Roelants, Maurice
Maurice Roelants (1895-1966) was een Vlaamse literaire auteur en cultuurpromotor.
Maurice Roelants studeerde aan de Rijksnormaalschool te Gent, waar hij vriendschap sloot met Raymond Herreman Herreman, Raymond
Lees meer en Karel Leroux. Daarna was hij achtereenvolgens kantoorklerk, onderwijzer en ambtenaar bij het ministerie van Justitie. Sedert 1922 werkte Roelants in de journalistiek als correspondent van De Telegraaf en na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer was hij een tijdlang hoofdredacteur van De Nieuwe Standaard en De Spectator, en redacteur van Elseviers Weekblad. Hij was vervolgens letterkundig adviseur bij het ministerie van Openbaar Onderwijs, adviseur van het departement van culturele zaken en ten slotte conservator van het kasteelmuseum te Gaasbeek. Sedert 1961 was hij werkend lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer .
Literair werk en tijdschriften
In de periode tussen de twee wereldoorlogen heeft Roelants met Lode Zielens Zielens, Lode
Lode Zielens (1901-1944) was reporter voor het socialistische dagblad De Volksgazet, volksschrijver én romanvernieuwer, auteur van sociaal en politiek geëngageerd werk. Lees meer en Gerard Walschap Walschap, Gerard
Gerard Walschap (1898-1989) was een Vlaamse auteur. Lees meer de Vlaamse romanliteratuur grondig vernieuwd (zie Literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer ). Wars van de picturale woordkunst, het anekdotisme en het regionalisme van hun onmiddellijke voorgangers schonken zij opnieuw aandacht aan algemeen-menselijke problemen. Met de roman Komen en Gaan (1927) introduceerde hij het genre van de psychologische of analytische roman in onze letteren. Zowel in zijn klassiek opgebouwde verzen als in zijn romans blijkt hij een zoeker te zijn naar het evenwicht tussen droom en werkelijkheid, naar het geluk, dat hem telkens weer ontglipt, wat hem aanspoort tot verder speuren naar redenen om het leven te aanvaarden, zonder de stem van het geweten het zwijgen op te leggen. In een zuivere en gestileerde taal en een heldere, klassieke stijl heeft deze pascaliaanse denker het Vlaamse lezerspubliek geconfronteerd met een christelijk humanisme, geprojecteerd in een alledaagse burgerlijke wereld. De letterkundige bedrijvigheid in Vlaanderen heeft hij in grote mate helpen stimuleren door zijn medewerking aan de oprichting van nieuwe tijdschriften: met zijn vrienden Herreman, Leroux en Richard Minne Minne, Richard
Lees meer stichtte hij 't Fonteintje (1921-1924), waarvan hij de redactie en administratie waarnam; met Herman Teirlinck Teirlinck, Herman
Lees meer stichtte hij het culturele weekblad Vandaag (1929-1930), waarvan hij redactiesecretaris was; met Menno ter Braak en Edgar du Perron stichtte hij Forum (1932-1933), waarin hij met Herreman, Marnix Gijsen Goris, Jan-Albert
Jan-Albert Goris (1899-1984) was een veelzijdig schrijver, ambtenaar en diplomaat. Als literator maakte hij naam onder het pseudoniem Marnix Gijsen. Hij debuteerde als expressionistisch d... Lees meer en Walschap de Vlaamse redactie vormde (1934-1935); hij was medewerker aan Dietsche Warande en Belfort en van de stichting af redacteur van het Nieuw Vlaams Tijdschrift Nieuw Vlaams Tijdschrift (NVT)
Lees meer , waaruit hij echter in 1953 om principiële redenen ontslag nam.
