris gaf hij van januari 1922 tot december 1933 het muziektijdschrift Muziekwarande Muziekwarande
Muziekwarande (1922-1931) was een maandelijks muziektijdschrift. Hoofdredacteur was Emiel Hullebroeck. Lees meer uit, waarin hij ijverde voor een Vlaams muziekleven. Ter promotie van de Vlaamse beiaardkunst richtte Hullebroeck in 1922 samen met Jef Denyn Denyn, Jef
Jef Denyn (1862-1941) was een Vlaamsgezinde stadsbeiaardier van Mechelen, componist en medestichter-directeur van de Internationale Beiaardschool in Mechelen. Lees meer de vereniging Onze Beiaard op. Van 1902 tot 1938 was hij muziekleraar aan de staatsnormaalschool van Gent en in opvolging van Paul Gilson Gilson, Paul
Componist en dirigent Paul Gilson (1856-1942) was leraar aan het Conservatorium in Antwerpen. Hij bestudeerde en voerde Nederlandstalige muziekstukken uit. Na de Eerste Wereldoorlog werd ... Lees meer was hij van 1930 tot september 1944 (weliswaar ad interim na het bereiken van de leeftijdsgrens in februari 1943) algemeen inspecteur van het muziekonderwijs. In die functies werkte hij mee aan de vernederlandsing van de muziekterminologie, vertaalde hij viool-, piano- en notenleermethodes en propageerde hij de Vlaamse liedkunst. In de traditie van de liedbeweging stelde hij in 1912 het handboek De notenleer door het lied samen, waarvoor hij putte ‘uit de werken van onze beste Vlaamsche componisten en uit den rijken liederenschat der middeleeuwen’.

Tussen de twee wereldoorlogen componeerde Hullebroeck verschillende succesvolle operettes, waaronder Sepp'l (Louis de Vriendt en Lambrechts; 1926), Cupido-Dictator (Gaston Martens en Lambrechts; 1927) en Het meisje van Zaventem (Henri Caspeele; 1934). Samen met onder meer Mortelmans, Jef van Hoof Van Hoof, Jef
Lees meer , Arthur Wilford Wilford, Arthur
Arthur Wilford (1851-1926) was pianist en componist. Hij propageerde de nationalistische muziekbeweging. Zo verspreidde hij het werk van Peter Benoit en andere Nederlandstalige componiste... Lees meer en Remi Ghesquière Ghesquière, Remi
Remi Ghesquière (1866-1964) zette zich in West-Vlaanderen en in Halle in voor de Vlaamse zangcultuur. Ook componeerde hij een aantal Vlaamsgezinde liederen. Lees meer stichtte hij op 29 januari 1922 het Genootschap der Vlaamsche componisten, dat ten doel had ‘inniger verstandhouding en meerdere waardeering tusschen alle Vlaamsche toondichters in de hand te werken’ en de basis te vormen ‘van een opbloeiend Vlaamsch muziekleven’. Uit deze organisatie ontstond onder impuls van Hullebroeck op 30 november 1922 de Nationale Vereeniging voor Auteursrecht (NAVEA), gericht tegen de dominantie van de Franse auteursrechtenvereniging SACEM. In 1934 werd Hullebroeck afgevaardigde en in 1938 secretaris van de Bestendige Internationale Raad der Componisten, die voorgezeten werd door Richard Strauss. Vanaf het begin, in 1933, was hij ook nauw betrokken bij de organisatie van het Vlaams Nationaal Zangfeest Vlaams Nationale Zangfeesten
Het Vlaams Nationaal Zangfeest is een Vlaams-nationalistische bijeenkomst die sinds 1933 jaarlijks wordt georganiseerd door het Vlaams Nationaal Zangverbond, later Algemeen Nederlands Zan... Lees meer . In 1939 stichtte hij, geïnspireerd door de middeleeuwse gilden, de Federatie van Vlaamsche Kunstenaars, een kunstenaarscorporatieve. Hullebroeck was van 1939 tot 1943 ‘algemeen leider’ van deze Vlaamsche Kunstenaarsgilde Vlaamsche Kunstenaarsgilde
Lees meer . Tijdens de oorlogsjaren werkte hij ook verder aan de uitbouw van NAVEA.

Tweede Wereldoorlog en nasleep

Na de oorlog werd Hullebroeck beschuldigd van culturele collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer . Hem werd verweten dat hij via krantenknipsels, zijn activiteiten binnen NAVEA en zijn aanwezigheid op Nieuwe Orde-plechtigheden (Vlaams Nationaal Zangfeest te Brussel) zijn instemming met de Nieuwe Ordening van het cultuurleven liet blijken. Vermits hij in 1943 elke bedrijvigheid had gestaakt, werd hij op 5 augustus 1947 door het Brussels krijgsauditoraat buiten vervolging gesteld. Toch werden hem levenslang zijn rechten ontnomen, wat in 1948 werd verminderd tot 6 jaar. Op 10 november 1950 werd hij in ere hersteld en in 1952 werd hij erevoorzitter van SABAM, de opvolger van NAVEA.

Hullebroeck bleef liederen 'in de volkstrant' componeren, waarmee hij grote populariteit oogstte. Zijn voornaamste tekstdichters waren René de Clercq De Clercq, René
Lees meer (Moederke alleen, Tineke van Heule, Hemelhuis), Willem Gijssels Gijssels, Willem
Willem Gijssels (1875-1945) was als schrijver, toondichter en vooral gelegenheidsdichter betrokken bij het Antwerpse en Nederlandstalige Brusselse literaire leven. Tijdens de Eerste Werel... Lees meer (Marleentje, Hij die geen liedje zingen kan) Herman Broeckaert (Het liedje van den beiaardier), Lambrechts (De dahlia) en Clem de Ridder De Ridder, Clem
Clem de Ridder (1920-2013) speelde tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw een belangrijke rol in het flamingantische middenveld, onder meer als bestuurder van het Davidsfonds en ... Lees meer (Vlaamse moeders, Zelfbestuur). Verschillende van zijn liederen verschenen op grammofoonplaten.

Erfenis

Hullebroeck is van grote betekenis geweest voor de liedbeweging en voor het sociale statuut van de kunstenaar. Hij was een gezaghebbend figuur binnen het Vlaamse muziekleven, waardoor zijn behoudsgezinde houding tegenover de nieuwe muzikale ontwikkelingen eerder remmend heeft gewerkt op de ontwikkeling van de Vlaamse muziek.