Bourgeois, Geert

Geert Bourgeois kreeg het engagement in de Vlaamse beweging van thuis uit mee. Zijn vader werd na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer op beschuldiging van collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer een aantal maanden opgesloten, maar vervolgens in ere hersteld en tot directeur aangesteld van de basisschool waar hij voordien lesgaf. Dit onrecht is bij Bourgeois blijven smeulen, zoals zijn lokale politieke “compagnon de route” Christian de Forche het verwoordde.

Toen hij de klassieke humaniora volgde aan het Sint-Jozefscollege, was Bourgeois eerst actief in de Katholieke StudentenActie Katholieke StudentenActie
De Katholieke Studentenactie (KSA) was een (jeugd)beweging rond Katholieke Actie. Ze was gericht op scholieren en beschouwde zichzelf als een erfgenaam van de Katholieke Vlaamse Studenten... Lees meer van Izegem, maar vervolgens richtte hij er mee een afdeling op van het Verbond van Blauwvoetvendels Verbond van Blauwvoetvendels
Het Verbond van Blauwvoetvendels (VBV) was een Vlaams-nationalistische, Heel-Nederlandse jeugdfederatie, officieel opgericht in januari 1960 onder impuls van E.P. Albrecht Boucquillon. ... Lees meer . Toen dit verbond in het vaarwater van het Vlaams Nationaal Jeugdverbond Vlaams Nationaal Jeugdverbond
Het Vlaams Nationaal Jeugdverbond is een Vlaams-nationalistische jeugdbeweging, die in 1960 werd opgericht door Jaak van Haerenborgh. Ze werd al snel de leidende en na verloop van tijd de... Lees meer kwam, stapte Bourgeois uit de vereniging. Tijdens zijn tijd als rechtenstudent aan de Rijksuniversiteit Gent (1970-1975), militeerde hij in de Vlaams-Nationale Studentenunie Vlaams-Nationale Studentenunie (1958-1984)
De Vlaams-Nationale Studentenunie (VNSU), opgericht in 1958, was een studentenorganisatie aan de Vlaamse universiteiten die bij de Volksunie (VU) aanleunde en die haar hoogtepunt kende in... Lees meer , was hij actief in het Taal Aktie Komitee Taal Aktie Komitee
Het Taalaktiekomitee (TAK) (1972) is een partijpolitiek-onafhankelijke Vlaams-nationalistische actiegroep met – zeker tot in de jaren 1990 – als handelsmerk ludieke stunts en verrassende ... Lees meer en was hij lid van diverse andere Vlaams-nationalistische strijdverenigingen.

Politicus bij de Volksunie

Bourgeois werd al op jonge leeftijd actief in de Volksunie (VU) Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer . Op 17-jarige leeftijd werd hij secretaris van de afdeling Izegem en was hij voorzitter van de plaatselijke Volksuniejongeren Volksuniejongeren
Lees meer . Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1976 voerde hij de eerste VU-lijst aan in Izegem, waar hij tot 2018 zetelde in de gemeenteraad. Van 1983 tot 1994 was hij eerste schepen.

Vanaf 1977 was Bourgeois telkens kandidaat bij nationale verkiezingen, maar pas in 1995 werd hij effectief verkozen tot Kamerlid. Zijn lidmaatschap van de commissie Dutroux – waarvan hij het verslag uiteindelijk niet ondertekende – en zijn betrokkenheid bij het Octopus-akkoord gaven hem nationale zichtbaarheid. Na zijn herverkiezing in 1999 werd hij fractieleider. Sinds 1996 was hij lid van het nationaal partijbestuur van de VU.