Cultuurpromotor
Roelants heeft niet alleen aan zijn schrijftafel geijverd voor de verheffing van het algemeen cultuurniveau in Vlaanderen. Hij deed dat ook als organisator en orator. Hij heeft vooral baanbrekend werk verricht in twee belangrijke sectoren van het Vlaamse ontvoogdingsproces: de culturele aanwezigheid te Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer en de culturele relaties met Noord- Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer . In de jaren 1916-1917 richtte hij te Brussel de eerste zuiver literaire boekhandel op, De Nieuwe Boekhandel, en gaf er werk uit van Vlaamse auteurs in de door hem gestichte Beiaardserie. Zo werd hij de pionier van de Vlaamse boekhandel en uitgeverij te Brussel (zie Boekbedrijf Boekbedrijf
In de 19de eeuw kwam het Vlaamse boekbedrijf moeizaam van de grond. Pas na de Eerste Wereldoorlog ontstonden in Vlaanderen de bestaansvoorwaarden voor een moderne cultuurindustrie. Tot d... Lees meer ). Later gaf hij de serieuitgaven in Vlaanderen een duw in de rug door het ontwerp van de Feniksserie, die door Het Kompas Het Kompas
Het Kompas was een Mechelse uitgeverij die werd opgericht door Korneel Goossens. De uitgeverij was onder meer verantwoordelijk voor de Fenixreeks. Lees meer onder Korneel Goossens Goossens, Korneel
Korneel Goossens (1900-1971) was de stichter van Uitgeverij Het Kompas, dat als doel had om het Vlaamse volk geestelijk te emanciperen. Daarnaast was Goossens auteur van literaire en kuns... Lees meer werd uitgegeven en waarvan hij met Gijsen en Julien Kuypers Kuypers, Julien
Julien Kuypers (1892-1967) was een Vlaamse, socialistische schrijver en ambtenaar. Hij was meerdere malen kabinetschef op socialistische ministeries en bekleedde hoge functies op het depa... Lees meer de leiding had. Via de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen (VVL) Vereniging van Vlaamse Letterkundigen
De Vereniging van Vlaamse Letterkundigen (VVL), opgericht in 1907 te Antwerpen, pleitte voor culturele toenadering tussen Noord en Zuid. Tijdens de Eerste Wereldoorlog ontstonden interne... Lees meer gaf hij een directe impuls tot de oprichting van de Vereniging ter bevordering van het Vlaamse Boekwezen Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen
De Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen (VBVB), opgericht in 1929 in Antwerpen, had als doel de Vlaamse uitgeverij en boekhandel te professionaliseren en te emanciperen. H... Lees meer en tot de organisatie van de jaarlijkse boekenbeurzen te Antwerpen. De organisatorische kracht van Roelants culmineerde evenwel in 1937, toen hem door de VVL de organisatie van de Hoogdagen der Vlaamse Letteren werd opgedragen. Die groeiden onder zijn leiding uit tot een groot succes. Hij volgde August Vermeylen Vermeylen, August
August Vermeylen (1872-1945) was een schrijver, literatuur- en kunsthistoricus, en socialistisch senator. In het tijdschrift Van Nu en Straks, waarvan hij de leiding had, publiceerde hij ... Lees meer op als voorzitter van de VVL, maar het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer maakte zijn voorzitterschap weinig spectaculair en moeilijk. Roelants beroemde er zich op de VVL buiten de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer te hebben gehouden door haar niet te laten opgaan in de Federatie van Vlaamsche Kunstenaars, de Vlaamsche Kunstenaarsgilde Vlaamsche Kunstenaarsgilde
Lees meer . Na de oorlog werd hij echter zwaar aangepakt door Toussaint van Boelaere Toussaint, Fernand Victor
Lees meer , die Roelants onder meer voor zijn bijdragen aan de (genazificeerde) De Telegraaf wilde laten wegzuiveren’.
Eveneens op verzoek van Vermeylen nam hij in 1942 diens beheerdersfunctie in het Paleis voor Schone Kunsten over en richtte er de Toneeljeugd op (zie Toneel Toneel
Het Vlaamse toneel onderhield vanaf zijn ontstaan in de 19de eeuw een complexe en gelaagde verhouding met de Vlaamse beweging. Van een belangrijk emancipatorisch instrument en voorwerp va... Lees meer ). Na de oorlog richtte hij er het Kunst- en Cultuurverbond op. Hij stichtte er een filmclub en organiseerde voordrachten en grootse herdenkingen, zoals die van Peter Benoit Benoit, Peter
Peter Benoit (1834-1901) was een Vlaamsgezinde componist en muziekpedagoog. Lees meer en P.C. Hooft. Tevens was hij voorzitter van de Concert- en Toneelvereniging voor het Volk, een tweetalige dochteronderneming van de Société philharmonique, opgericht met het doel de duurdere kunstgebeurtenissen binnen het bereik van de minderbedeelden te brengen.
Om zijn dynamisme en organisatietalent verzocht Kuypers, secretaris-generaal van het ministerie van Openbaar Onderwijs, hem binnen het kader van het Belgisch-Nederlands Cultureel Verdrag Belgisch-Nederlands Cultureel Verdrag
Het Belgisch-Nederlands Cultureel Verdrag regelde van 1946 tot 1995 de politieke en ambtelijke samenwerking tussen enerzijds Nederland en anderzijds België, en vooral Vlaanderen. Lees meer de Algemene Conferenties der Nederlandse Letteren op touw te zetten. Van de Belgische Commissie voor Letterkunde was Roelants voorzitter. Als zwager van Karel van de Woestijne Van de Woestijne, Karel
Karel van de Woestijne (1878-1929) was een Gentse dichter, prozaïst, criticus en journalist. Hij engageerde zich als gematigd flamingant binnen de Vlaamse beweging en was tijdens de Eerst... Lees meer nam hij het initiatief tot de stichting van het Van de Woestijne-genootschap, waarvan hijzelf secretaris was, met het doel de studie van diens werk te bevorderen en de uitgave van de verzamelde werken tot stand te brengen. In 1943-1945 was Roelants ook samen met Raymond Herreman Herreman, Raymond
Lees meer en Vermeylen betrokken bij de oprichting van het tijdschrift Diogenes, dat – na de dood van Vermeylen – als het Nieuw Vlaamsch Tijdschrift Nieuw Vlaams Tijdschrift (NVT)
Lees meer onder leiding van Herman Teirlinck Teirlinck, Herman
Lees meer zou verschijnen.
Als boeiend causeur ten slotte genoot hij zowel in Noord- als in Zuid-Nederland een grote faam. Zijn laatste levensjaren heeft hij vooral gewijd aan de restauratie, verbouwing en herinrichting van het Staatsdomein van Gaasbeek, dat hij tot een levend centrum van Vlaamse cultuur poogde te maken. Op privévlak liet Roelants door Willy van der Meeren in 1962 een uitgesproken modernistische woning ontwerpen, die intussen architecturaal erfgoed geworden is.
Werken
Poëzie:
– De kom der loutering, 1918.
– Het verzaken, 1930.
– Pygmalion, 1947.
– De lof der liefde, 1950.
– Vuur en dauw, 1965.
Proza:
– De driedubbele verrassing, 1917.
– Komen en gaan, 1927.
– De jazzspeler, 1928.
– Twee helden, 1928.
– Het leven dat wij droomden, 1931.
– Alles komt terecht, 1937.
– Drie romanellipsen, 1943.
– Altijd opnieuw, 1943.
– Gebed om een goed einde, 1944.
Essays en studies:
– Van de vele mogelijkheden om gelukkig te zijn, 1919.
– Schrijvers, wat is er van de mens?, 1943, vermeerderde uitgaves in 1956 en 1957.
– De weduwe Becker, wat ik hoorde en zag op haar proces, 1943.
– Roman van het tijdschrift Forum of Les liaisons dangereuses, 1965.
Literatuur
– J. de Ceulaer, Maurice Roelants, in: Toortsen, jg.7, z.j.
– G.H. 's-Gravesande, Sprekende schrijvers, 1935.
– Fr. Closset, Maurice Roelants, 1946.
– L. Sourie, Mens en kunstenaar, 1956.
– Van en over Maurice Roelants, 1956.
– A. van der Veen, Maurice Roelants (Monografieën over Vlaamse Letterkunde, nr. 17, 1960).
– J. de Ceulaer, Te gast bij Vlaamse auters, dl. 1, 1962.
– A. van Elslander, Hulde ter nagedachtenis van wijlen Maurice Roelants, in: Verslagen en Mededelingen van de KVATL, 1967, pp. 654-661.
– P. de Wispelaere, Met kritisch oog, 1967.
– M. Janssens, Woorden en waarden. Essays over literatuur, 1980.
– G.H. 's-Gravesande, Al pratende met ..., 1980.
– L. Gillet, Antimodernistische strekkingen, in: M. Rutten en J. Weisgerber, Van "Arm Vlaanderen" tot "De voorstad groeit". De opbloei van de Vlaamse literatuur van Teirlinck-Stijns tot L.P. Boon (1888-1946), 1988, pp. 409-410.
– M. Dupuis, De vernieuwing van de romankunst 1927-1941, in: M. Rutten en J. Weisgerber, Van "Arm Vlaanderen" tot "De voorstad groeit". De opbloei van de Vlaamse literatuur van Teirlinck-Stijns tot L.P. Boon (1888-1946), 1988, pp. 457-461.
– S. van den Bossche, Maurice Roelants als boekhandelaar en uitgever, in: Zacht Lawijd, jg. 3, 2003-2004, pp. 54-65.
– S. van den Bossche, Maurice Roelants als kasteelheer van Gaasbeek (1954-1963). ‘Dag in, dag uit met zulke grote schimmen te leven’, in: Nieuw Letterkundig Magazijn, jg. 23, 2005, pp. 17-23.
– E. Brems e.a., Maurice Roelants, 2005.
– L. van Melle, Die onvinbare heb ik bij u gezocht, Maurice... : de briefwisseling tussen Maurice Gilliams en Maurice Roelants, 2006.
– L. van Melle, Die Onvinbare Ene of een gemaniëreerde gemeentesecretaris. De contacten tussen Maurice Roelants en Maurice Gilliams, in: Zacht Lawijd, jg. 5, 2005-2006, pp. 46-64.
– Y. t’Sjoen, Maurice Roelants, vasthoudend uitgever van Richard Minne. Drie vroege plannen, op het eind van en kort na de Eerste Wereldoorlog, voor een uitgave van Minnes dichtbundel ‘Den Zoeten Inval’, in: Zacht Lawijd, jg. 5, 2005-2006, pp. 28-45.
– S. van den Bossche, Maurice Roelants als Maurice Minne. Feit en fictie in de jeugdwerken Eros en ‘De bange Verwachting, in: Zacht Lawijd, jg. 5, 2005-2006, pp. 5-26.
– M. de Kooning, Willy van der Meeren en Maurice Roelants, 2014.
– J. de Bel, Bloed en rozen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1900-1945, 2018.
– ‘Ik denk nog het best met een pen in de hand’. Het dagboek 1939-1944 van August Vermeylen Bezorgd door Ruben Mantels en Hans Vandevoorde met medewerking van Janna Aerts, 2019.
– E. van Damme en t’Sjoen, Y. (eds.), Maurice Roelants: de jazzspeler en andere verhalen, 2020.
– H. Vandevoorde, Stil verzet. August Vermeylen in oorlogstijd 1939-1945, 2024.