Hoewel Bourgeois voor het eerst werd verkozen onder het VU-voorzitterschap van Bert Anciaux Anciaux, Bert
Bert Anciaux (1959) is advocaat en doctor in de Pedagogie. Hij stapte al vroeg in de politiek. Voor de Volksunie was hij zes jaar voorzitter en twee jaar voor VU&ID. Hij was schepen i... Lees meer , zinde de communautair meer gematigde en maatschappelijk-progressieve koers van de voorzitter hem niet en was hij bijgevolg kritisch over de alliantie met iD21 ID21
ID21 was een politieke beweging die in 1998 boven de doopvont werd gehouden door Volksunie (VU)-politicus Bert Anciaux. Eind november 1997 kreeg de Brusselse VU’er van zijn partij de toel... Lees meer . Toen in juli 1999 beslist moest worden of de VU zou toetreden tot de Vlaamse paars-groene regering met Anciaux als minister, pleitte Bourgeois ervoor om de regering enkel een jaar te gedogen en dan alsnog over effectieve deelname te beslissen, afhankelijk van de gerealiseerde vooruitgang op federaal vlak over de vijfde staatshervorming Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer . De partij volgde hem niet, waarop Anciaux Vlaams minister werd. Daarop kwam Bourgeois in augustus 1999 voor het eerst samen met onder anderen Frieda Brepoels Brepoels, Frieda
Frieda Brepoels (1955) is een Limburgs politicus voor de Volksunie (VU) en later de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA). Ze was burgemeester van Bilzen, gedeputeerde, federaal volksvertegenwoo... Lees meer , Karel van Hoorebeke Van Hoorebeke, Karel
Karel van Hoorebeke (1950) is een advocaat. Hij was kaderlid en mandataris bij de Volksunie. Van 1995 tot 2003 zetelde hij in de Kamer. In 2001 koos hij voor de Nieuw-Vlaamse Alliantie.... Lees meer , Danny Pieters Pieters, Danny
Lees meer , Chris Vandenbroeke Vandenbroeke, Chris
Chris Vandenbroeke (1944-2007) was een hoogleraar geschiedenis en politicus voor de Volksunie en later de Nieuw-Vlaamse Alliantie. Lees meer , Ben Weyts Weyts, Ben
Ben Weyts (1970) is politicus en voormalig Kamerlid voor de N-VA. Sinds 2014 is hij minister in de Vlaamse regering. In 2019 werd hij viceminister-president. Lees meer , Eric Defoort en initieel ook Johan Sauwens Sauwens, Johan
Johan Sauwens (1951) was een Limburgs kopstuk van de Volksunie. Hij was onder meer Vlaams volksvertegenwoordiger en bekleedde verschillende ministerposten in de Vlaamse regering. In 2001 ... Lees meer , wat de basis werd van de dissidente Oranjehofgroep binnen de partij. De groep, waarvan Bourgeois al snel het voornaamste gezicht werd, wilde de radicale Vlaams-nationalistische lijn bewaken. Wanneer de partij, op dat moment geleid door de Anciaux-vertrouweling Patrik Vankrunkelsven, in 2000 voor het eerst rechtstreekse voorzittersverkiezingen organiseerde, wierp Bourgeois zich op als kandidaat. Ondanks een scherpe open brief van Anciaux waarin hij Bourgeois ‘paljasserij’ verwijt en stelt dat nauwelijks 3% van de mensen wakker ligt van Vlaamse natievorming, werd Bourgeois met 54% van de stemmen verkozen. Als voorzitter stond hij echter op gespannen voet met het door de partijraad aangeduide partijbestuur, dat gedomineerd werd door de strekking van Anciaux.

Na hoogoplopende spanningen over de richting en focus die de partij zou moeten kiezen, alsook over haar alliantie met ID21 en eventuele toenadering tot andere partijen, kristalliseerden de tegenstellingen zich rond het Lambermontakkoord Lambermontakkoord
Na de verkiezingen van 1999, vormden socialisten, liberalen, groenen en VU&ID een coalitie onder leiding van premier Verhofstadt. Op 16 oktober 2000 kwam het Lambermontakkoord tot st... Lees meer . Nadat het initiële politieke akkoord goedgekeurd was door het VU-partijbestuur liep het mis bij de omzetting naar wetteksten in een akkoord Lambermont-bis, dat mee was onderhandeld door Anciaux en Vankrunkelsven, maar waar Bourgeois en anderen zich niet in konden vinden. Na de goedkeuring ervan door het VU-partijbestuur nam Bourgeois ontslag als voorzitter. Samen met Brepoels, Pieters en Van Hoorebeke stemde Bourgeois in de Kamer tegen de vijfde staatshervorming, waarna het definitief duidelijk werd dat de verschillende strekkingen niet meer binnen één partij konden samenwerken. Voormalig VU-boegbeeld Hugo Schiltz Schiltz, Hugo
Hugo Schiltz (1927-2006) was een advocaat en politicus voor de Volksunie. Hij zetelde in de Antwerpse gemeenteraad, de Kamer en maakte deel uit van een Vlaamse Regering. Hij zetelde in he... Lees meer verweet Bourgeois met zijn ‘geborneerde hardnekkigheid’ aan de basis te liggen van ‘de versplintering van het democratisch Vlaams-nationalisme in machteloze groepjes’.

Oprichting van de N-VA

De groep rond Bourgeois, ‘Vlaams-nationaal’, won het interne referendum bij het uiteenvallen van de Volksunie, maar met 47,18% behaalde ze net niet voldoende stemmen om de partijnaam te mogen overnemen. Het leidde in oktober 2001 tot de oprichting van de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA) Nieuw-Vlaamse Alliantie
De N-VA is op electoraal vlak de meest succesvolle Vlaams-nationalistische partij ooit en slaagde er ook in om de grootste Belgische partij te worden. Ze zit bijna 20 jaar in de Vlaamse R... Lees meer , waarvan Bourgeois de eerste voorzitter werd. Hij zag de N-VA als ‘de enige opvolger van de eertijds consequente en vernieuwende VU’, maar ging op communautair vlak verder dan die partij met een pleidooi voor een onafhankelijke Vlaamse staat. Zijn boek De puinhoop van paars-groen (2003) werd het startschot voor zijn eerste verkiezingscampagne als voorzitter in 2003, waarin hij zich profileerde als een ernstig en degelijk alternatief voor de als frivool bestempelde paarse BV Bekende Vlaming
Bekende Vlaming (BV) is een term waarmee sinds de jaren 1990 bekende personen in Vlaanderen aangeduid worden. Sinds de komst van commerciële televisie nemen zij in het Vlaamse medialandsc... Lees meer -cultuur. De partij bouwde de campagne grotendeels rond Bourgeois, het bekendste kopstuk,onder de slogan ‘De N-VA erin’. Het eindigde in een teleurstelling: de N-VA haalde met lijsttrekker Bourgeois 6,97% in West-Vlaanderen, maar bleef in de andere kieskringen onder de kiesdrempel. Bourgeois vormde nu een eenmansfractie in de Kamer. Hij staakte zijn activiteiten als advocaat aan de balie van Kortrijk, die hij sinds 1975 uitoefende.

Tijdens de zomer van 2003 onderhandelde Bourgeois met de partij CD&V Christen Democratisch & Vlaams
Lees meer van Yves Leterme Leterme, Yves
Yves Leterme (1960) was christendemocratisch minister-president (2004-2007) van de Vlaamse Regering en eerste minister (2008-2011) van de federale regering. Hij ijverde voor confederalism... Lees meer over de vorming van een kartel, maar hij vond dat de christendemocraten zich communautair niet ver en duidelijk genoeg engageerden. Een teleurgestelde Leterme zette Bourgeois’ imago van onbuigzame scherpslijper kracht bij in een interview: ‘De omslag van een krampachtig, oubollig en gelijkhebberig nationalisme naar een open samenwerking met anderen om een programma te realiseren, is er bij de N-VA niet gekomen. De partij heeft gekozen voor de cultuur van het eigen groot gelijk.' Onder invloed van slechte peilingen voor de N-VA slaagde een tweede poging tot kartelvorming in februari 2004 wel.

Valentijnskartel

Het zogenaamde Valentijnskartel werd bij de Vlaamse verkiezingen van 2004 de grootste formatie met 26,09%. Samen scoorden CD&V en de N-VA niet hoger dan de opgetelde score van de beide partijen uit 2003, maar de uitslag bezorgde het kartel wel de leiding van de regering. Bourgeois trad in juli 2004 aan als minister van Bestuurszaken, Buitenlands Beleid, Media en Toerisme in de regering-Leterme. Een groot aantal van zijn toenmalige kabinetsmedewerkers zouden later publieke N-VA-gezichten worden, onder wie Ben Weyts, Theo Francken Francken, Theo
Lees meer , Bert Wollants, Andries Gryffroy, Bert Maertens en Karl Vanlouwe. Als N-VA-voorzitter werd Bourgeois opgevolgd door Bart de Wever De Wever, Bart
Bart de Wever (1970) is een Vlaams-nationalistisch politicus. Hij is sinds 2004 voorzitter van de N-VA, die onder zijn voorzitterschap de grootste partij van België werd. Sinds 2013 is hi... Lees meer .

Het kartel werd ook bij de federale verkiezingen van 2007 de grote winnaar, maar kwam onder spanning te staan door de gecombineerde pogingen om een regering te vormen en een staatshervorming Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer te realiseren. In september 2008 volgde uiteindelijk de splitsing van het kartel en het aftreden van Bourgeois als Vlaams minister. Na de onverwacht goede score van de N-VA bij de Vlaamse verkiezingen van 2009, slaagde de partij erin zich opnieuw in de Vlaamse regering te manoeuvreren, waardoor Bourgeois minder dan een jaar na zijn aftreden opnieuw Vlaams minister werd, ditmaal van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand, alsook viceminister-president in de regering- Peeters Peeters, Kris
Kris Peeters (1962) is jurist. Hij is cd&v-politicus en voormalig UNIZO-topman. Peeters werd Vlaams minister in 2004 en was minister-president van 2007 tot 2014. Van 2014 tot 2019 was... Lees meer II. Bij de federale verkiezingen van juni 2010 werd hij als West-Vlaamse lijsttrekker opnieuw verkozen voor de Kamer, maar hij besloot minister te blijven in de Vlaamse regering.

Minister-president

Bij de Vlaamse verkiezingen van 2014 was de N-VA erin geslaagd om de grootste Vlaamse partij te worden. Een droom werd werkelijkheid voor Geert Bourgeois wanneer hij op 25 juli 2014 zijn carrière kon bekronen door de eed af te leggen als de eerste Vlaams-nationalistische minister-president van de Vlaamse regering, meer bepaald in een centrumrechtse coalitie met CD&V en Open Vld Vlaamse Liberalen en Democraten
Lees meer . Hoewel hij een imago had opgebouwd van Vlaams-nationalistische hardliner, bevatte ‘zijn’ regeerakkoord nagenoeg geen communautaire eisen, waardoor het schril afstak tegen de Vlaamse regeerakkoorden uit het verleden. Ook projecten van Vlaamse natievorming Natievorming
Dit artikel over natievorming focust op de verbeelding en vorming van België en Vlaanderen als nationale gemeenschappen. Daarbij wordt gekeken naar de politiek van natievorming vanwege de... Lees meer , die met name onder de regeringen-Geens en -Van den Brande sterk op de voorgrond kwamen, werden onder Bourgeois niet voortgezet, tot ergernis van Vlaams-nationalistische opiniemakers. Het was echter een gevolg van de keuze van de N-VA voor een federale regeringsdeelname zonder staatshervorming. In 2016, toen de N-VA het communautaire thema terug meer op de voorgrond wilde plaatsen, bestelde Bourgeois wel een nieuwe studie naar de financiële transfers Financiële transfers
Dit lemma brengt het verloop van veertig jaar interregionale transfers in België in kaart, evenals de verklaring, de verantwoording en de effecten ervan. Meer dan een centenkwestie zijn t... Lees meer tussen Vlaanderen en Wallonië en pleitte hij voor een Vlaamse Grondwet. 

Bourgeois leidde de Vlaamse regering met zijn typerende zakelijke en nuchtere stijl. Het palmares van de regering-Bourgeois werd doorgaans wel als degelijk, maar als weinig vernieuwend, ambitieus of wervend onthaald. Ook binnen zijn partij was er teleurstelling omdat Bourgeois het Vlaamse niveau geen krachtiger gezicht wist te geven, al was dat deels het gevolg van partijkeuzes.

Europees parlementslid

Hoewel Bourgeois nog graag een tweede termijn als Vlaams minister-president had ingevuld, stemde hij er uiteindelijk mee in om de Europese lijst te trekken. De voorwaarde die hij daarvoor had gesteld, dat Bart de Wever hem zou opvolgen als Vlaams minister-president, werd niet ingevuld: Jan Jambon Jambon, Jan
Jan Jambon (1960), informaticus, brak in 1988 met de VU en werd een prominente figuur in de Vlaamse Volksbeweging. Hij pleitte voor een onafhankelijk Vlaanderen in de EU. In 2006 trad hi... Lees meer zou Bourgeois opvolgen. Bovendien moest Bourgeois dulden dat Jean-Marie Dedecker Dedecker, Jean-Marie
Lees meer lijstduwer werd van de West-Vlaamse Kamerlijst van de N-VA, iets wat hij in 2014 nog had weten te voorkomen.

Bij de Europese parlementsverkiezingen van 2019 werd Bourgeois met 343.290 voorkeurstemmen nipt de populairste kandidaat. Samen met Assita Kanko en Johan van Overtveldt trad hij toe tot de ECR-fractie, waarvan de N-VA al deel uitmaakte. Dat gebeurde niet zonder interne debatten, omwille van de aanwezigheid van een aantal extreemrechtse partijen in deze fractie. Vooral de aanwezigheid van het Spaans-nationalistische en anti-Catalaanse Vox was voor Bourgeois niet evident om uit te leggen (zie Catalonië Catalonië
Lees meer ).

Preformateur

In oktober 2019 speelde Bourgeois voor het laatst een rol in de nationale politiek wanneer hij door koning Filip werd aangesteld tot preformateur van de federale regering, samen met voormalig minister-president van het Waalse Gewest en de Franse Gemeenschap Rudy Demotte (Parti Socialiste, PS). Hun opdracht bestond erin te onderzoeken of een federale coalitie gebaseerd op de as N-VA-PS mogelijk was, maar in de praktijk moesten ze vooral tijd winnen en na minder dan een maand sloten ze hun opdracht zonder succes af. In 2022 werd Bourgeois voorzitter van de UGent.